۵ نشانه بهبود اقتصاد ایران
روزنامه ایران با درج گزارشی نوشت: با وجود دو ریسک مهم تحریم های بی سابقه و انتشار کرونا از فصل دوم سالجاری، بوی بهبود از وضعیت اقتصاد ایران به مشام می رسد.
روزنامه ایران سه شنبه ۲۳ دی از کاهش انتظارات تورمی به عرضه گزارشی پرداخت و نوشت: بعد از خروج یکجانبه امریکا از برجام در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ و تشدید تحریم ها ضد ایران، بخش نفت بعنوان موتوراصلی پیشرفت و توسعه به میزان قابل توجهی توان خویش را از دست داد. از طرفی کاهش صادرات نفت و محدودیت های بانکی به واسطه تحریم، درآمدهای ارزی کشور را محدود کرد، اتفاقی که باعث شد تا نرخ ارز قله های جدیدی را فتح کند و سبب افزایش سطح عمومی قیمت ها و نرخ تورم شود.
این درحالی است که از اسفند ماه سال قبل انتشار کرونا هم با تعطیلی و کاهش فعالیت کسب و کارها به خصوص در بخش خدمات که نیمی از تولید ناخالص داخلی کشور را دراختیار دارد، بیشتر از پیش اقتصاد ایران را منقبض کرد. آمارها و گزارش هایی که از آغاز سالجاری منتشر گردید حاکی از افزایش قابل توجه تعداد بیکاران و زیان سنگین بخش های اقتصادی کشور بود. اما با تمام این محدودیت ها، به نظر می آید که از فصل دوم سالجاری و درمجموع عملکرد اقتصاد درنیمه نخست سالجاری، اقتصاد ایران درحال بازسازی و بازگشت به مدار بهبود است.
انتظار تورم کاهش یافت
بررسی فضای اقتصادی کشور در ماه های اخیر حاکی از کاهش انتظارات تورمی است. دراین ماه ها از یک سو تحولات سیاسی در آن سوی مرزها به خصوص انتخابات امریکا که به به انتها رسیدن سیاست فشار حداکثری ضد ایران منجر گردید و امیدها را برای بازگشت امریکا به برجام و لغو تحریم ها زنده کرد و از طرفی ثبات نسبی و روند نزولی نرخ ارز سبب شده است تا جامعه انتظار کمی برای تداوم رشد تورم داشته باشند. برهمین اساس طی ماه های اخیر ضمن افزایش جذب سپرده های بانکی میزان ماندگاری آن هم بالا رفته است. موضوعی که نشان داده است تمایل مردم برای نگهداری ریال بالا رفته است. این در شرایطی است که دراواخر سال قبل و ابتدای سال جاری، میل به نگهداری ریال به شدت کاهش یافته بود و مردم تلاش می کردند ریال خویش را به دارایی یا کالای دیگری تبدیل کنند تا بتوانند ریسک تورم را پوشش دهند و ارزش دارایی خویش را حفظ کنند، اما برپایه گزارش مراجع رسمی همچون بانک مرکزی با فروکش کردن قابل توجه انتظارات تورمی این روند تغییر کرده است. آمارهای بانک مرکزی از افزایش ۳۶ درصدی مانده سپرده های بانکی در انتها شهریورماه ۹۹ نسبت به مقطع مشابه سال قبل حکایت دارد، به صورتی که در انتها شهریورماه مانده کل سپرده ها به بیشتر از ۳۱۹۵ هزار میلیارد تومان رسیده است که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳۶ درصد و نسبت به پایان سال قبل ۱۷.۶ درصد افزایش نشان داده است.
بهبود شامخ کل اقتصاد ایران
طبق اعلام مرکز پژوهش های اتاق ایران شامخ (شاخص مدیران خرید) کل اقتصاد ایران در آذرماه سال جاری به ۴۷.۷۷ واحد رسیده که همچنان وضعیت رکود در فعالیت ها را نشان می دهد؛ اما شدت رکود آن نسبت به آبان (۴۵.۷ واحد) کمتر شده است. در این ماه شاخص مدیران خرید بخش صنعت هم به ۴۹.۳ واحد رسیده که پس از رکود آبان ماه (۴۷.۶۳)، سیگنال قوی تری را نسبت به بهبود فعالیت صنایع نشان داده است.
