چنگیز شهوق، مجسمه ساز نوگرای معاصر
برتریها: چنگیز شهوق، پیكرتراش و نقاش معاصر بود كه پایه های ذهنیت ایجاد اولین بی ینال تهران را پی ریخت. این هنرمند نوگرا اهتمام داشت تا مدرنیسم را مطرح و اینگونه تجربیات خودرا درباره نقش مواد مختلف در خلق آثار هنری به هنردوستان این رشته منتقل كند.
هنر را نتیجه عافیت نمی دانست و معتقد بود که تنها کار است که آدمی را به زندگی امیدوار می کند و حالا با آنکه آثار بسیاری ندارد اما همگان می دانند که این کم کاری به جهت کاهلی نبوده است. درجایی گفته بود «اگر حرف تازه ای نداشته باشم چونکه بزنم.» نامش چنگیز شهوق بود، هنرمندی که از کودکی به گِل و سفال علاقه داشت و در جوانی به هنرستان هنرهای تجسمی را یافت. شهوق از اولین مجسمه سازان ایرانی است که از ذهنیت رایج فاصله گرفت و مواد و ترکیبات جدیدی را در امتداد بیان هنر خود تجربه نمود. کار با پلکسی گلاس و پلی استر، لعاب، مس، نیکل، روی و ترکیب برخی فلزات با پشم شیشه برای رسیدن به بافتی تازه در حجم و سطح، از همین تجارب است. او از اولین هنرمندان پیشرو ایرانی بود که حتی مدرنیسم وارد شده به ایران را ناکافی و الکن می دانست؛ به همین جهت کوشید تا در این راه طرحی نو پی افکند. شهوق بیش از این که مثل هنرمندان سقاخانه و قهوه خانه دغدغه هویت جویی داشته باشد، به دنبال تجددطلبی و رسیدن به معنای مطلق و مجرد مدرن بود؛ بدین جهت همیشه به دنبال راه ها و رسانه های تازه برای بیان هنر می گشت. تابلوهای حاضر که در مرز میان نقاشی و مجسمه سیر می کند، از بهترین آثار هنرمند و نمونه شاخصی از رویکرد خلاق و آوانگارد اوست.
زندگینامه چنگیز شهوق
چنگیز در ۱۳۱۲ خورشیدی در باکوی آذربایجان چشم به جهان گشود. او از همان کودکی علاقه شدیدی به بازی با گل و سفال داشت. شهوق در همان دوران تصمیم گرفت تا تحصیلات متوسطه خودرا در هنرستان در رشته مجسمه سازی بگذراند. ذوق و استعداد او سبب شد تا از وی درخواست کنند تا در آنجا به آموزش سفال و سرامیک و مجسمه های گلی بپردازد. شهوق بعد از ورود به عرصه دانشگاه تصمیم گرفت تا نمایشگاهی از آثار خود برگزار کند و همین مساله عاملی شد تا او با هنرمندان دیگر آشنا شود و زمینه ورودش به دنیای هنر باز شود. در ۱۳۳۶ خورشیدی او و دیگر دوستانش پایه های ایجاد اولین بی ینال یا دوسالانه تهران را پی ریزی کردند. در ۱۳۴۰ شهوق به تدریس در دانشکده تربیت معلم پرداخت و همزمان نیز اداره چند نگارخانه را بر عهده گرفت.
آثار برجای مانده از شهوق
طراحی روی جلد دوره ابتدایی تا دبیرستان همچون آثار او محسوب می شود. مجسمه های وی باور رایج را از مجسمه پس می زد، بطوریکه یک نوع ترکیب تصویر کمپوزیسیون را ایجاد می کرد و معنا را به نفع عنصر خلاقیت، از تصور بیننده می گرفت. شهوق در برگزاری دومین نمایشگاه پیکرتراشی به همت هنرهای زیبا سهم زیادی دارد. در بی ینال پاریس نیز افتخار آفرینی می کند. یک سال مانده به آغاز دهه ۴۰، برنده جایزه نقدی بی ینال دوم می شود. مجسمه های باشکوهی با الهام از آثار گونزالز هنرمند اسپانیایی، از جنس سیم و فلز می سازد که در نوع خود بی نظیر است. دوسالانه چهارم اوج آثار شهوق را نشان میدهد.
شهوق پیوسته آثار جدید و خلاقانه ای را از جنس گل و سفال می ساخت. وی در مقطعی تصمیم می گیرد تا پشم شیشه را در ساخت مجسمه هایش به کار گیرد. ساخت تندیس و سردیس های مختلف همچون کارهای او محسوب می شود. در هر آثاری که از شهوق دیده می شود، امضای برجسته ای نیز در زیر آن مشاهده می بینیم. سیم، پشم شیشه، رنگ و لعاب همچون موادی بود که در آثارش به کار می گرفت. استفاده از مس، نیکل و روی و افزودن آنها به پشم شیشه و رنگ همچون ابتکارات شهوق بود. انتزاع از مهمترین وجوه کار او بود. نقاشی های برجسته و بکارگیری مواد گوناگون در آن مختص به کار شهوق بود. او را بعنوان یک نقاش شیمیست می شناختند.
