ملاحظات رسانه ای در مواجهه با كرونا
برتریها: شیوع ویروس كرونا علاوه بر فشار مضاعف به نظام سلامت، فضای عمومی را هم مستعد پذیرش اخبار ضد و نقیض زیادی می كند؛ كه از این حیث نه فقط می تواند روند رسیدگی به بیماری را برای مسئولان ذیربط با مشكل روبرو كند، بلكه امنیت روانی را به خطر انداخته و بازار سوداگری را هم داغ تر می كند.
با توجه به روند شیوع بیماری كرونا در كشور و آمار مبتلایان به این بیماری، فشار مضاعف به نظام سلامت كشور و بازار داغ شایعات در فضای مجازی، نقش رسانه رسمی از اهمیت بسزایی برخوردار می شود. در دنیای كنونی رسانه ها در جهت هدایت افكار عمومی و عملیاتی شدن خیلی از سیاست های دولتی نقش انكارناپذیری دارند كه در این خصوص می توانند اثرات چشمگیری هم داشته باشند. برهمین اساس«مركز پژوهش های مجلس شورای اسلامی» در گزارش شماره ۲۷۰۱۶۹۵۶ خود پیشنهادات مهمی را در ارتباط با نقش رسانه ها عرضه كرده كه می تواند مورد توجه مسئولان و عموم مردم قرار بگیرد.
ممنوعیت هرگونه اعلام آمار و اطلاعات بجز بوسیله مسئولان
بدیهی است یكی از اصلی ترین راهبردها در این شرایط، بحث هماهنگی نهادهای رسمی در اعلام اخبار و یكسان بودن صدای خروجی از آنهاست. هرگونه دوگانگی یا چندگانگی در نظرات رسمی، منجر به از دست رفتن كنترل افكار عمومی و متعاقباً مهیا شدن فضای مطلوب برای شایعات است. باید درنظر داشت كه درست در این زمان است كه مخاطب آماده خریداری روایت ها و اخبار غیررسمی بوده و به قسمتی از شایعات اعتماد می كند. این اتفاق در مدیریت بحران منفی عمل می كند، برای اینكه بااینكه رجوع به رسانه های رسمی افزایش می یابد، اما در افكار عمومی نشانه آشكار ناتوانی و ناكارآمدی دولت در مدیریت بحران متبادر شده و به ناامنی روانی بیشتر دامن می زند.
بنابراین لازم است تا در ستاد ملی كه برای كنترل كرونا تشكیل شده، برای هر قسمتی از موضوع مرجع رسمی مشخصی تعیین شده و تمام اخبار در رابطه با آن بخش، به مرجع مربوطه ارجاع داده شود. آن مرجع هم در رابطه با رسانه های رسمی كه در آنها سیاست خبری صحت، عینیت و دقت اولویت دارد، مطالب را با جامعه در بین بگذارد. برای مثال آمار مبتلایان بایستی برعهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی گذاشته شود و دیگر مراجع رسمی در صورتیكه مورد پرسش هم قرار گرفتند، صرفاً به آمار وزارت بهداشت ارجاع دهند.
حتی اگر مشكلی در آمار ارائه شده توسط دیگر نهادهای رسمی مشاهده نشود، باز هم به هیچ عنوان دستگاه ها و نهادها و مقامات دیگر حق اعلام مستقل نداشته و باید بوسیله ساز و كار ستاد ملی به این مسئله پرداخته شود.
بنابراین بایستی هرگونه اظهارنظر در فضای رسانه ای كشور درباب وضع موجود، آمار و اطلاعات مربوط و تصمیمات و مداخلات اتخاذ شده بجز از طرف رئیس ستاد یا سخنگوی ستاد ممنوع اعلام گردد.
رصد فضای عمومی و شناسایی و مقابله با شایعات
در خصوص این كار، مقتضی است در ستاد ملی بخشی مأمور رصد فضای عمومی و خبری جامعه شده و شایعات را شناسایی نماید. بعد از آن دو اقدام اجتناب ناپذیر می نماید. در گام نخست بایستی بحث پاسخگویی به شایعات شناسایی شده، در دستور كار قرار گیرد كه در این جهت صدا و سیما و رسانه های رسمی، در خط مقدم بوده و ستاد باید اطلاعات و اخبار مورد نیاز رسانه های رسمی و صدا و سیما را تامین و با آن همكاری تنگاتنگی داشته باشد. طرح پاسخ شایعه در وهله اول بوسیله ستاد و صدا و سیما و رسانه های رسمی سبب می شود تا رسانه های غیررسمی هم در پوشش اخبار كرونا، تحت تاثیر رسانه های رسمی قرار بگیرند.
گام بعدی مربوط به جلوگیری از انتشار شایعات است. در این بخش دو نوع منتشركننده خبر وجود دارد كه هركدام نحوه برخورد مقتضی خودرا می طلبد. نخست اشخاصی هستند كه صرفاً بازنشركننده شایعه هستند. برای مقابله با این طیف (البته فقط موارد پُرارجاع و تأثیرگذار مدنظر بوده و نه همه موارد) بایستی بعد از شناسایی، توسط دستگاه های مسئول نظیر پلیس «فتا» فرد یا افراد نسبت به شایعه توجیه شده و پاسخ مربوطه بوسیله همان بازنشركننده در اختیار عموم قرار گیرد. عاملان شایعه در این خصوص هم قابل پیگیری و برخورد قانونی هستند.
