درباره سقوط صدام حسین
به گزارش برتریها خودسری صدام حسین در حمله به كویت، كوشش برای قدرت نمایی در خاورمیانه و استفاده از سلاح های شیمیایی بخصوص ضد كردها زمینه زوال وی را فراهم آورد و با حمله آمریكا و متحدانش، حكومت این دیكتاتور بعد از سال ها استبداد آخر پذیرفت تا بدین ترتیب، اعدام آخرین قطعه از زندگی او باشد.
صدام حسین دیكتاتور مخلوع عراقی در ۲۸ آوریل ۱۹۳۷ میلادی در خانواده ای فقیر در روستای عوجه مشرف به تكریت در ۱۵۰ كیلومتری شمال بغداد دیده به جهان گشود، پدرش قبل از به دنیا آمدن صدام كشته و مادرش به همسری مرد دیگری درآمد. سرنوشت صدام تا ۱۰ سالگی به دست ناپدری خشن و پدربزرگی نامهربان افتاده بود. پدر بزرگش، او را وادار می ساخت كه در ایستگاه قطار تكریت بر سر راه آهن بغداد به موصل هندوانه بفروشد. وی در ۱۰ سالگی نزد دایی خود خیرالله طلفاح كه یك افسر ارتش بود، رفت و با ساجده دختر دایی خود ازدواج كرد كه حاصل آن پنج فرزند بود كه عدی و قصی پسرانش و رغد، رنا و حلا هم سه دختر صدام بودند.
این دیكتاتور در آستانه ۲۰ سالگی به حزب بعث پیوست و با سرعت به یكی از اعضای فعال حزب بدل شد. صدام در ۱۹۵۹ میلادی با شركت در عملیات ترور ناموفق عبدالكریم قاسم رئیس جمهوری وقت عراق، مجروح شد و بعد از آن از راه سوریه به مصر رفت و چهار سال بعد، بعد از سرنگونی عبدالكریم قاسم به عراق بازگشت و سپس در ۱۹۶۸ میلادی با پیروزی حزب بعث در یك كودتا، رژیم سركوبی در عراق حاكم شد كه برجسته ترین فرد این دستگاه سركوب، صدام ۳۱ ساله بود. وی در ۱۹۷۹ میلادی با كنار زدن حسن البكر از قدرت به صورت رسمی حكومت دیكتاتوری ۲۴ ساله خویش را آغاز كرد. ازاین رو وی توانست از یك روستای فقیر به صدر هرم قدرت راه یابد. وی در طول سال های فرمانروایی خود نه تنها جان صدها هزار عراقی را گرفت بلكه جنایات بی شماری ضد كشورهای همسایه بخصوص ایران و كویت انجام داد و كارنامه تاریكی از خود بر جای گذاشت.
در دوران جنگ با ایران، كشورهای خلیج فارس و غربیان میلیاردها دلار به رژیم بعث كمك كردند و با فروش مقادیر زیادی سلاح و مهمات به صدام از این جنگ حمایت كردند. این جنگ به جنگی طولانی و پرهزینه از نظر مادی و انسانی تبدیل شد.
بعد از جنگ تحمیلی در دوم اوت ۱۹۹۰ میلادی، صدام به بهانه اختلاف نفتی با كویت، به این كشور حمله كرد اما برخلاف حمایت كشورهای حوزه خلیج فارس از رژیم بعث در جنگ ایران در كمك مالی جدید به صدام تردید كردند. ارتش رژیم بعث، ظرف چند ساعت همسایه جنوبی خود یعنی كویت را اشغال كرد اما این اقدام، بحران بزرگ بین المللی را به همراه داشت و به تشكیل یك ائتلاف بین المللی متشكل از ۳۰ كشور به رهبری آمریكا منجر گردید. این بحران همینطور به شكاف و دودستگی كشورهای عربی هم انجامید. بعد از چند ماه از اشغال كویت، نیروهای ائتلاف، ارتش صدام را در چند روز از این كشور بیرون راندند. فشارهای بین المللی بر رژیم بعث ادامه یافت كه با افترا توسعه پنهانی سلاح های كشتار جمعی این كشور به اوج خود رسید. آمریكا و انگلیس این مسئله را دستاویزی برای حمله به عراق و سرنگونی صدام حسین قرار دادند.
