زورآزمایی مخالفان و موافقان تعدد زوجات همچنان ادامه دارد
گزارش ایرنا از مناظره ای درباره چندهمسری (۱)
برتریها: در ادامه مخالفت ها و موافقت های بحث برانگیز درباره چندهمسری مناظره ای در این زمینه انجام شد و موافقان و مخالفان نظرهای خودرا بیان نمودند.
به گزارش برتریها به نقل از ایرنا حدود یك ماهی است كه انتشار پوستری در فضای مجازی منسوب به موسسه ای به نام وطن توحیدی حیات حسنی قم حرف و حدیث های فراوانی را درباره سوژه چندهمسری ایجاد كرد برای اینكه در این پوستر این پدیده تبلیغ شده بود.
پوستر، مردی همراه با چهار زن را به تصویر كشیده است كه نشان از چند همسری او دارد. در واقع این پوستر، پوستر كارگاهی آموزشی برای افراد دارای تعدد زوجات است كه مقرر است در تهران اجرا شود. كارگاه یاد شده در شرایطی می خواهد اجرا شود كه قاطبه جامعه كنونی ایران تعدد زوجات یا چندهمسری را پس می زند و گواه آن نیز واكنش های منفی شمار قابل توجهی از مردم به گردانندگان كارگاه یاد شده است. كسانی كه قبلا در اصفهان و قم هم چنین كارگاهی را برگزار كرده بودند و حالا برگزاری آنرا در تهران برنامه ریزی كرده اند.
بحث بر سر چندهمسری بااینكه درحالی است كه اسلام جواز گرفتن چهار همسر را به مرد داده اما حدود ۱۱ میلیون مجرد نیز در كشور داریم كه بسیاری از این افراد امكان ازدواج ندارند. مخالفان ترویج چندهمسری معتقدند بجای ترویج چنین موردی بهتر است به فكر ۱۱ میلیون مجردی باشیم كه بسیاری از آنان هیچ گاه ازدواج نكرده اند نه اینكه به فكر معدودی از افراد باشیم كه امكان ازدواج باردیگر را دارند.
محمد عسگری از گردانندگان گارگاه آموزشی چندهمسری بتازگی گفته است كه در زمان حاضر صد هزار خانواده تعددی در كشور به سر می برند كه گرفتار مشكلاتی درباب تعدد زوجات هستند و باید به آنان برای كنار آمدن با مشكلاتشان، آموزش داد.
او همین طور بیان كرده كه در زمان حاضر سوپرمیلیاردرهایی در جامعه داریم كه دوست دارند زندگی دوم تشكیل دهند و سفره دیگری را پهن كنند اما به زعم او «جریان فرهنگی غرب زده، فمنیست های غرب گرا و البته فمنیست های مذهبی و حتی مسجدی به همراه قانون ظالمانه ای كه به وجود آمده است»، مانع از این واقعیت مهم (چندهمسری) در جامعه ما شده اند.
صرفنظر از خواسته سوپرمیلیاردرها و مردان چندهمسره باید دید كه هدف اصلی گردانندگان این كارگاه ها چیست؟ چه دغدغه ای دارند و آیا راهكارهای آنان برای رفع دغدغه ها منطقی است؟ ضمن اینكه نظر مخالفان ترویج چندهمسری را هم باید در نظر گرفت و چه موقعیتی بهتر از مناظره ای بین مدافعان و مخالفان چندهمسری كه پس از ظهر پنجشنبه ۳۰ آبان در منطقه فرمانیه تهران و در محل مجتمع فرهنگی آفتاب انجام شد.
در این مناظره وجه افتراق ها و اشتراك ها مشخص شد. اینكه خود مخالفان تعدد زوجات هم این امر را در شرایطی محدود جایز اما اینكه تعدد زوجات را برای همه جامعه بعنوان یك نسخه تجویر نماییم را غیرضروری می دانستند و حتی معتقدند كه چنین ترویجی، ایجاد مفسده می كند. آنان به آیاتی از قرآن اشاره می كنند كه در آنها به چندهمسری اشاره شده است اما می گویند كه شناخت فضای نزول در فهم آیات بسیار موثر و اینكه ما آن زمان را بشناسیم خیلی مهمست.
آنان حتی اظهار می دارند كه بعضی از آیات و روایات تاریخ انقضا دارد و اگر جایی به چندهمسری اشاره شده است به تاریخی خاص باز می گردد و قرار نیست مناسب زمان ما باشد.
درعین حال برخی مدافعان تعدد زوجات خلاف این را بیان می كنند و معتقدند كه آیات و روایات تاریخ انقضا ندارند.
به گفته مخالفان تعدد زوجات یا چندهمسری، ترویج این امر بدون شناخت زمان و الزامات اجتماعی صحیح نیست. آنان حتی معتقدند ترویج چنین چیزی با عنایت به شرایط حال حاضر كشور مفسده به وجود می آورد.
اما مدافعان و موافقان چندهمسری این ادعا را دارند كه تبلیغ این امر را به شیوه عالمانه دارند انجام می دهند و حتی تاكید دارند كه اگر هشت درصد مردان كشور، چند همسره شوند مشكل مجرد بودن دختران بالای ۳۵ سال هم حل می شود.