مورد دیگر عاملان شایعه و پخش اخبار غیرواقعی هستند كه این موارد بایستی با همكاری ستاد و توسط دستگاه های انتظامی و قضایی پیگیری شده تا از فعالیت بیشتر كانون های شایعه جلوگیری شود. همین طور دستگاه قضایی(همانند سایر كشورها)، مكلف به برخورد با اشخاصی هستند كه مراجع رسمی اطلاع رسانی را نادیده گرفته و رأساً مبادرت به انتشار خبر در رسانه های غیررسمی می نمایند. شورای عالی امنیت ملی یا شورای اطلاع رسانی دولت موظف می باشند در اسرع وقت دستورالعمل های لازم را تهیه و ابلاغ كنند تا بستر حقوقی لازم دراین زمینه مهیا باشد.
پیگیری اجرای تصمیمات تسهیل گرانه برای مردم
یكی از موضوعاتی كه در این روزها رسانه ها برای ایجاد امید و كاهش فشار روانی مردم منعكس می كنند، اخبار مربوط به وعده های مسئولین برای تسهیل پرداخت تعهدات مالی و سایر امتیازات اقتصادی برای شهروندان است. این در حالیست كه چنانچه به هر علت این وعده ها محقق نشود یا اندكی به تأخیر بیافتد، بار عدم تحقق آنها سبب بی اعتباری رسانه خواهد شد. بدین سبب بدیهی است تا در این خصوص اولاً رسانه ها از جانب مردم انعكاس میزان تحقق این وعده ها را مستمراً در دستور كار قرار داده، ثانیاً دستگاه های نظارتی نیز برای تنویر افكار عمومی ضمن راه اندازی «سامانه اجتماعی» برای دریافت نظرات مردم حسب مورد اقدامات نظارتی لازم را جهت پیاده سازی وعده های مسئولین انجام داده و بوسیله رسانه ها به اطلاع عموم برسانند.
ابهام زدایی از اخبار ضد و نقیض
طی روزهای اخیر، خبر مبتلاشدن یا فوت یكی از مسئولین یا افراد مشهور به سبب ویروس كرونا منتشر می شود و ساعتی بعد تكذیب شده و چه بسا اندكی بعد تأیید شود كه این وضعیت خود تشویش افكار عمومی را سبب خواهد شد. در این خصوص رسانه های رسمی می بایست بمنظور ایجاد آرامش در جو عمومی جامعه، حقیقت را كشف نموده و انعكاس دهند.
تقبیح رفتارهای خلاف مقررات و دستورالعمل های متخذه
در روزهای اولین شیوع كرونا، عده ای با بی توجهی به هشدارهای سازمان های رسمی در خصوص عدم مسافرت و خارج نشدن از منزل، مبادرت به نقض سیاست عدم حضور و تردد داوطلبانه كردند و برای جلب مخاطب این اقدام خودرا با سایر كاربران هم به اشتراك می گذارند كه خود این مساله سبب ایجاد حس بی تفاوتی در كاربران نسبت به هشدارهای مراجع قانونی خواهد شد. در این خصوص لازم است رسانه ها ضمن تقبیح این گونه رفتارها، آثار و نتایج زیان بار این اقدامات را نیز انعكاس دهند.
در علم ارتباطات تكرار خبر از لحاظ روانشناسی در تشكیل عادت های عمومی بسیار مفید است؛ خصوصاً اگر با دقت توأم باشد. بدون تكرار، تقویت و تثبیت دقیق تر عادت میسر نخواهد شد. به همین ترتیب رسانه ها در این روش می توانند بسیار موثر و مفید عمل كنند. خصوصاً در شرایط كنونی كه جامعه با بحرانی به نام كرونا روبروست، یكی از مهم ترین اقدامات در جهت به ثمر نشستن سیاست های بهداشتی كه می تواند موثر باشد، رسانه ها هستند.
در این خصوص هم باید مد نظر داشت كه فاصله های تكرار (فعل) نباید چندان دراز باشد كه سبب محو آثار قبلی شده و یا چندان كوتاه باشد كه خسته كننده و ملال انگیز جلوه كند. به عبارت دیگر، تكرار مانند ضربه های پی در پی چكش است كه سرانجام میخ را به داخل می راند. بدین سبب فرستنده پیام می تواند با این شكل از ضربه زدن مداوم، موجب دریافت نكات پیام شود. اما چنانچه بر اساس گزارش مركز پژوهش های مجلس نیز بدان اشاره شد، این تكرار و پیگیری اخبار باید در قالب موارد یاد شده لحاظ شود تا بتواند حداكثر اثرگذاری سیاست ها برای عبور از بحران را سبب شود.
منبع: برتریها
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد ملاحظات رسانه ای در مواجهه با كرونا