اشغال كویت بزرگترین اشتباه محاسباتی صدام
پایان جنگ با ایران مقارن با بروز كشمكش با همسایه ثروتمندی به نام كویت بود، صدام حسین كه در طول هشت سال سپری شده در دستیابی به مقاصدش در حمله به ایران ناكام مانده بود، جهت تحقق رویاهایش این دفعه كویت را مورد هجوم قرار داد. سقوط اتحاد جماهیر شوروی و فروپاشی نظام ۲ قطبی، دست صدام را در این حمله باز گذاشته بود، به باور او رژیم عراق می توانست از خلاء قدرت موجود در جهان به بهترین وجه استفاده نماید. دستیابی به آب های آزاد از راه كویت را می توان دیگر دلیلی دانست كه صدام حسین، كویت را استانی از عراق نامید. در این میان از ذخائر عظیم نفتی كویت هم نمی توان چشم پوشی كرد. این ذخایر حدودا با ذخایر نفت عراق برابر بودند. از همین رو صدام در ۱۱ مرداد ۱۳۶۹ (۲ اوت ۱۹۹۰) به كویت حمله كرد و توانست ظرف ۳ ساعت كویتی ها را تسلیم و خاك آنرا به عراق ضمیمه كند. صدام حسین به دنبال القای این مطلب واهی به اعراب بود كه جنگ او با ایران سبب شده است كه كویت از حمله قریب الوقوع ایرانی ها در امان باشد. وی همینطور معتقد بود، چون جنگ او با ایران به سود كشورهای حوزه خلیج فارس بوده است، دول عربی باید بخشی از بدهی عراق را ببخشند. صدام با اصرار از كویت خواست كه بدهی ۳۰ میلیارد دلاری عراق را كه برای جنگ با ایران گرفته بود، ببخشد، اما مخالفت كویت با این موضوع، بهانه را برای حمله به این كشور فراهم نمود.
تصرف كویت را باید بزرگترین اشتباه محاسباتی صدام به شمار آورد، امری كه در نهایت زمینه زوال وی را فراهم ساخت. بلندپروازی های او، نگرانی فزاینده شیوخ خلیج فارس را به دنبال داشت. اعراب خلیج فارس كه تا سال های پیشین از متحدان وی محسوب می شدند با در خواست از آمریكا به مقابله به اشغال گری صدام پرداختند. آمریكا و ناتو هم با بهره مندی از فضای فروپاشی شوروی در جهت القای رهبری تام و تمام خویش بر جهان برآمده و به بهانه مقابله با زیاده خواهی های صدام حسین، عازم خلیج فارس شدند. نیروهای ناتو موفق شدند در حملاتی پی در پی، زمینه خروج نیروهای عراقی از كویت را فراهم نمایند. باید اذعان كرد، خودسری صدام در حمله به كویت و كوشش برای اشاعه قدرتش در سراسر خاورمیانه با نگرانی آمریكا و اروپایی ها روبرو شد و همین مساله بستری فراهم آورد تا تاریخ مصرف صدام حسین برای آنها به پایان برسد.
اشتباه دیگر صدام، سركوب و كشتار كردهای عراق
با آخر جنگ دوم خلیج فارس روابط آمریكا و عراق هم چنان متشنج ماند. این فضا به دنبال ادعای آمریكا در خصوص تلاش سرویس امنیتی رژیم بعث برای ترور جرج اچ دبلیو بوش رئیس جمهوری وقت امریكا هنگام دیدارش از كویت در آوریل ۱۹۹۳ میلادی تیره تر شد. آمریكا در واكنش به این مورد در ۲۶ ژوئن ۱۹۹۳ حمله ای موشكی به ساختمان مركزی اطلاعات عراق در بغداد كرد. مقامات آمریكایی ادعا كردند كه نیروهای استخباراتی عراق به دنبال ترور بوش پدر در كویت بوده اند كه این امر ناكام مانده است. دهه ۹۰ میلادی را می توان بدترین دوران برای مردمان عراق به شمار آورد. مقطعی كه از یك طرف كشورشان تحت شدیدترین فشارهای بین المللی قرار داشت و از ورود كمترین تجهیزات و امكانات بی بهره بود تا جایی كه دولت مركزی جهت خرید غذا، ناگزیر به تن دادن به طرح نفت در مقابل غذا شد و از جهتی دیگر دیكتاتوری صدام حسین، زندگی عادی مردمان را در درون كشور ساقط كرده بود. گفته می شود كه تحریم های سازمان ملل پس از حمله عراق به كویت به مرگ ۵۰۰ هزار تا یك میلیون و ۲۰۰ هزار تن انجامید. بیشترجان باختگان، افراد زیر پنج سال بوده اند. گروه های قومی و دینی عراق با استفاده از وضعیت به وجود آمده، زمینه را برای شورشی جدید در كشور مهیا دیدند و به آن اقدام نمودند. با اوضاع جاری بعد از جنگ در عراق، ناآرامی های اجتماعی و قومی میان اقوام، مذاهب و واحدهای نظامی ناراضی شدت گرفت كه این امر می توانست خطر بزرگی برای دولت صدام باشند. شورش های كردها در شمال و شیعیان در جنوب و مركز عراق با بی رحمی تمام پاسخ داده شد. قیام شیعیان در جنوب عراق در ابتدای دهه ۹۰ میلادی توسط بعثی ها به خون كشیده شد.