اصلا هدف این افراد، برطرف نمودن مجرد بودن دختران بین ۳۰ تا ۴۹ سال و نیز خانم های سرپرست خانوار و مطلقه است چون فكر می كنند كه گزینه های ازدواج این افراد كم است.
مدافعان چندهمسری همین طور بهترین چاره مشكلات دختران مجرد را گفت و گو برای حل این مساله اجتماعی می دانند كه اگر به آن توجه نشود در آینده بحران هایی رخ می دهد.
در این مناظره دو مخالف ترویج تعدد زوجات یعنی دو مشاور خانواده با اسامی حجت الاسلام حسین محمودی و رضا سوداگر و دو مدافع تعدد زوجات از موسسه حیات حسنی یعنی حجت الاسلام ابوذر آذری (مسئول واحد پژوهشی موسسه) و حجت الاسلام حمید رضا اسلامیه (یكی از مسئولان موسسه) حضور داشتند. بهتر است به حاضران در این مناظره هم اشاره نماییم كه به دو بخش عمده تقسیم شده بودند، موافق و مخالف.
در ابتدای نشست قرار شد هر یك از سخنرانان به مدت یك دقیقه درباره نظرات خود برای تعدد زوجات صحبت كند كه آذری از مدافعان چندهمسری آغاز كرد.
آذری بیشتر از یك دقیقه سخن گفت؛ به عبارت دیگر سخنان مقدماتی او بیشتر از یك دقیقه زمان برد كه در این خصوص اسلامیه، دیگر موافق تعدد زوجات، نوبت خودرا به آذری داد تا سخنان خودرا تمام كند.
آذری (مدافع چند همسری): اگر هشت درصد مردان، تعدد زوجات داشته باشند، مشكل مجرد بودن
دخترهای یاد شده هم حل می شود. وی اول از همه با اشاره به اینكه از همان ابتدا با تعدد زوجات موافق نبوده و اتفاقا موضع منفی داشته است اظهار داشت: من خانواده ای متدین داشتم و تعدد زوجات در خانواده چنان تصویر شده بود كه آنرا مساوی با خیانت، شهوترانی و پایمال كردن عواطف زن می دانستم، اما چه شد كه موافق تعدد همسران شدم؟
آذری افزود: همراه دوستانم در موسسه حیات حسنی به مناطقی از كشور كه دارای قومیت های گوناگون هستند سفر كردم و از همان سفر اول با یك معضل اجتماعی با فراوانی (تعداد) زیاد مواجه شدم كه آن، ازدواج زنان و دختران با مردانی از قومیت ها یا مذاهب دیگر بعنوان همسر دوم، سوم یا چهارم بود.
وی و همقطارانش یكسال هم كار آماری كردند و به این نتیجه رسیدند كه اساس پدیده تجرد زنان و دختران ایران، پدیده منطقه ای نیست بلكه پدیده كشوری است و غالبا در بین شیعیان وجود دارد.
آذری اظهارداشت: ما (در موسسه حیات حسنی) بعنوان كسانی كه نمی توانستیم این دغدغه را پنهان نماییم بیشتر از صد جلسه با مسئولان حوزوی، مبلغان، استادان دانشگاه و مسئولان بنیادهای خانواده همچون با نمایندگان مجلس و موسسات فعال در حوزه خانواده برگزار و مشكل را مطرح كردیم و اینكه ۱۰ تا ۱۵ سال برای حل این مشكل بیشتر وقت نداریم و اگر این معضل را پنهان نگاه داریم با بحرانی در سه حوزه فردی، اجتماعی و تمدنی مواجه می شویم كه مثل بحث جمعیت و حتی بدتر از بحث تهدید نسل است.
تعدد زوجات، چاره مشكل ازدواج دختران مجرد بالای ۳۵ سال
آذری و دوستانش نگران دختران مجرد ۳۵ سال به بالا و نیز خانم های سرپرست خانوار و مطلقه هستند. او اظهار می دارد كه یك دختر ۳۵ سال به بالا یا یك خانم سرپرست خانوار یا مطلقه بالاخره در سنی قرار می گیرد كه مطلوبیت كمتری برای ازدواج دارد پس برای حل مشكل ازدواج، پنج راه بیشتر وجود ندارد. یا به او رهبانیت سفارش شود، یا تجرد پیشه كند، یا با مردی كوچك تر از خودش از نظر سنی ازدواج كند، یا ازدواج موقت داشته باشد و یا اینكه مثل بسیاری از مسئولان سر و صدای آنرا در نیاوریم و فكر نماییم یك گپ (خلاء) هست كه می گذرد و این در حالیست كه گذشتن بی سر و صدا از این گپ پذیرفتنی نیست.
