استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و تحلیلگر روابط بین الملل:
ایران به شكست ترامپ امید نبندد
برتریها: احمد نقیب زاده معتقد می باشد كه برخی به شكست ترامپ در انتخابات خوش بین هستند و ترامپ نیز به خوبی به این نكته آگاهی دارد. بنا بر این نیز در موضع گیری اخیر خود به این نكته اشاره نموده است. با این وجود برخی به این مساله بعنوان یك فرصت نگاه می كنند. تجربه تاریخی نیز نشان داده ما كمتر از فرصت ها استفاده می نماییم.
در گزیده ای از گفت و گوی روزنامه آرمان ملی با احمد نقیب زاده استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و تحلیلگر روابط بین الملل، آمده است: یکی از مانفیست های اصلی مجلس یازدهم مبارزه با آمریکا و استکبار جهانی است و بنظر می رسد مجلس یازدهم نگاه ویژه ای به عرصه بین المللی خواهد داشت. این در حالیست که ترکیب مجلس یازدهم یکدست است و در صورت طرح لوایحی دراین زمینه به احتمال زیاد تصویب خواهد شد. با این وجود این سوال وجود دارد که در شرایطی که اغلب نمایندگان حاضر در مجلس با برجام و رویکرد دولت حسن روحانی در زمینه سیاست خارجی مخالف بودند آیا در شرایطی که بحران جدی بین ایران و آمریکا اتفاق بیفتد این احتمال وجود دارد که مجلس یازدهم به سمت تصویب لوایحی مانند خروج ایران از برجام و یا افزایش سرمایه ایران در عرصه منطقه ای حرکت نماید یا خیر. اتفاقاتی که ممکنست خیلی زود رخ بدهد. بنا بر این و برای تحلیل و بررسی این مساله «آرمان ملی» با دکتر احمد نقیب زاده استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و تحلیلگر روابط بین الملل گفت و گو کرده که در ادامه می خوانید.
با توجه به موضع گیری های اخیر رئیس و برخی نمایندگان مجلس دهم، رویکرد مجلس یازدهم را در عرصه بین المللی چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا مجلس یازدهم در سیاست خارجی ایران تغییراتی همراه با گفتمان خود ایجاد خواهد کرد؟
مجلس یازدهم سیاست هایی که تابحال جمهوری اسلامی در فضای بین المللی دنبال می کرده را ادامه خواهد داد. این در حالیست که دونالد ترامپ به احتمال زیاد در انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا به پیروزی خواهد رسید. بنا بر این نمی توان انتظار تغییرات مهمی در روابط ایران و آمریکا و رویکرد ایران در عرصه بین المللی داشت. بنظر می رسد تهدیدها همچنان ادامه پیدا می کند و از طرف دیگر تحریم های آمریکا نیز تشدید خواهد شد. برخی گمان می کنند باتوجه به اتفاقاتی که در آمریکا رخ داده احتمال اینکه ترامپ به یک رئیس جمهور چهارساله تبدیل گردد زیاد است. این در حالیست که بنده چنین باوری ندارم و معتقدم ترامپ به احتمال زیاد باردیگر به ریاست جمهوری انتخاب خواهد شد.
در صورتی که بعد از دولت حسن روحانی یک دولت راست گرا روی کار بیاید و ترامپ نیز باردیگر به ریاست جمهوری برسد، چه چشم اندازی پیش روی روابط ایران و آمریکا خواهد بود؟ آیا تقابل ها به حداکثر خود خواهد رسید؟
با تشکیل مجلس یازدهم و احتمال شکل گیری یک دولت راست گرا با ورژن تند این احتمال که رادیکالیسم در ایران شدت بگیرد وجود دارد. زمینه های این اتفاق نیز با شکل گیری مجلس یازدهم به وجود آمده است. در سال های اخیر ایران احتیاط معقولی در مقابل آمریکا در پیش گرفته و از برخورد مستقیم خودداری کرده است. با توجه به این شرایط ممکنست به شکلی رقم بخورد که ترامپ که در دور نخست ریاست جمهوری خود احتیاط زیادی در مقابل ایران انجام می داد در دور دوم ریاست جمهوری خود این احتیاط را کنار بگذارد و تحرکات جدیدی را آغاز کند که این تحرکات در نهایت به درگیری هایی بین طرفین منجر شود. با این وجود این درگیری گسترده نخواهد بود و در حد محدودی صورت خواهد گرفت. واقعیت این است که تصمیم گیری درباره سیاست خارجی ایران در حوزه اختیارات مجلس نیست، بلکه ساختارهای نظام درباره آن تصمیم گیری خواهدنمود. مجلس دراین زمینه نقش دارد اما به اندازه ای نیست که مسیر این سیاستگذاری ها را تغییر بدهد. در نتیجه تغییر نمایندگان مجلس نمی تواند نشانه ای برای تغییر مسیر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قلمداد شود. با این وجود مجلس یازدهم زمینه را برای تصمیمات سخت تری در زمینه سیاست خارجی ایران فراهم خواهدنمود و تصمیم گیران سیاسی باتوجه به رویکرد مجلس یازدهم تصمیمات سخت تری خواهد گرفت.
