، بررسی دستاوردهای فضایی در یك روز ملی،
از ساخت و پرتاب ماهواره تا راه اندازی اپراتور ماهواره ای خصوصی و آزاد سازی داده های فضایی
برتریها: ایران سپس ۶ پرتاب ماهواره و قرار گرفتن در بین ۹ كشور پرتاب كننده مستقل ماهواره، این روزها به فكر توسعه فناوری های فضاپایه است، به گونه ای كه برمبنای اعلام سازمان فضایی، ایران علاوه بر آنكه داده های ماهواره ای را برای در اختیار قراردادن بخش خصوص، آزادسازی می كند، در تلاش است تا بزودی با صدور پروانه، اولین اپراتور خصوصی ماهواره ای راه اندازی شود.
به گزارش برتریها به نقل از ایسنا، روز ملی فناوری فضایی روزی است كه در آن ایران با پرتاب موفقیت آمیز ماهواره "امید" در روز ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷، به جمع كشورهای دارای توانایی پرتاب ماهواره پیوست. امسال اما در حالی روز ملی فضا را به جشن می نشینیم كه برای نخستین بار پرتاب ناموفق ماهواره "پیام" از طرف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر گردید.
بگفته دكتر سید مصطفی صفوی، مجری پروژه ماهواره پیام دانشگاه امیركبیر، این ماهواره با ۳۰۰ ثانیه ای كه فعال شده بود، GPS ساخت محققان ایرانی اطلاعات و دیتاهای لازم را ارسال كرد و از راه داده های ارسال شده تیم تحقیقاتی متوجه شد ماهواره تا چه ارتفاعی پرتاب و در كجا متوقف شده است. همین طور اعلام گردید در صورتیكه ماهواره بر به مدت ۲۰ ثانیه به فعالیت های خود ادامه می داد، این ماهواره می توانست در مدار آرام بگیرد.
دكتر مجتبی سرادقی، مدیركل توسعه فناوری سازمان فضایی در گفت و گو با ایسنا، قرار گرفتن در مدار ۵۰۰ كیلومتری را از اهداف پرتاب ماهواره "پیام" دانست و اضافه كرد: در صورتیكه "پیام" در مدار ۵۰۰ كیلومتری قرار می گرفت، به مدت دو سال بدون اعمال نیروی جدیدی در مدار باقی می ماند. برای قرار گرفتن "پیام" در مدار، این ماهواره باید به سرعت لازم ۸ كیلومتر در ساعت می رسید و این سرعت را ماهواره بر به ماهواره اعمال می كند و از آنجایی كه جوی در این مدار وجود ندارد، ماهواره با سرعت اولیه به دور مدار می گردد، ولی "پیام" به این سرعت نرسید؛ از این رو این ماهواره آماده تزریق به مدار نشد.
مدیر كل توسعه فناوری فضایی سازمان فضایی اشاره كرد: اگر ماهواره ای به سرعت مورد نظر نرسد، سقوط كرده و به زمین برخورد می كند و اگر به بیشتر از سرعت لازم برسد، از مدار خارج شده و به سمت سایر سیارات می رود.
سرادقی درباب موتورها و پیش رانش های "پیام"، اظهار داشت: در بعضی ماهواره ها زمانی كه مأموریت های بیشتری هدف گذاری می شود و یا می خواهیم مدار را تغییر دهیم، موتورهایی كه شبیه پرتابگرهای كوچك هستند، نصب می شوند.
بگفته وی، این موتورها هم تنظیمات مداری را انجام و هم وضعیت ماهواره ها را در وضعیت قابل انتظار قرار می دهند.
سرادقی افزود: زمانی كه ارتفاع مداری ماهواره افزایش می یابد، طول عمر ماهواره باز از ۲ به ۵ سال افزایش می یابد و زمانی از این موتورها استفاده می شود كه ماهواره در مدار قرار گرفته باشد و می خواهیم ماهواره را حفظ كنیم؛ ولی در پروژه "پیام" تصحیح مداری تعریف نشده بود.
سرادقی افزود: در پرتاب ماهواره مشكل فنی در ماهواره بر برای رساندن ماهواره به مدار به وجود آمد.
پس از یك پرتاب ناموفق با عنایت به توانمندی هایی كه در دانشگاه صنعتی امیركبیر احداث شده، برمبنای برنامه ریزی سازمان فضایی، ساخت ماهواره "پیام ۲" باز در دستور كار این دانشگاه قرار گرفته است.
حالا پرتاب ماهواره "دوستی" دانشگاه صنعتی شریف در دستور كار است؛ ماهواره ای كه بگفته مدیر كل توسعه فناوری فضایی ایران با ماهواره بر بومی "سفیر" به مدار تا ۳۵۰ كیلومتری پرتاب خواهد شد. مدار حضیض این ماهواره ۲۵۰ كیلومتر و اوج مداری آن ۳۵۰ كیلومتری خواهد بود.