او می گوید: پیامبر به خاطر كمتر از ۳۰۰ دختری كه زنده به گور شدند گریه كرد ما الان سه میلیون و ۲۰۰ هزار دختر در معرض بحران داریم و آن وقت بگوییم كه این یك گپ است و می گذرد و صدایش را هم در نیاوریم؟ یا اینكه بپذیریم كه خدا بیشتر از عقل ما و بالاتر از انگاره های ملیتی، جنسیتی، قومیتی و فرهنگی است و اگر بخواهیم جامعه را تبیین نماییم تعدد زوجات بهترین چاره است و غربی ها هم به این اعتراف كرده اند. از طرفی چون علما و بزرگان، خودسانسور شده اند و چیزی (درباره این گسست و دختران مجرد بالای ۳۵ سال) نگفتند، فكر كردیم كه بهتر است این مساله را در چارچوب یك موسسه و تشكل منسجم پیگیری نماییم.
آذری معتقد است: البته تبلیغ تعدد زوجات باید به شیوه عالمانه صورت گیرد و به دنبال آن اگر هشت درصد مردان، تعدد زوجات داشته باشند، مشكل مجرد بودن دخترهای یاد شده هم حل می شود. بعد هم برگزاری كارگاه های آموزشی برای خانواده های تعدد زوجین برای تحكیم خانواده، تشویق الگو و تكثیر به صورت كارگاه های حضوری به تبلیغ و حل مشكل كمك می نماید.
او تاكید می كند: ما در این پروسه بهترین راه را گفت و گو برای حل یك مساله اجتماعی می دانیم كه اگر به آن توجه نشود در آینده بحران هایی رخ می دهد. محمودی (مخالف چند همسری): الان ما در كشوری داریم سخن می گوییم كه وقتی یكماه قبل از تعدد زوجات صحبت شد، جامعه آنرا پس زد. یعنی زمان، زمانی نیست كه به این مساله پرداخته شود.
تبلیغی كه بدون شناخت زمان و الزامات اجتماعی رخ داد
حجت الاسلام محمودی از مخالفان تعدد زوجات است. او چند سالی در حوزه روانشناسی و مشاور خانواده فعالیت دارد اما چیزی كه درباره وی جالب است اینكه وی در ابتدا برعكس آذری فكر می كرده؛ یعنی تا همین چند سال پیش موافق تعدد زوجات بوده اما بعد با آن مخالفت ورزیده است.
محمودی در این خصوص چنین می گوید: در سال ۸۳ در كتاب حقوق و تكالیف زن یك فصل را به تعدد زوجات و دفاع از آن و یك فصل دیگر را هم به ازدواج موقت و دفاع از آن اختصاص دادم. اما وقتی در حوزه خانواده فعال شدم و این فعالیت نیز پررنگ تر شد، با لطمه های تعدد زوجات مواجه شدم؛ وقتی لطمه شناسی خانواده را بابت تعدد زوجات مطالعه كردم و مشكلات تعدد زوجات را دیدم موضعم را تغییر دادم و الان موضع من، مخالفت است.
و اما دلیل مخالفت محمودی با تعدد زوجات چه بوده است؟ او در این زمینه اظهارمی دارد: دلیل مخالفتم، مخالفت با حكم شرعی نیست برای اینكه جواز حكم شرعی مشخص است كه من درباره آن توضیح می دهم. مسلما آیه قرآن كریم، دلالت بر جواز(جواز برای تعدد زوجات مرد) دارد اما من از هشت منظر به این مساله توضیح می دهم.
او ادامه می دهد: از بعضی جهات ترجیح بر تعدد زوجات است و مسلما تعدد زوجات از جهاتی یك لزوم اجتماعی است و بعضی از مشكلات اجتماعی را حل می كند اما از بعضی جهات این ترجیح را ندارد و لطمه هایی خصوصاً در زمان ما دارد. الان ما در كشوری داریم از چندهمسری صحبت می نماییم كه وقتی یكماه قبل از تعدد زوجات صحبت شد، جامعه آنرا پس زد. یعنی زمان، زمانی نیست كه به این مساله پرداخته شود.
این مشاوره خانواده اضافه می كند: گاهی ما بحث ثبوتی می نماییم كه آیا تعدد زوجات، مشروع است كه جواب، بله است؛ اما یك وقتی هم بحث اثباتی می نماییم كه آیا باید این مساله را ترویج نماییم یا خیر؟ یعنی آیا یك خانواده حزب اللهی و مومن با یك آقای مومن و چفیه دار همراه با چهار خانم باحجاب را ترویج نماییم آن هم بدون مقدمه یا خیر؟ (اشاره به پوستر اخیر موسسه حسنی كه در آن یك آقا با چهار زن به تصویر كشیده شده است). از نظر محمودی بنظر می رسد این مساله (ترویج تعدد زوجات) بدون شناخت زمان و الزامات اجتماعی رخ داده است.
تعدد زوجات كمكی به آسایش جامعه حساس ایران نمی كند
بازرگان مشاور خانواده و یكی از مخالفان تعدد زوجات نیز در سخنان مقدماتی یك دقیقه ای خود ابتدا از اینكه فرصتی به وجود آمده است تا صاحبان نظرات مختلف از همدیگر فرار نكنند و بتوانند حرف خودرا بزنند ابراز خرسندی اما از بابت چیزی دیگر ابراز تاسف می كند و می گوید: متاسفم كه هراز گاهی در كشور علی رغم مشكلات عدیده و به تعبیر آیت الله جوادی آملی با وجود گران اداره كردن كشور و برخی مواقع مدیریت های بسیار سنگین در كشور، مباحثی از این دست (تعدد زوجات) مطرح می شود.