آیا در برخوردهای احتمالی آینده بین ایران و آمریکا این احتمال وجود دارد که مجلس یازدهم به سمت اقداماتی مانند خروج از برجام و یا افزایش هزینه های نظامی ایران در عرصه منطقه ای و بین المللی حرکت کند؟
بله؛ چنین احتمالاتی وجود خواهد داشت. در سال های اخیر اقتصاد ایران صدمات جدی دیده است. بنا بر این این احتمال که هزینه های زیادی صرف برخوردهای نظامی شود، کم است. اما محتمل است که مجلس یازدهم به سمت خروج ایران از برجام حرکت نماید. آمریکا بیش از آنکه به دنبال برخورد نظامی با ایران باشد، دنبال تحریم های اقتصادی و فلج کردن اقتصاد ایران است. بنده این احتمال را قوی می بینم که اتفاقات کوچک بین ایران و آمریکا یک دفعه شکل بزرگ و جدی به خود بگیرد. بنا بر این وضعیت سیاست خارجی ایران در همین وضعی که هست در آینده نیز ادامه خواهد داشت و نمی توان به بهانه شکل گیری مجلس یازدهم انتظار داشت تغییرات مهمی در سیاست خارجی ایران رقم بخورد. شرایط به شکلی است که مجلس یازدهم ممکنست به سمت خروج از برجام حرکت نماید. با این وجود بعید به نظر برسد باتوجه به نتایج وحشتناکی که این تصمیم به همراه خواهد داشت چنین اتفاقی رخ بدهد. در چنین شرایطی علاوه بر اینکه تحریم های بین المللی مقابل ایران تشدید می شود پرونده ایران نیز به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده می شود و در نتیجه همه درها به روی ایران بسته می شود. بنده معتقدم مجلس بیش از آنکه رادیکال شود شعارگونه خواهد بود. بنا بر این نمی توان عملکرد مجلس در امتداد تغییرات اساسی در سیاست خارجی ایران حساب خاصی باز کرد. اگر مجلس یازدهم به دنبال انقلابی گری و مبارزه با استعمار است باید شرایط کشور، منطقه و جهان را نیز در نظر بگیرد. از طرف دیگر انقلابی گری با شعار محقق نمی گردد. با نگاهی به افرادی که وارد مجلس شده اند نمی توان شرایطی را متصور شد که مجلس به سمت رادیکالیسم و تندروی افسارگسیخته حرکت نماید. بنظر می رسد مجلس یازدهم از تاثیرگذاری زیادی برخوردار نخواهد بود.
ترامپ در ماجرای تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا با ذوق زدگی از عبارت «ایران متشکریم» استفاده نمود. از طرف دیگر وی عنوان نمود ایران منتظر رئیس جمهور بعدی آمریکا نباشد چون من باردیگر به ریاست جمهوری انتخاب خواهم شد. این موضع گیری ترامپ در مقابل ایران به چه معناست؟
در شرایط کنونی به سبب بحران داخلی که در آمریکا به وجود آمده و دولت ترامپ را در تنگنا قرار داده، وی دنبال یک فتح الفتوح است تا بتواند از این بحران و حتی انتخابات ریاست جمهوری سربلند بیرون بیاید. ترامپ متوجه این نکته شده که به دلیلهای مختلف و به خصوص بعد از اتفاقاتی که پیرامون قتل جورج فلوید در آمریکا رخ داد، با کاهش محبوبیت روبه رو شده و بنا بر این به ایران و توافق با جمهوری اسلامی بعنوان یک فتح الفتوح نگاه می کند. این در حالیست که ما تغییراتی در رویکرد کشور در عرصه بین المللی مشاهده نمی نماییم. ما همیشه بیش از آنکه به دنبال فرصت باشیم فرصت سوزی کرده ایم. بنده معتقدم اگر اراده ای برای تغییر در روابط وجود داشته باشد شرایط کنونی فرصت مناسبی است. البته نباید این نکته را فراموش کرد که آزاد کردن زندانی آمریکایی پاسخ مثبتی به آمریکا بود. بنا بر این بنظر می رسد ابتکار عمل خاصی جهت استفاده از فرصت به وجود آمده مشاهده نخواهد شد و نباید هم چنین انتظاری داشت. اینکه ترامپ از ایران تشکر کرده نشان میدهد ظاهرا می توان اقدامات موثری در زمینه ترمیم روابط صورت گیرد، البته آمریکا باید درک کند که باید به ایران بیش از اینها احترام بگذارد. ایران پاسخ برخی اقدامات را به بازگشت آمریکا به برجام منوط کرده است. آمریکا مدعی است که باردیگر نمی تواند به برجام بازگردد و حتی تحریم های ایران را بردارد. بدون شک آمریکا درخواست های غیرمنطقی از ایران طلب می کند که ایران نمی تواند مطابق میل آنها اقدامات موثری انجام دهد.
