بررسی جایگاه دولت الكترونیك در وزارت ارتباطات
برتریها: دولت الكترونیك فرصتی را در اختیار دولت ها قرار می دهد تا نه تنها اطلاعات و خدمات خودرا شفاف تر سازند بلكه آن ها را سریع تر، آسان تر و كم هزینه تر در اختیار شهروندان قرار دهند. برای تحقق این هدف اما پایش مستمر كیفیت وبگاه ها و خدمات الكترونیكی دستگاه های اجرایی در برنامه ششم توسعه مورد توجه قرار گرفته و مقرر شده است كه تمامی دستگاه های اجرایی تا آخر سال سوم برنامه تمامی خدمات خودرا الكترونیكی عرضه كنند.
به گزارش برتریها به نقل از ایسنا، توسعه دولت الكترونیك نیازمند آن است كه هر یك از وزراتخانه ها و سازمان های در رابطه با مردم خدمات خودرا در مراحل اطلاع رسانی، درخواست خدمت، تولید خدمت و ارائه خدمت تا جای ممكن الكترونیكی و شفاف سازند. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در این میان علاوه بر وظیفه الكترونیكی كردن خدمات خود وظیفه مهیا كردن زیرساخت های الكترونیكی را برای سایر وزارتخانه ها و سازمانها برعهده دارد كه از این منظر نقش وزارتخانه مزبور نسبت به سایر وزارتخانه ها سنگین تر است.
براساس گزارشهای انتشار یافته توسط سازمان فناوری اطلاعات و سازمان امور استخدامی كشور، میزان موفقیت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان های تابعه آن در اجرای قوانین برنامه ششم توسعه در ارتباط با دولت الكترونیك ارزیابی شده است.
دولت الكترونیك در قوانین و ارزیابی ها
آیین نامه اجرای تحقق دولت الكترونیك در ایران در سال ۱۳۸۱ به تصویب شورای عالی اداری رسید و بعد از آن در قانون برنامه ششم توسعه وظیفه پایش و نظارت بر اجرای آن به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (سازمان فناوری اطلاعات ایران) و سازمان اداری استخدامی كشور (ماده ۶۸ - بند ب) محول شد. بعد از آن دو سازمان فوق بر طبق تكالیف محول شده به آن ها مبادرت به تنظیم و انتشار گزارش های ارزیابی خدمات الكترونیك دستگاه های اجرایی كردند.
پنجمین گزارش از مجموعه گزارشهای سازمان فناوری اطلاعات در خرداد ماه سال جاری بر روی سایت رسمی آن سازمان قرار گرفت. علاوه بر سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، سازمان اداری استخدامی كشور نیز گزارشی تحت عنوان "خدمات دستگاه های اجرایی از منظر دولت الكترونیكی" در سال ۱۳۹۶ منتشر نموده است. هر دو گزارش بر اساس مدل ارزیابی سازمان ملل متحد (مدل بلوغ پنج مرحلهای) تدوین شده اند. مدل بلوغ پنج مرحله ای بر طبق شاخص های "حضور در وب یا اطلاع رسانی"، "تعاملی یا درخواست خدمت"، "تراكنشی یا ارائه خدمت"، "یكپارچگی" و "مشاركت"، خدمات الكترونیكی هر وزارتخانه را ارزیابی می كند.
جایگاه وزارت ارتباطات در اجرای دولت الكترونیك: پسرفت یا پیشرفت؟
در میان ۱۹ وزراتخانه بررسی شده در گزارش سازمان فناوری اطلاعات، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با میانگین كل (میانگین ۵ مرحله مدل بلوغ) ۹۸/۶۵ درصد رتبه ششم را به خود مختص كرده است. از میان ۱۰ سازمان تابعه وزارتخانه فوق پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در زمره ۱۰ سازمان دارای بیشترین رشد قرار گرفته است. همین طور بر طبق گزارش سازمان اداری استخدامی، ۳۳ درصد خدمات این سازمان به شهروندان، ۶۷ درصد به كسب و كارها ارائه می شود و خدمتی توسط ستاد این وزارتخانه به سایر دستگاه های دولتی ارائه نمی گردد.