وی ادامه می دهد: به نظر ما كه در حوزه روانشناسی كار و رفتار جامعه را رصد می نماییم، مباحث مطروحه (تعدد زوجات) با زندگی در جامعه حال حاضر فاصله دارد. این طرح نه تنها كمكی به آسایش جامعه حساس كنونی ایران نمی كند بلكه موجب دو قطبی شدن جامعه هم می شود. تحت هیچ عنوان جامعه را نباید دو قطبی كرد كه مقام معظم رهبری نیز در فرمایشات خود بیان كرده اند كه تحت هیچ عنوان كشور را دو قطبی نكنیم.
او اظهار می دارد: دو قطبی بودن فقط در حوزه سیاسی رخ نمی دهد بلكه جهات دیگر جامعه هم می تواند دو قطبی شود كه لطمه های زیادی دارد.
بازرگان به نقل از یكی از روحانیون مشهور كشور كه نظرش را درباره تعدد زوجات داده و با تشویق حضار هم روبه رو شده بود، می گوید: ایشان در یكی از دانشگاه ها درباب تعدد زوجات گفته بود؛ «من ۵۰ سال است معلم هستم اما ۵۰ ثانیه هم در مورد همسر دوم با همسرم سخن نگفته ام». سوداگر (مخالف چند همسری): متاسفم كه هراز گاهی در كشور علی رغم مشكلات عدیده و به تعبیر آیت اله جوادی آملی با وجود گران اداره كردن كشور و برخی مواقع مدیریت های بسیار سنگین در كشور، مباحثی از این دست (تعدد زوجات) مطرح می شود.
اتكا به قرآن درباره چندهمسری
گردانندگان این جلسه پس از سخنان مقدماتی موافقان و مخالفان تعدد زوجات، ترجیح می دهند تا جلسه با پرسش حضار ادامه یابد و به ترتیب هر بار یك سوال از یكی از گروه ها پرسیده می شود.
مجری مناظره یكی از پرسش های حضار را كه روی كاغذی نوشته شده برای گروه موافق تعدد زوجات می خواند.
پرسش چنین است: در اسلام، اصل بر تك همسری است و با وجود اینكه جواز چندهمسری داده شده اما این مساله از نظر اخلاقی در قرآن نهی شده است. در قرآن گفته شده است كه امكان رعایت عدالت بطور مطلق وجود ندارد. بنابراین، پرداختن به بحث چندهمسری، نهی اخلاقی شده و همین موجب می شود به این سمت برویم كه نظر اخلاقی اسلام، اصل بر تك همسری است. شاهد مثال هم این است تا زمانی كه حضرت زهرا (س) زوجه حضرت امیرالمومنین علی (ع) بودند، آن حضرت، زوجه ای را اختیار نكردند یا حضرت خدیجه، همسر پیامبر اسلام هم همچنین بودند، نظر شما چیست؟
اسلامیه بعنوان موافق تعدد زوجات به این پرسش پاسخ می دهد و می گوید: این سوال را به صورت گزاره ای پاسخ می دهم. اما پیش از آن گزاره ها از آقای محمودی توقع دارم كه برمبنای حجیت دینی برای امروز جامعه، نسخه دهد نه برمبنای تجربه شخصی. نكته بعدی این است كه جامعه را آیا می سازیم یا بر طبق قواعد جامعه حركت می كنیم؟
وی خطاب به سوداگر (مخالف تعدد زوجات) ادامه می دهد: نكته بعدی این است كه آقای بازرگان! شما تایید كرده اید كه این فضا (برای گفت و گو) باز شده است بعد گفتید كه این، موجب دو قطبی شدن می شود و بعد هم برای شاهد مثالتان، متاسفانه از یك فعل غیرفرهنگی استفاده كردید و پشت سر دو تا متفكر یعنی آقای جوادی آملی و حضرت آقا پنهان شدید. این در حالیست كه من در اینجا با شما مناظره دارم نه با حضرت آقا یا آیت الله جوادی. این خلاف قواعد فرهنگی مناظره است.
اسلامیه پس از این نقد به محمودی و سوداگر به سوال مورد نظر پاسخ می دهد: سیاق آیه سه سوره نساء مفصل است و ۶ شان نزول برای آن بیان كرده اند. به تعبیر من غالب این شان نزول ها از باب تطبیق بر مصداق است.
ما از خود آیه باید بفهمیم (منظور چیست). آیه می فرماید؛ یك عده ای، یتیم هایی را بزرگ می كردند و به خاطر استیلا و تسلط خودشان، تمام حقوق یتیم را زیر پا می گذاشتند او را به همسری در می آوردند. از این جهت تعبیر اول در آیه، «قسط» است و قسط یعنی «عدالت همه جانبه».
اسلامیه ادامه می دهد: ۲۶ تن از فقهایی كه بر عروه ( عروه الوثقی) حاشیه زده اند بعنوان فقیه گفته اند كه تعدد زوجات، مستحب و برخی گفته اند كه مستحب موكد است. بعضی از پژوهشگران حوزه خانواده اشاره و تصریح كرده اند كه اصل بر تعدد است.