توسعه فضایی كه بیشتر از ۴۰ سال سابقه مطالعاتی دارد
ماهواره "مصباح" نخستین پروژه ایران برای ساخت ماهواره سپس انقلاب بود. پروژه این ماهواره در سال ۱۳۷۵ توسط سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران شروع شد و در آن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و یك شركت ایتالیایی مشاركت داشتند. موافقت نامه ساخت ماهواره "مصباح" در سال ۱۳۷۶ میان وزارتخانه های علوم و ارتباطات به امضا رسید و ساخت نمونه آزمایشگاهی این ماهواره طی سال های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۰ با همكاری سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و مركز تحقیقات مخابرات و ساخت مدل مهندسی و فضایی ماهواره با همكاری شركت ایتالیایی توسط نیروهای متخصص داخلی انجام شد.
ماهواره "مصباح" از نوع ماهواره های مدار پایین بود كه قرار بود از آن برای فعالیت های علمی، تحقیقاتی و آموزشی استفاده شود؛ از این رو "مصباح" در ۱۲ مرداد ۱۳۸۴ طی مراسمی با حضور سید احمد معتمدی، وزیر اسبق ارتباطات رونمایی و اعلام گردید طی تابستان به فضا فرستاده خواهد شد. اما این ماهواره در كشور ایتالیا بلوكه شد.
پس از آن پرتاب ماهواره "امید" و قرار گرفتن آن در مدار، امیدهای تازه ای را برای توسعه این فناوری در كشور احداث كرد، به گونه ای كه تابحال ماهواره های متعددی طراحی و ساخته شده است و كشور ایران نهمین كشور دنیا سپس روسیه، ایالات متحده آمریكا، فرانسه، ژاپن، چین، انگلستان، هند و رژیم اشغالگر قدس است كه مستقلاً موفق به پرتاب ماهواره شده است.
سیر تكامل ایران در طراحی و ساخت ماهواره به این شرح است:
ردیف نام ماهواره سازنده مأموریت زمان پرتاب آخرین وضعیت عمر مداری وزن به كیلوگرم ۱ مصباح سازمان پژوهش های صنعتی ایران سنجش از دور - بلوكه شده در كشور ایتالیا - ۲ امید سازمان فضایی مخابراتی ۱۵ بهمن ۱۳۸۷ پرتاب شده ۸۲ روز ۲۷ ۳ نوید دانشگاه علم وصنعت سنجش از دور ۱۴ بهمن ۱۳۹۰ پرتاب شده ۶۰ روزه ۵۰ ۴ رصد دانشگاه مالك اشتر تصویربرداری ۲۵ خرداد ۱۳۹۰ پرتاب شده سه هفته ۱۵.۳ ۵ فجر سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع تصویربرداری ۱۳ بهمن ۱۳۹۳ پرتاب شده - ۶۰ ۶ سینا به سفارش وزارت علوم و ساخته شده سنجش از دور ۶ آبان ۱۳۸۶ پرتاب شده - - ۷ پیام دانشگاه امیركبیر سنجش از دور ۲۵ دی ۱۳۹۷ پرتاب ناموفق - ۱۰۰ ۸ ظفر دانشگاه علم و صنعت سنجش از طریق دور تحول تا شهریور ۹۸ مراحل اختتام ساخت ۲.۵ تا ۳ سال ۹۰ ۹ تدبیر دانشگاه علم و صنعت سنجشی - تحوبل به پرتابگر - ۵۰ ۱۰ طلوع صنایع الكترونیك وزارت دفاع سنجش از دور - آماده پرتاب ۲ تا ۳ سال ۱۰۰ ۱۱ ناهید ۱ پژوهشگاه فضایی ایران زمین آهنگ- مخابراتی - آماده سازی برای پرتاب - ۵۰ ۱۲ ناهید ۲ پژوهشگاه فضایی مخابراتی - در حال ساخت ۲ سال ۱۰۰ ۱۳ پارس۱ مشاركت دانشگاه ها سنجش از دور - ساخت نمونه مهندسی - ۱۴۰ ۱۴ پارس ۲ پژوهشگاه فضایی سنجشی ۱۴۰۰ - - ۱۰۰ ۱۵ سها پژوهشگاه فضایی
سنجش از دور
۳ سال ۱۵۰ ۱۶ دوستی دانشگاه شریف سنجش از دور آماده پرتاب ۲.۵ تا ۳ سال ۵۲ ۱۷ خلیج فارس دانشگاه مالك اشتر مخابراتی - - - - اقتصاد فضاپایه با بومی سازی فناوری ها
برمبنای آمارهای جهانی، اقتصاد فضا در یك دهه گذشته رشدی ۱۳۹ درصدی داشته، در حالیكه متوسط رشد اقتصاد جهانی ۱۹.۴ درصد بوده است و در عین حال ۷۶ درصد از اقتصاد فضا توسط بخش خصوصی مدیریت شده است. در این بین صنعت اطلاعات مكانی كه بخشی از اقتصاد نوظهور فضایی است، طبق آمارهای انتشار یافته از طرف سازمان فضایی ایران در سال ۲۰۱۷ میلادی با چرخش مالی مستقیم ۲۹۰ میلیارد دلار مواجه بوده و پیش بینی می شود در سال ۲۰۲۰ به ۴۳۹ میلیارد دلار برسد.