سولفات سدیم را با براده آهن ترکیب می کرد و از کف کردن رنگ چیزی می ساخت که خاص خود او می شد. شهوق رنگ هایش را خود می ساخت و کمتر پیش می آمد تا آنها را خریداری کند. صدها طرح برای خلق مجسمه، از او بر جا مانده است. عادت داشت، برای مجسمه طرح بکشد. در حقیقت، مجسمه های وی از طرح هایی الگو می گرفت که بر کاغذ رسم می شد. استفاده از مقیاس های ریاضی و هندسه در بیشتر آثار شهوق به وضوح به چشم می آید.
برگزاری نمایشگاه های متعدد
شهوق در ۱۳۴۸ خورشیدی تصمیم می گیرد تا به فرانسه سفر کند. او با حضور در خانه هنرهای پاریس به کنستانتین برانکوشی مجسمه ساز، علاقمند می شود و آثار او الهام می گیرد. در تمامی مجسمه های شهوق صیقل و نوک های سر به هوا یادآور آثار برانکوزی هستند. استاد اطوارشناسی مواد است. خشونت رنگ های تابلوهای او مثال زدنی است. نگاه او، جهان نقاشی را می پیماید: از کوربوزیه، نهضت سنتزپلاستیک را می گیرد. آرپ و توبر، الفبای جدید را یاد او می دهند و حالا دیگر چنگیز شهوق در آستانه ای است که باوجود آن که دیگر از فرم های طبیعت الهام نمی گیرد و مبدأ کار در ذهن را ارج می نهد، ترکیبی از انتزاع یا آبستره و ذهنیتی تصویری یا فیگوراتیو را به مجسمه های خود می آورد.
در اواسط دهه ۵۰، گالری کرته نمایشی از نقاشی و کارهای سرامیک او برپا می نماید. سیروس مالک مجسمه ساز، در مقدمه کاتالوگی، که به همین مناسبت انتشار یافت، می نویسد: «با برگزاری این نمایشگاه خوشبختانه چنگیز شهوق را که به نظر می رسید چند سالی از ادامه‌ی کارهای هنری خود تا حدودی کناره گرفته، می توان مشاهده نمود که بار دیگر به دنیای واقعی خویش باز گشته است.»
انقلاب ۱۳۵۷ خورشیدی شرایطی عمومی به وجود می آورد که دیگر به نمایش آثاری چون آثار وی نیازی نیست و او رو به تدریس در کلاس های خصوصی آورد. در ۱۳۶۶ خورشیدی، نمایشی از نقش برجسته های خودرا در گالری کارپی برپا کرد. با وجود آنکه نشان از جهش هایی در کار او بود، مسیری برایش هموار نکرد. در دهه ۱۳۶۰ رو به کارهای متفرقه آورد؛ یک کارگاه کوچک لعاب و چینی و خرمهره سازی را به همراه یک دوست دایر کرد و به دنبال سفارش کار گشت اما به هنر وی در این شرایط دیگر نیازی نیست، مجبور به ایجاد شرکتی بی جا و مکان می شود به نام «ماهان نقش» تا بتواند با یکی دو تن از دوستان سفارش مجسمه بگیرد اما دیگر زمانه، زمانه کارهای او نیست. دیگر در تمجید از خلق آثار درخشان او، فردی بورسیه «خانه هنرمندان پاریس» نمی دهد. با این وجود اتفاقات هنری کماکان در پایتخت کورسویی از امید دارد. به مناسبت «کشتار حج خونین» در نمایشگاه موزه هنرهای معاصر شرکت می کند، بلکه باز هم، چون همه آن سال ها، خودرا صف نخست نشان دهد. در سال آتش بس جنگ ایران و عراق، نشان درجه یک هنری (معدل دکترا) به او اعطا می شود.
سرانجام چنگیز شهوق
در ۱۳۷۵ خورشیدی هنگامی که در حال ساختن تندیس احمد حامی پدر مهندسی راه و ساختمان ایران بود، در یکی از همان روزها چشم از جهان فروبست.
برگرفته از:
مقاله داریوش کیارس در سایت: http: //www.jadidonline.com/story/۰۶۰۸۲۰۱۰/frnk/iranian_artist_shahvagh
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد چنگیز شهوق، مجسمه ساز نوگرای معاصر