وی تاكید دارد كه آیه سه سوره نساء اصل را بر تعدد دارد. وی در این خصوص چنین توضیح می دهد: ابتدا اگر (در آیه سه سوره نسا) اصل در وحدت باشد باید آیه اینگونه می اظهار داشت: ازدواج كنید با یك همسر، اگر می توانید عدالت برقرار كنید سراغ دومی بروید. قرآن دقیقا عكس این را می گوید. یادآور می شود كه ظلم به یتیم ها نكنید و بروید دو، سه یا چهار تا (همسر) بگیرید و اگر می ترسید عدالت برقرار نكنید به یكی اكتفا كنید. پس سوژه آیه در مورد یتیم، قسط (رعایت عدالت خیلی سخت با شروط بیشتر) است اما در مورد سفارش به چند همسری، واژه عدالت است و عدالت در فرهنگ قرآن ضیق تر (محدودتر) از قسط است( یعنی شرایط راحت تری دارد). اسلامیه (مدافع چند همسری) تاكید دارد كه آیه سه سوره نساء اصل را بر تعدد دارد.
نگاه دین، زیاد كردن همسران نیست
محمودی، هر چند از مخالفان تعدد زوجات است اما آنرا نفی نمی كند و در ابتدای سخنش در بخش دوم مناظره می گوید: نگاه من به آقایان (میهمانان از موسسه حیات حسنی و موافقان با تعدد زوجات) مثبت است، برای اینكه دغدغه هایی دارند. من متن ۹۰ صفحه ای این عزیزان را خواندم و متوجه شدم كه بسیار دغدغه مند هستند. مشخص است كه با نگاهی دینی و فرهنگی به سوژه نگریسته اند و مسلما نباید خشمگین شد. من از آقای اسلامیه درخواست می كنم كه خشمگین نشوند. فضا، فضای علمی است و در این فضا نظرات مطرح می شود، بهتان زدن در اول جلسه بنظر می رسد كه سوی جلسه را عوض می كند. اینكه تحقیر نماییم گروه مقابل را به نظر من مناسب نمی باشد.
محمودی پس از این اظهارنظر به این نكته اشاره می كند كه تعدد زوجات را می خواهد از هشت منظر بیان كند. نخستین منظر از نظر وی منظر فقهی است. یعنی از منظر آیات و روایات، تعدد زوجات را بررسی می كند. وی در این خصوص می گوید: من فكر می كنم كه تمام حرف های آقای اسلامیه درباره آیه قرآن گفته نشد. اگر تمام حرفشان (درباره آیه) باشد كه من نگاه ایشان را نمی پذیرم. من ۲۰ سال شاگرد آیت الله جوادی آملی بودم. مقداری با تفسیر آشنا هستم. مسلما قرآن از نظر فقهی این امر (تعدد زوجات) را جایز می شمارد و نگاه قرآن، جواز است. پس، از نظر فقهی، تعدد زوجات، جواز دارد.
هر چند محمودی تعدد زوجات را از نظر فقهی، جایز بیان می كند اما از وقتی از نظر فرهنگی می خواهد به این مساله نگاه كند، نظر دیگری را از او مشاهده می نماییم. او اتفاقا منظر فرهنگی را در رابطه با منظر فقهی می داند و اینگونه اظهار می دارد: یكی از عناصر تشكیل دهنده مهم در فهم آیات، شناخت فضای نزول است یعنی شناخت فضای نزول در فهم آیات بسیار موثر است. اینكه ما آن زمان را بشناسیم خیلی مهم می باشد. منظور از شناخت آن زمان، شناخت اوضاع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و آداب و سنن آن زمان است.
این روانشناس و مشاور خانواده اضافه می كند: در زمان نزول بعضی از آیات، فضای نزول به شكلی بود كه آیه نازل می شد مثلا در آن زمان بحث عبد و امه (برده و كنیز) وجود داشت و آیه راجع به آنان نازل می شد. بخش مهمی از فقه ما هم راجع به احكام برده و كنیز بوده است.
او خاطرنشان می كند: همین آیه ازدواج (آیه ۳۲ سوره نور) راجع به كنیزان و بردگان است. این آیه دستور می دهد به مردان و زنان كه برای كنیزان و بردگان همسری بگیرند. یعنی در جامعه عرب بردگان و كنیزان زندگی می كردند و قرآن راجع به آنان دستور داده است. پس لازمه سخن آقای اسلامیه این است كه چون دستور قرآن هست لازمه اش این است كه برده و كنیز داشته باشیم تا آنها را شوهر یا زن بدهیم؟
نظر محمودی درباره آیه سه سوره نساء هم كم كردن شمار همسران است و در این زمینه می گوید: فقها و مفسران ما بیان كرده اند كه محتوای آیه سه سوره نسا در جهت تقلیل (كم كردن شمار) زوج ها است نه در جهت تكثیر.
این روانشناس، سپس خطاب به اسلامیه می گوید: من تعجب می كنم كه شما می فرمایید آیه (آیه سه سوره نسا) نگفته است كه اصل بر یكی (تك همسر) است.