بنابراین استفاده از سلاح های شیمیایی بخصوص ضد كردها و كشتار حلبچه و در تهدیدات مرزی ضد اعراب همچون كویت و عربستان در عزم سران جمهوریخواه آمریكا برای كسب حمایت افكار عمومی جهان و حمله نظامی به عراق كافی بود.
آغاز عملیات آمریكا ضد صدام
جنگ عراق كه با نامهای اشغال عراق و عملیات آزادسازی عراق هم شناخته می شود یك عملیات نظامی است كه در ۲۰ مارس ۲۰۰۳ با حمله یك ائتلاف بین المللی به رهبری آمریكا و انگلیس به عراق شروع شد. نیروهای اصلی حمله كننده به عراق شامل ارتش های آمریكا، انگلیس و لهستان بودند اما ۲۹ كشور دیگر همچون ژاپن، كره جنوبی، ایتالیا، اسپانیا و... با فرستادن بخشی از نیروهای نظامی و لجستیكی خود به همراهی با نیروهای ائتلاف در اشغال عراق نقش داشتند؛ همینطور برخی شركت های پیمانكار ﺗﺄمین نیروی نظامی و امنیتی، با فرستادن ده ها هزار تن از نیروها خود كه دارای تابعیت كشورهای مختلف بودند، مسئولیت ﺗﺄمین امنیت بخش های وسیعی از مراكز مهم تجاری عراق همچون چاه ها و مراكز پالایش نفت را بر عهده گرفتند. جرج بوش رییسجمهوری وقت آمریكا در توجیه برای آغاز این جنگ ارتباط صدام حسین با القاعده و نابود كردن سلاح های كشتار جمعی را بیان می كند. باید اذعان كرد، رژیم صدام حسین در طول جنگ هشت ساله ضد جمهوری اسلامی، بارها از سوی هم پیمانان بین المللی خود به سلاح های كشتار جمعی مسلح شد. با این وجود و بعد از شكاف میان بغداد و واشنگتن فشارها بر رژیم بعثی عراق به بهانه توسعه سلاح های كشتار جمعی افزایش پیدا كرد.
پس از آن، خیلی زود عملیات ضد عراق انجام گرفت در حقیقت در ۲۰۰۲ میلادی حجم پروازهای جنگنده های آمریكایی و انگلیسی بر فراز منطقه پرواز ممنوع عراق به نسبت سال قبل افزایش یافته بود و در ماه آگوست (شهریور ۱۳۸۱) «تبدیل به یك حمله هوایی كامل» شد. تامی فرانكس یكی از فرماندهان آمریكایی نیروهای ائتلاف بعدها عنوان نمود كه این بمباران ها به منظور «تضعیف» سامانه پدافند هوایی عراق قبل از جنگ طراحی شده بودند.
برای آغاز جنگ اولین تیمِ آژانس اطلاعات مركزی آمریكا (سیا) در ۱۹ تیر ۱۳۸۱ (۱۰ ژوئیه ۲۰۰۲) وارد عراق شدند. این تیم شامل اعضای بخش مأموریت های ویژه سازمان سیا (SAD) بود. بعدها اعضای نخبه قرارگاه مشترك عملیات های ویژه ارتش آمریكا (JSOC) هم به آنها پیوستند. این ۲ با هم شرایط لازم برای حمله نیروهای متعارف را فراهم آوردند. فعالیت این نیروها، متقاعد كردن خیلی از فرماندهان لشكرهای ارتش عراق به تسلیم و تشخیص رهبران هدف در طول عملیات های بسیار پرخطر شناسایی بود. در ساعت پنج و ۳۴ دقیقه صبح به وقت بغداد در ۲۹ اسفند ۱۳۸۱ (۲۰ مارس ۲۰۰۳) حمله غافلگیرانه به عراق شروع شد. قبل از شروع، هیچ اعلان جنگی داده نشد. حمله به عراق در ۲۰۰۳ به فرماندهی ژنرال آمریكایی تامی فرنكس با اسم رمز «عملیات آزادی عراق» (Operation Iraqi Freedom) برای نیروهای آمریكایی، اسم رمز «عملیات هدفمند» (Operation Telic) برای نیروهای انگلیسی و اسم رمز «عملیات قوش باز» (Operation Falconer) برای نیروهای استرالیایی انجام شد.