بنا بر اعلام مركز توانمندسازی حاكمیت و جامعه پژوهشكده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی، نگاهی دقیق به دو گزارش سازمان امور اداری و استخدامی و گزارش پنجم سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، حاكی از برخی ضعف های در عملكرد وزارتخانه مذكور و سازمانهای تابعه آن است كه نمونه ای از مهمترین آن ها قابل اشاره است.
بنابر گزارش سازمان اداری استخدامی در سال ۱۳۹۵، شركت ارتباطات زیرساخت، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و شركت پست هر كدام با ۸ خدمت الكترونیك بیشترین خدمات الكترونیك را در بین سازمان های تابعه و ستاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دارند. سازمان های تابعه فوق به ترتیب ۲ و ۳ خدمت كاملاً الكترونیكی (۱۰۰درصد) دارند. این در شرایطی است كه مقایسه آمار فوق با گزارش پنجم سازمان فناوری نشان از تضعیف مراحل الكترونیكی سازمان های فوق دارد. شركت ارتباطات زیرساخت (با چشم پوشی حدود ۲درصد اختلاف) و سازمان تنظیم مقررات هر دو تنها در یك خدمت وضعیت كاملاً الكترونیكی را دارند.
ستاد وزارتخانه در گزارش سازمان ادرای استخدامی تنها با ارائه دو خدمت الكترونیكی رتبه آخر را به خود اختصاص می دهد، این درحالی است كه این ستاد در سه مرحله اطلاع رسانی، درخواست و مرحله تولید خدمت ۱۰۰ درصد از خدماتش به صورت الكترونیك ارائه می شود كه در مقایسه با سایر سازمان های تابعه (به جز سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی) در وضعیت بهتری قرار دارد.
در حالیكه بر اساس گزارش سازمان اداری استخدامی، ستاد وزارتخانه در سه مرحله اولیه بلوغ خدماتی كاملاً الكترونیكی ارائه می دهد، در گزارش آخر سازمان فناوری اطلاعات این ستاد در هیچ كدام از مراحل بلوغ به صورت كاملاً الكترونیكی در نیامده است، بطوریكه حتی درصد الكترونیكی شدن خدمات به بیشتر از ۶۰ درصد نیز نمی رسد.
با وجود آنكه هر دو گزارش از یك مدل مشابه برای سنجش عملكرد وزارتخانه و سازمان های تابعه آن استفاده كرده اند. سؤال این است كه با گذشت زمان چرا در هر گزارش تعداد خدمات الكترونیكی و نیز شرایط آن ها بجای بهبود، تنزل یافته است؟
نقش وزارت ارتباطات در تحقق دولت الكترونیك تا كارت زرد وزیر
طبق بند الف-۲ ماده ۶۷ قانون برنامه ششم توسعه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وظیفه توسعه زیرساخت های خدمات الكترونیكی در مناطق محروم و روستایی را برعهده دارد؛ بطوریكه امكان ارائه حداقل ۴ خدمت الكترونیكی اصلی دولت (سلامت، آموزش، كشاورزی و بانكی) در ۸۰ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار كشور فراهم شود. به استناد ماده مذكور و بند ط ماده ۳ قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اواخر خردادماه سال جاری، نمایندگان مجلس از وزیر ارتباطات درباب توسعه و ترویج ارتباطات و فناوری اطلاعات در كشور و تأمین زیرساخت های مورد نیاز آن به منظور دسترسی آحاد مردم به خدمات پایه سوال كردند كه نهایتاً از پاسخ وزیر جوان قانع نشده و به وی كارت زرد دادند.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات علاوه بر وظیفه الكترونیكی كردن هرچه بیش تر خدمات خود، وظیفه توسعه دولت الكترونیك را بوسیله ایجاد زیرساخت های مناسب در شهرها و روستاها بر عهده دارد. مطالب بالا از نیاز به تسهیل و نظارت بر اجرای قوانین و مقررات مذكور، تسریع صدور پروانه و مجوزها برای اپراتورها به خصوص در مناطق روستایی و نیز تأمین اعتبارات لازم در امتداد راه اندازی و بهبود زیرساخت های ارتباطی روستایی و استفاده از توانایی های بخش خصوصی در این زمینه حكایت دارد.