اگر یک دموکرات مانند بایدن نیز به ریاست جمهوری آمریکا برسد این احتمال که آمریکا به برجام بازگردد منتفی است؟
بایدن عنوان کرده که اگر به ریاست جمهوری آمریکا برسد به برجام بازخواهد گشت. با این وجود وی در انتخابات آینده پیروز نخواهد شد و شانس چندانی برای پیروزی بر رقیب خود یعنی ترامپ نخواهد داشت. به احتمال نوددرصد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا پیروز خواهد شد. تنها اگر در ماه های منتهی به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اتفاقات غیرمترقبه و غیرمنتظره ای در جامعه آمریکا رخ بدهد که به ضرر ترامپ شود دموکرات ها می توانند شانس زیادی برای پیروزی در انتخابات آینده برای خود متصور باشند. در غیراین صورت ترامپ باردیگر بعنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب خواهد شد. وی نیز به سبب اینکه یک دفعه از برجام خارج شده نمی تواند به آسانی تصمیم گذشته خودرا نقض کند و باردیگر به برجام بازگردد. در چنین شرایطی برای مردم آمریکا سوال های زیادی پیرامون این مساله شکل خواهد گرفت و ترامپ ناچار خواهد بود به این پرسش ها پاسخ بدهد.
آیا جنش اخیر در آمریکا در پشتیبانی از سیاهپوستان یکی از این زمینه ها نبود که ترامپ را گرفتار کند؟ این در حالیست که نخبگان و روشنفکران آمریکا نیز از ترامپ حمایت نخواهند کرد. در چنین شرایطی ترامپ با اتکا به کدام پایگاه اجتماعی شانس زیادی برای رسیدن به قدرت خواهد داشت؟
پایگاه اجتماعی ترامپ را باید در میان توده های جامعه آمریکا جست وجو کرد که تغییر نکرده و همچنان در انتخابات آینده از ترامپ حمایت خواهدنمود. پایگاه اجتماعی نخبگان و روشنفکران در جامعه آمریکا درحدود بیست درصد است. این در حالیست که سیاهان نیز در حدود ده درصد دارای پایگاه اجتماعی هستند. بنا بر این با اتفاقات رخ داده در جامعه آمریکا نمی توان انتظار داشت معادلات انتخابات آینده ریاست جمهوری در این کشور تغییر کند. تاریخ آمریکا بجز موارد محدودی نشان داده که اغلب ریاست جمهوری ها به صورت دو دوره ای خواهد بود. تنها در صورتی ترامپ در انتخابات آینده آمریکا به پیروزی دست نخواهد یافت که اتفاقات جدید و مهمی در جامعه آمریکا رخ بدهد که ترامپ را از صحنه خارج کند.
آیا برخی در ایران به شکست ترامپ در انتخابات آینده خوش بین هستند؟ آیا این خوش بینی در ساختارهای تصمیم گیر هم وجود دارد؟
بله؛ برخی به شکست ترامپ در انتخابات خوش بین هستند و ترامپ نیز به خوبی به این نکته آگاهی دارد. بنا بر این نیز در موضع گیری اخیر خود به این نکته اشاره نموده است. با این وجود برخی به این مساله بعنوان یک فرصت نگاه می کنند. تجربه تاریخی نیز نشان داده ما کمتر از فرصت ها استفاده می نماییم. در سیاست خارجی دو مساله اختفا و سرعت دارای اهمیت است. به هر حال تا پیش از کرونا وضعیت اقتصادی مردم حال خوبی نداشت بود و بنظر می رسد بعد از بحران کرونا نابسامان شود. در نتیجه شمار تهیدستان افزایش می یابد و این مسائل باید مدنظر تصمیم گیران قرار گیرد.
منبع: برتریها
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد ایران به شكست ترامپ امید نبندد