نیروهای ائتلاف با سربازان پیشمرگه كرد در شمال عراق هم همكاری كردند. تقریباً ۴۰ كشور دیگر با عنوان «ائتلاف راغِبان» با ارسال نیرو، تجهیزات، خدمات و نیروهای حفاظتی و ویژه در این جنگ شركت كردند. ۲۴۸ هزار سرباز از آمریكا، ۴۵ هزار سرباز از انگلیس، ۲ هزار سرباز از استرالیا، ۱۹۴ سرباز ویژه از لهستان به كویت اعزام شدند تا آماده حمله شوند. همینطور این حمله توسط ۷۰ هزار سرباز پیشمرگه كرد هم پشتیبانی می شد.
بنابر اظهارات ژنرال تامی فرنكس اهداف این حمله عبارت بودند از «نابودی رژیم صدام حسین، شناسایی، جداسازی و نابودی جنگ افزارهای كشتار جمعی عراق، جستجو و دستگیری تروریست ها و بیرون كردن آنها از آن كشور، گردآوری اطلاعات پیرامون شبكه های تروریست ها، گردآوری اطلاعات پیرامون شبكه جهانی جهانی جنگ افزارهای كشتار جمعی، آخر دهی به تحریم ها و فرستادن كمك های انسان دوستانه به بی خانمان ها و خیلی از شهروندان عراقی، ایمن ساختن چاه های نفت عراق كه به مردم این كشور متعلق می باشد و كمك به عراقی ها برای ایجاد شرایط لازم به منظور بر پا ساختن حكومتی عراقی كه نماینده آنها باشد.»
این یورش یك عملیات تند و قاطع بود. مقاومت های بسیار ضعیف ارتش رژیم بعث به راحتی در هم می شكستند یا تبدیل به تاكتیك های پارتیزانی می شدند. سرانجام بغداد در ۲۰ فروردین ۱۳۸۲ (۹ آوریل ۲۰۰۳) سقوط كرد و بدین ترتیب ۲۴ سال حكومت صدام حسین به پایان رسید. نیروهای آمریكایی ساختمان های وزارتخانه های متروك حزب بعث را به تصرف درآوردند و در جریان متلاشی كردن مجسمه آهنی صدام به مدیریت و هدایت اوضاع پرداختند. این وضعیت، نشان دهنده خروج كنترل از دستان صدام حسین بود. حملات ۱۷ كشور ناتو برای صدام و حامیانش گران به اتمام رسید به حدی كه زیربنای اقتصادی و ثروت ملی عراق در جریان ۴۰ روز بمباران هوایی امریكا و متحدانش منهدم شد.
پایان زندگی صدام
سرانجام صدام در ۲۹ ژوئن ۲۰۰۴ تحویل دولت موقت عراق شد. وی در دادگاه ویژه محاكمه شد و به افترا جرایم جنگی و ضدبشری و قتل عام اهالی روستای دجیل به اعدام محكوم شد، امری كه سرانجام در ۳۰ دسامبر ۲۰۰۶ به وقوع پیوست.
اشغال عراق توسط آمریكا با خروج آخرین تیپ رزمی آمریكایی در ۱۹ آگوست ۲۰۱۰ به صورت رسمی به پایان رسید. هر چند بعد از آن هم حدود ۵۰ هزار نیروی آمریكایی عمدتاً برای آموزش سربازان عراقی در این كشور باقی ماندند. باید اظهار داشت: عراق امروزه هر چند هنوز تحت اشغال خارجی است اما بدون صدام حسین دارای قانون اساسی، انتخابات آزاد و مجلس و نهاد دولت برپایه اجماع نسبی اقوام و مذاهب در این كشور است. همینطور با همبستگی میان نهادهای ملی و مذهبی این كشور به طرف احیا و بازسازی پیش خواهد رفت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد درباره سقوط صدام حسین