محمودی وجود تعدد زوجات در ملل مختلف را منكر نمی گردد و به نقل از علامه طباطبایی و نیز شهید مطهری اظهار می دارد: تعدد زوجات در فرهنگ ملل گذشته وجود داشته و این مساله در اعراب هم بوده است.
هر چند محمودی تعدد زوجات را در ملل مختلف منكر نمی گردد اما این نكته را هم تاكید می كند كه اصلا نگاه دین این نیست كه همسر زیاد كنید.
او در تكمیل سخنانش می افزاید: درست است كه در قرآن (برای تعدد زوجات) جواز داده شده است اما باید این را در نظر بگیریم كه قرآن كریم در فضایی نازل شد كه اعراب به سبب نیاز اقتصادی به اولاد، زنان زیادی را به همسری می گرفتند.
و اما ببینیم از نظر محمودی و به نقل از شهید مطهری در كتاب «نظام حقوق زن»، زن چه جایگاهی در جامعه آن روز عرب ها داشته است؟؛ در نظام حقوق زن آمده است كه به زن اجازه نمی دادند در زمان عادت ماهانه با همسرش غذا بخورد، نیم مانده غذای زن را هم نمی خوردند.
محمودی بعد از بیان این جمله به نقل از شهید مطهری خاطرنشان می كند كه این آیه (آیه سه سوره نساء) در آن جامعه (جامعه آن روز عرب ها) نازل شده است و در جهت تقلیل است نه در تكثیر همسران.
محمودی (مخالف چند همسری): فقها و تحلیلگران ما بیان كرده اند كه آیه سه سوره نسا در جهت تقلیل (كم كردن شمار) زوج ها است نه در جهت تكثیر.
صد هزار خانواده تعدد زوجات در كشور داریم
بعد از محمودی كه مخالف تعدد زوجات است نوبت به آذری (موافق تعدد زوجات)، دبیر و مسئول پژوهشی موسسه حیات حسنی، می رسد كه سخن بگوید. او خطاب به سوداگر (مخالف تعدد زوجات) كه از سخنان رهبری در خصوص پرهیز از دو قطبی شدن جامعه سخن گفته بود، این نقد را دارد كه صحبت های رهبری را در هرجایی استفاده نكنیم. فضای دو قطبی كردن به خاطر فضای سیاسی و درگیری های اجتماعی و انتخاباتی بوده است وگرنه آقا، چند بار گفته اند كه كرسی های آزاداندیشی را برگزار كنید و از تكثرهای فرهنگی و آزاداندیشی دفاع كرده اند.
آذری ادامه می دهد: اگر من طلبه و دانشگاهی و شمای استاد بخواهیم واژه ها را به سمت دیكتاتوری فرهنگی ببریم و آنرا اعمال نماییم درست نیست.
او به وجود صد هزار خانواده تعدد زوجات در كشور اشاره می كند و همین طور به كسانی كه با وجود اینكه اكثریت هستند اما یك عده اكثریت مظلوم خاموش در جامعه به شمار می روند كه با این فضا سازی، جرات مطرح كردن مطالبات (تعدد زوجات) خودرا ندارند. همین طور این، مطالبه قسمتی از زنانی است كه از تجرد رنج می برند.
روی سخن بعدی آذری، محمودی است و می گوید: وقتی من وارد حوزه شدم چیزی من را رنج می داد. ما وقتی در چارچوب استنباط احكام شرعی برمی آییم، آنقدر در مسایلی ریز می شویم و ساعت ها بحث می نماییم كه قبلا اجتهاد آنها انجام شده است. عرض من این است كه مدیریت جلسه به سمتی برود كه استنباط های شخصی ما از آیات قرآن، ملاك نباشد.
او از منظر فقهی، بحث جواز برای تعدد زوجات را بیان می كند اما این گله را دارد كه سیطره نگاه ما و رسانه های ما كار را به سمتی برده اند كه فلان مسئول می گوید نظر مقام معظم رهبری (درباره تعدد زوجات) كراهت و از نوع كراهت شدید است!
آذری ادامه می دهد: یك دیكتاتوری یا سیطره فرهنگی ایجاد كردن به امر جوازی است كه اساسا جواز است، ( تعدد زوجات) كراهت و خیانت كه نیست.
او تاكید می كند: جایز نیست شما قضیه ای را كه می تواند چاره خیلی از مشكلات افراد جامعه شود را به صورت دو قطبی نماییم. بیاید ببینیم با این جواز چه مساله ای را می توانیم حل نماییم.
آذری ( مدافع چند همسری): یك عده اكثریت مظلوم خاموش در جامعه هستند كه با این فضا سازی، جرات مطرح كردن مطالبات (تعدد زوجات) خودرا ندارند.
برخی متقاضیان ازدواج گرفتار حیا و خجالت كاذب می شوند
سوال بعدی را یكی از موافقان تعدد زوجات از سوداگر ( مخالف تعدد زوجات) می پرسد و مجری مناظره این سوال را برای سوداگر می خواند. سوال این است: یك زن ۴۸ ساله كه تا الان مجرد بوده و پدر و مادر در قید حیات ندارد چگونه می تواند ازدواج كند؟
بازرگان به این پرسش چنین پاسخ می دهد: در تهران و شهرهای دیگر كه به خاطر مدنیت بیشتر ضرباهنگ زندگی در آنها سرعت بیشتری گرفته است به دلیلهای مختلف، كمی شاهد گسست در اقوام سببی و نسبی هستیم.