بر اساس نظرسنجی انجام شده از بنگاه های اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد ایران در آذرماه ۴۷.۷۷ به دست آمده است که نشان داده است به صورت میانگین طی سه ماه گذشته، نرخ کاهش کمتری در میزان فعالیتهای اقتصادی وجود داشته است و روند نزولی شاخص کل طی ۶ ماه گذشته پایین ترین میزان کاهش در فعالیت ها را ثبت کرده است. نتایج نشان داده است درحالی که در این ماه برخی فعالیت ها در بخش خدمات و کشاورزی با رکود بیشتری نسبت به آبان روبه رو بودند (تعطیلی سراسری خیلی از مشاغل خدماتی در نیمه اول آذر)، اما ملایم تر شدن نرخ کاهش شاخص کل در آذر، به علت بهبود فعالیت ها در بخش ساختمان و صنعت است.
شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده در آذرماه ۴۶.۱۳ است و نسبت به آبان (۳۹.۸۴) شدت کاهش آن بسیار کمتر است. شاخص میزان استخدام و به کارگیری نیروی انسانی در آذرماه ۵۱.۳ به دست آمده که نسبت به آبان ماه (۴۶.۱۱) روند افزایشی داشته و طی ۱۰ ماهه گذشته بیشترین مقدار خویش را به ثبت رسانده است که چشم انداز روشن تری را برای ماه های پیش رو به همراه دارد. قیمت فروش محصولات ساخته شده یا خدمات عرضه شده در آذرماه (۵۶.۷۳) نرخ افزایش بسیار ملایم تری را نسبت به روند ۸ ماهه خود از آغاز سال داشته است که بیشتر به علت کاهش قیمت مواد اولیه وارداتی و کاهش تقاضای مشتریان است. شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده ۵۶.۳۸ است که طی ۷ ماهه اخیر بیشترین مقدار خویش را به ثبت رسانده است، نشان دهنده انتظارات خوش بینانه و چشم انداز بهتر اقتصادی در دیماه است.
شتاب نرخ تورم کم شد
همینطور بررسی شاخص نرخ تورم مصرف کننده برپایه آخرین اعلام مرکز آمار ایران درآذرماه سال جاری هم گویای کاهش شتاب صعودی این نرخ است. به صورتی که دراین ماه نرخ تورم نقطه ای به ۴۴، ۸ درصد رسید که در مقایسه با ماه قبل ۱، ۶ واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم ماهانه آذر هم به ۲ درصد رسیده که در مقایسه با ماه قبل، ۳.۲ واحد درصد کاهش داشته است. طبق تحلیل اقتصاددانان با عنایت به توقف روند صعودی نرخ ارز درماه های آینده هم انتظار تداوم روند نزولی نرخ تورم وجود دارد.
رشد پول صفر شد
یکی دیگر از سیگنال هایی که کاهش انتظارات تورمی را تأیید می کند، رشد صفر درصدی پول در آذرماه نسبت به ماه گذشته و همینطور کاهش ۱۰.۳ واحد درصدی رشد دوازده ماهه این متغیر در آذر ماه سالجاری (۶۹.۷ درصد) نسبت به رشد دوازده ماهه منتهی به آبان ماه سالجاری (۸۰ درصد) است که از کاهش سیالیت سپرده ها و ماندگار شدن بیشتر آنها حکایت دارد و خود علامت دیگری از کاهش انتظارات تورمی است. هم راستا و هم جهت با رشد متغیرهای عمده پولی در چند ماه گذشته، بر مبنای ارقام مقدماتی، رشد نقدینگی و پایه پولی در انتها آذر ۱۳۹۹ نسبت به پایان سال قبل، به ترتیب به ۲۶.۶ و ۱۵.۵ درصد رسید که نسبت به رشد این دو متغیر در دوره مشابه سال قبل (۲۰.۲ و ۱۸.۳ درصد) به ترتیب ۶.۴ واحد درصد افزایش و ۲.۸ واحد درصد کاهش نشان داده است. همینطور رشد دوازده ماهه نقدینگی، حجم پول و پایه پولی در انتها آذر به ترتیب معادل ۳۸.۳، ۶۹.۷ و ۲۹.۷ درصد بوده است.