این در شرایطی است كه برمبنای اعلام سازمان فضایی ایران، رشد سالانه ۱۳.۶ درصد در جهان و ۱۷.۶ درصد در خاورمیانه برای این صنعت وجود دارد. طبق آمار انتشار یافته از طرف سازمان فضایی ایران در سال ۲۰۱۷ اقتصاد صنعت ماهواره سنجش از دور در جهان ۴۰ میلیارد دلار بوده است و پیش بینی شده این صنعت در ۲۰ سال آینده رشدی یك هزار و ۳۰۰ درصدی داشته باشد، بدین سبب اقتصاد نوظهور فضا یك ظرفیت و فرصت مهم برای خلق ثروت است كه باید از آن به بهترین صورت ممكن بهره برد.
برمبنای برآورد كارشناسان، اقتصاد جهانی فضا تا سال ۲۰۴۰ به بیشتر از ۱.۱ تریلیون دلار خواهد رسید. هم اكنون سهم اقتصاد ایران در فضا یك دهم درصد است كه طبق سند چشم انداز باید به ۶ درصد رشد یابد كه با عنایت به ۳۰ هزار نیروی تحصیل كرده متخصص در حوزه صنعت هوا فضا، پتانسیل بسیار بالایی برای نقش آفرینی در این صنعت وجود دارد.
دكتر شبنم یزدانی، دستیار رئیس سازمان فضایی، توسعه كسب وكارهای فضاپایه را یكی از برنامه های این سازمان پس از دستیابی به چرخه كامل ایران به فناوری فضایی می داند و یادآور می شود: در امتداد تحقق سیاست های دولت برای توسعه كسب و كارها و اشتغالزایی، سازمان فضایی ایران تصمیم به برگزاری رویداد شناسایی و توانمندسازی كسب و كارهای فضاپایه گرفته است.
وی ادامه داد: در توسعه كسب و كارهای فضاپایه، داده های ماهواره ای و همین طور فناوری فضایی موجود در كشور، این قابلیت را دارند تا توسط نوآوران و متخصصان مورد استفاده قرار گرفته و به یك كسب و كار با انواع مشتریان دولتی، خصوصی و عمومی تبدیل شوند.
آزادسازی داده های فضایی، گام سوم ایران در فضا
به منظور تحقق این هدف بنا بر تأكیدات دكتر مرتضی برابری، رئیس سازمان فضایی داده های فضایی آزادسازی خواهند شد تا شركت ها و استارتاپ های این حوزه بتوانند كسب و كارهای فضا پایه خودرا توسعه دهند.
گام چهارم بهره برداری از ایستگاه تصاویر ماهواره ای توسط بخش خصوصی
علاوه بر آن سازمان فضایی ایران با بیان فراخوانی از بخش خصوصی برای كسب مجوز بهره برداری از ایستگاه ستاندن تصاویر ماهواره ای، دعوت كرده است. یكی از روش های دسترسی به تصاویر ماهواره ای، راه اندازی ایستگاه ستاندن مستقیم همراه با حق امتیاز دریافت تصاویر از مالك ماهواره (اپراتور) است. بر این اساس به منظور احداث بستر قانونی سرمایه گذاری بخش خصوصی در این حوزه و باز نمایش خدمات ارزش افزوده سنجش از دور مبتنی بر داده های ستاندن شده، سازمان فضایی ایران مبادرت به تدوین مجوز بهره برداری از ایستگاه ستاندن داده های ماهواره ای كرده است.
بر همین مبنا از تمام شركت های علاقه مند به سرمایه گذاری در زمینه راه اندازی و بهره برداری از ایستگاه ستاندن داده های ماهواره ای به منظور كسب مجوز و باز مشاركت در تصمیم گیری های مربوط در نهایی سازی و تصویب مجوز فوق، دعوت شد.
گام پنجم صدور پروانه اپراتوری ماهواره ای برای بخش خصوصی
براری، رئیس سازمان فضایی ایران از تلاش این سازمان برای تدوین پروانه اپراتوری ماهواره های سنجشی و تدوین پروانه اپراتور مخابراتی برای بخش خصوصی آگاهی داد و اظهار داشت: این اقدام، سرآغاز سهم گیری كشور از اقتصاد فضایی جهانی خواهد بود.
وی افزود: تدوین این پروانه تسهیل كننده حضور بیشتر بخش خصوصی در این عرصه خواهد بود، ضمن آنكه تلاشی برای كاهش تصدی گری دولت در این عرصه به حساب می آید.
براری با اشاره به اینكه تدوین پروانه اپراتوری خصوصی مخابراتی از ماه ها قبل توسط این سازمان شروع شده است، تصریح كرد: این امر گام مهم دیگری برای حضور هرچه بیشتر بخش خصوصی در صنعت فضایی است كه بر این اساس بزودی اولین اپراتور خصوصی باز معرفی خواهد شد و شروع به كار خواهدنمود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد از ساخت و پرتاب ماهواره تا راه اندازی اپراتور ماهواره ای خصوصی و آزاد سازی داده های فضایی