بازرگان (مخالف چند همسری): بعضی از متقاضیان ازدواج گرفتار حیا و خجالت كاذب می شوند. او ادامه می دهد: برخی مواقع خانواده های تك هسته ای وجود دارند كه شمار دایی، خاله، عمه و عموها در این خانواده ها كمتر است تا برای جوان آستین بالا بزنند. اما به هر حال یكسری وظایفی هم كه سابقا در اختیار اشخاص بود، امروزه بر عهده دولت ها گذاشته شده است.
بازرگان می افزاید: یكی از وظایف سازمان ملی جوانان كه به وزارت ورزش و جوانان تبدیل گشته همین است یعنی تاسیس نهادها و موسسات همسریابی با مجوز شرعی از علمای عظام. الان این موسسات در سطح تهران پراكنده است و آنها (متقاضیان ازدواج) می توانند خیلی موجه، رسمی و با اجازه پدر و مادر در فضای خیلی سالم با مشاوره روانشناس و در نظر گرفتن همه موازین علمی و دینی ثبت نام كنند.
وی می گوید: مواردی از كمیته امداد را به این موسسات معرفی كردیم. این موارد، كسانی بودند كه پدر و مادر نداشتند و ازدواج آنان هم صورت گرفت و از آنجائیكه این ازدواج ها تحت نظر مشاور بوده است و با عنایت به شواهد ما از یكی دو سال پس از ازدواج آنان، زندگی های بسامانی را دیده ایم.
او به مشكلی در این خصوص هم اشاره می كند و آن این است كه بعضی از متقاضیان ازدواج گرفتار حیا و خجالت كاذب می شوند.
بازرگان می گوید: متاسفانه بعضی از اقدامات و سخن ها موجب می شود افرادی كه می خواهند به سمت این مراكز بروند گرفتار حیا و خجالت كاذب شوند و به نظر من باید این فضاها را بشكنیم.
آذری (مدافع چند همسری): اگر تمام مردهایی كه همسرشان از دست رفته است و یا طلاق داده اند یا پسرهایی كه به لحاظ منطقی احتمال ازدواج به دهك ۳۰ تا ۴۹ سال را دارند اگر همه این ها با این دو دهك (دخترهای ۳۰تا ۴۹ سال مجرد) ازدواج كنند، ما اضافه بر آنان، باز هم سه میلیون و ۲۰۵ هزار زن و دختر داریم كه ازدواج نكرده اند۹۸۰ هزار دختر مجرد ۳۰ تا ۴۹ سال داریم
و اما یكی دیگر از سوالات، این دفعه از موافقان با چند همسری یا تعدد زوجات پرسیده می شود. سوال این است: چرا فكر می كنید چاره ازدواج برای زن ۳۵ سال به بالا حتما تعدد زوجات است. چرا فكر می كنید هر زن مجردی كه سنش بالا برود باید زن دوم یا سوم شود.
آذری به این پرسش اینطور پاسخ می دهد: این سوال، تكمیل سوال قبل بود. به یك خانم مجرد ۴۸ ساله نمی توان سفارش كرد كه صبر كند تا یك موسساتی راه بیفتد و مجوز شرعی صادر شود و بعد شما فرم پر كنید تا شوهری در جامعه مدرن پیدا كنید.
او همین طور اظهار می دارد: به نظر من در بحث آمار در مسایل اجتماعی ایران مشكل داریم.
او به آمار ثبت احوال در سال ۹۴ اشاره می كند كه برمبنای آن، شمار دختران در سن ۳۰ تا ۴۹ سال كه تا الان ازدواج نكرده اند ۹۸۰ هزار نفر و اما تعداد پسرهایی كه می توانند با این دو دهك از دختران ازدواج كنند ۳۲۰ هزار تن گزارش شده است.
این مدافع تعدد زوجات همین طور بیان می كند كه آمار یاد شده از دختران مورد نظر، جدای از خانم هایی هست كه سرپرست خانوار هستند و همسر خودرا از دست داده اند یا طلاق گرفته اند.
مسئول واحد پژوهش موسسه حیات حسنی مدعی است كه در این موسسه كار آماری انجام شده و نتیجه این بوده است كه اگر تمام مردهایی كه همسرشان از دست رفته، طلاق داده اند یا پسرهایی كه به لحاظ منطقی احتمال ازدواج به دهك ۳۰ تا ۴۹ سال را دارند اگر با این دو دهك (دخترهای ۳۰تا ۴۹ سال مجرد) ازدواج كنند، ما اضافه بر آنان، باز هم سه میلیون و ۲۰۵ هزار زن و دختر داریم كه ازدواج نكرده اند و اساسا شوهری برای آنها نیست كه بحث آماری مفصل داریم و من بعدا به آن می پردازم. پس ما نمی توانیم با سفارش مشكل را حل نماییم.