فاصله زیاد بین واقعیت و تكالیف محوله در برنامه ششم
براساس گزارش پنجم سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، ستاد وزارتخانه مزبور ۲۵/۵۰ درصد از خدمات خودرا در مرحله حضور در وب، ۵۰ درصد در مرحله تراكنشی و ۵۰/۲۷ درصد در مرحله مشاركتی الكترونیكی كرده كه در مقایسه با گزارش قبلی همین سازمان (گزارش چهارم-مهرماه ۱۳۹۷) افزایشی كمتر از ۴ درصد را تجربه كرده اند كه قابل توجه نمی باشد. این در شرایطی است كه خدمات ارائه شده توسط ستاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دو مرحله تعاملی و یكپارچگی هر كدام به ترتیب با حدود ۲۱ و ۱۴ درصد كاهش نسبت به گزارش چهارم روبرو شده اند. دلیل این كاهش چشم گیر چیست؟
شاید یكی از دلیلهای اصلی این كاهش مربوط به تعداد خدماتی باشد كه در دو مرحله پایش در خوداظهاری و ارزیابی شركت داده شده اند. در مرحله چهارم تنها دو خدمت پشتیبانی از بخش خصوصی در چارچوب تسهیلات از محل وجوه اداره شده و خدمات پاسخگویی وزارتخانه در ارزیابی شركت كرده اند، حال آنكه در ارزیابی پنجم تنها یك خدمت در ارزیابی شركت كرده و خدمات پاسخگویی وزارتخانه در ارزیابی شركت نكرده است. جای سوال است كه اگر در مرحله چهارم این خدمت الكترونیكی شده است چرا در ارزیابی پنجم حاضر به شركت در پروسه ارزیابی نشده است.
در گزارش سازمان اداری استخدامی نیز تنها دو خدمت (خدمات پاسخگویی وزارتخانه و پشتیبانی از بخش خصوصی در چارچوب تسهیلات از محل وجوه اداره شده) در خوداظهاری شركت كرده اند. خدمت اول در تمامی مراحل ارائه خدمت، تولید خدمت، درخواست خدمت و اطلاع رسانی الكترونیكی بوده و خدمت دوم تنها در مرحله پایانی ارائه خدمت به دو صورت الكترونیكی و غیرالكترونیكی انجام می شود. معین نمی باشد كه آیا این خودداری از شركت در ارزیابی به كاهش كیفیت این خدمت برمی گردد یا مسئله دیگری در بین است.
موضوع وقتی جالب تر می شود كه نگاهی به سایت رسمی وزارتخانه بیندازیم. در این سایت علاوه بر دو خدمت مذكور، ۵ خدمت دیگر همچون اعطای تسهیلات طرحهای فناورانه، اعطای تسهیلات طرح های نوپا، اعطای تسهیلات طرح های موبایل، اعطای تسهیلات طرح های بازیهای رایانه ای و اعطای تسهیلات سرمایه در گردش نیز وجود دارد كه طبق شناسه خدمت ارائه شده برای آن ها (حداقل در دو مرحله ارائه و درخواست خدمت) باید الكترونیكی باشد اما در گزارش های فوق مشخص نیست كه این ۵ خدمت تحت زیرخدمت پرداخت تسهیلات وام وجوه اداره شده طبقه بندی شده اند یا كلا الكترونیكی نیستند؟
وضعیت خدمات الكترونیكی سازمانهای تابعه وزارت ارتباطات
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دارای ۱۰ سازمان تابعه (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، سازمان فناوری اطلاعات، شركت پست، شركت ارتباطات زیرساخت، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان فضایی ایران، پژوهشگاه فضایی ایران، شركت خدمات هوایی پیام و دانشگاه علمی-كاربردی پست و مخابرات) است. از میان این ۱۰ سازمان، دو سازمان پژوهشگاه فضایی ایران و دانشگاه علمی كاربردی در هر دو دوره ارزیابی سازمان فناوری اطلاعات شركت نكرده اند. علاوه بر دو سازمان فوق شركت پست بانك، سازمان فضایی ایران و پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در ارزیابی تهیه شده توسط سازمان امور اداری استخدامی شركت نكرده اند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد بررسی جایگاه دولت الكترونیك در وزارت ارتباطات