فلسفه پیامبر اسلام از تعدد زوجات چه بود؟ چرا از آن فاصله گرفته ایم؟
سوال بعدی از سوداگر (مخالف تعدد زوجات) به این شرح پرسیده می شود: می گویند تعداد خانم های مجرد متولد پیش از سال ۶۵ دو تا سه برابر آقایان مجرد پیش از سال ۶۵ است. یعنی اگر تمام آقایان، یك همسر اختیار كنند باز هم چیزی در حدود سه میلیون خانم مجرد باقی می مانند. راهكار شما برای این سه میلیون خانم مجرد چیست؟ آیا مجرد بمانند یا ازدواج موقت كنند یا اینكه بحث چندهمسری رواج یابد كه همسر دوم یا سوم آقایان شوند. ما چاره ای جز چند همسری نداریم.
بازرگان برای پرسش یاد شده با شرح مقدمه ای از دوران دبیرستان خود و زمان نوجوانی اش می گوید كه یك روز از معلم دینی كه اتفاقا روحانی هم بود، سوال كرد در خصوص اینكه ما (نوجوانان) كه امكان ازدواج نداریم و فاصله طولانی در كشور بین بلوغ جنسی و بلوغ اقتصادی هست. چه باید كنیم؟
بازرگان می گوید: معلم جواب داد: تهذیب نفس و ورزش.
هنوز جمله سوداگر تمام نشده است كه جو حاضران در مناظره كمی بهم می خورد و یكی از حضار خطاب به سوداگر می گوید: این اشتباه بود.
بازرگان، جواب می دهد: شما می فرمایید كه اشتباه است. دوران دبیرستان را یادتان رفته؟ من یادم است كه كتاب های مختلفی را برای كنترل غرایز جنسی می دادند.
آن شركت كننده و مورد خطاب سوداگر جواب می دهد: برای چند سال؟ این حرف ها برای كسی است كه تا ۲۲ سالگی صبر كند نه برای یك فرد مجرد ۳۵ تا ۴۰ ساله. من و شما كه رطب خورده ایم نمی توانیم به دیگران بگوییم كه رطب نخور.
بازرگان هم پاسخ می دهد: بنظر می رسد كه دوستان، بیشتر طرفدار تعدد هستند تا وحدت! من عرض می كردم كه آن موقع به ما تهذیب را سفارش می كردند یا اینكه ورزش نماییم و بسیاری از حواس پرتی های دیگر تا به شرایط Stabel (ثبات) برسیم. من جنگ عدد نكردم نگفتم چند سال (كنترل كنیم) اما منظور در اسرع وقت بود. اسرع وقت می تواند از نظر یك نفر، یكسال و از نظر یك نفر دیگر ۱۰ سال باشد.
بازرگان می افزاید: اینكه ما به آمار استناد نماییم و بگوییم كه چون جامعه مجردها زیادند پس اینها باید در بزنند و وارد خانه متاهلان شوند، مثل این است كه چون آمار مستاجران زیاد است پس امشب صاحبان ملك، در خانه های خودرا باز كنند تا مستاجران در خانه های آنان بیتوته كنند.
آن شركت كننده هم به سوداگر می گوید: شما دارید مغالطه می كنید.
بازرگان هم پاسخ می دهد: چرا از فعل پیامبر اسلام فاصله گرفتیم؟ فعل و فلسفه پیامبر اسلام از تعدد زوجات چه بود؟ چرا از آن فاصله گرفته ایم؟ من در مقابل دوستان روحانی درس پس می دهم اما آنقدر می دانم در مكتب شیعه و اسلام، فلسفه و دكترین تعدد زوجات پیامبر اسلام(ص) چهار نكته داشت اول اینكه هدف سیاسی داشتند. پیامبر به جهت اینكه قریش را با خود همراه سازد و به جهت اینكه در آن زمان داماد را ارج می گذاشتند با دختر ابوسفیان ازدواج می كند، پس نخستین هدف پیامبر اسلام هدف سیاسی بود. آیا امروز این هدف وجود دارد؟ هدف پیامبر، آموزش، تربیت و نیز مسایل اجتماعی بود. امروز بنظر می رسد كه چهار هدف وجود ندارد.
در این میان یكی از حضار خانم و در عین حال طرفدار تعدد زوجات با صدای بلند خطاب به سوداگر اظهار می دارد: پس نتیجه می گیریم كه خانم های اضافه را به دریا بیاندازیم.
بازرگان (مخالف چند همسری): اینكه ما به آمار استناد نماییم و بگوییم كه چون جامعه مجردها زیادند پس اینها باید در بزنند و وارد خانه متاهلین شوند، مثل این است كه چون آمار مستاجرین زیاد است پس امشب صاحبان ملك، در خانه های خودرا باز كنند تا مستاجرین در خانه های آنان بیتوته كنند. یكی دیگر از حضار خانم كه بنظر می رسد مخالف تعدد زوجات است هم خطاب به آن خانم طرفدار تعدد زوجات می گوید: حداقل به جنس خودتان كه زن هستید احترام بگذارید. خانم های اضافه را به دریا بیاندازیم دیگر چیست!
ادامه دارد...
منبع: برتریها
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد گزارش ایرنا از مناظره ای درباره چندهمسری (۱)