آغاز دوره رونق نسبی
با نگاهی به تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی کشور هم شاهد تغییر مسیر اقتصاد هستیم. رشد اقتصادی بدون نفت در شش ماه اول سالجاری، نسبت به دوره مشابه سال قبل، مثبت ۱.۴ درصد و رشد اقتصادی با نفت در این دوره مثبت ۱.۳ درصد است. درهمین راستا مدیر اداره حساب های اقتصادی بانک مرکزی اعتقاد دارد که این رشد اقتصادی دلالت بر آن دارد که علاوه بر شروع دوره رونق نسبی، اقتصاد ایران مسیر بهبود و بازیابی توان از دست رفته خود را می پیماید.
به قول علیرضا قائدی، خوشبخانه بعد از هشت فصل رشد متوالی منفی، رشد ارزش افزوده گروه نفت و گاز در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ به قیمت های ثابت سال ۱۳۹۰ معادل ۲۲.۲ درصد محاسبه شد. این در شرایطی است که رشد ارزش افزوده این گروه در فصل دوم سال قبل منفی ۵۰.۴ درصد بود. افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این گروه در فصل تابستان، ناشی از افزایش تولید گاز طبیعی و میعانات گازی و همینطور صادرات نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی نسبت به دوره مشابه سال قبل بوده است. ضمن آنکه در فصل دوم سالجاری ۲.۳ واحد درصد از رشد تولید ناخالص داخلی ۵.۱ به دلیل افزایش ارزش افزوده گروه نفت و گاز حاصل شده است. به عبارت دیگر در فصل تابستان سالجاری ۲.۸ واحد درصد از رشد اقتصادی از محل سایر فعالیتهای اقتصادی به غیر از گروه نفت و گاز بوجود آمده است. ازاین رو هر چند نقش بخش نفت و گاز در رشد اقتصادی فصل دوم سال ۱۳۹۹ پررنگ بوده است، اما سهم بخش غیر نفتی در رشد دوره مزبور در مقایسه با بخش نفت بیشتر بوده است. طبق توضیحات وی، بر اساس آمار حساب های ملی در نیمه نخست سالجاری و بخصوص فصل دوم سال ۱۳۹۹ می توان چنین نتیجه گیری کرد که اقتصاد ایران بعد از یک دوره رکود طولانی مدت طی سالهای ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به ترتیب با رشدهای منفی ۵.۴ و منفی ۶.۵ درصد، در فصل دوم سال ۱۳۹۹ بهبود مفهوم داری در رشد تولید ناخالص داخلی را (معادل۵.۱ درصد) تجربه کرده است. در بررسی رشد ارزش افزوده بخش های مختلف اقتصادی طی فصل دوم سال ۱۳۹۹ این نکته حائز اهمیت می باشد که تمام گروه های عمده اقتصادی شامل کشاورزی، نفت، صنایع و معادن و خدمات از رشد مثبت برخوردار بوده اند. این در شرایطی است که در فصل دوم سال ۱۳۹۸، به جز گروه کشاورزی (۹.۸ درصد) و صنایع و معادن (۰.۴ درصد)، سایر گروه های عمده اقتصادی با رشد منفی ارزش افزوده رو به رو شده اند. ازاین رو در تحلیل شرایط عمومی حاضر باید به این نکته توجه کرد که اقتصاد ایران در طول دو سال قبل با نرخ رشد فصلی منفی و مستمر روبه رو بوده است. بنابراین رشد مثبت با نفت و بدون نفت بوجود آمده در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ و همینطور نیمه نخست سالجاری نویدبخش است. البته باوجود رشد ۱.۳ درصدی تولید ناخالص داخلی در نیمه نخست سال ۱۳۹۹ نسبت به رقم مشابه سال قبل و ورود اقتصاد کشور به مرحله رونق نسبی اقتصاد، سطح تولید ناخالص داخلی به قیمت های ثابت سال ۱۳۹۰ در نیمه نخست سالجاری هنوز به میزان ۴.۷ درصد پایین تر از رقم مشابه در نیمه نخست سال ۱۳۹۵ است. اقتصاد ایران بعد از حدوداً هشت فصل نزول مستمر، در نقطه عطفی قرار گرفته است که امید می رود با بهبود شرایط و فضای اقتصاد کلان، ظرفیت های خالی در بخش های مختلف اقتصاد به سرعت بازیابی و به کار گرفته شده و نهایتاً در راه بسط و گسترش قرار گیرد.
رشد ۹۸ درصد صنایع مثبت شد
برپایه گفته های این مقام مسئول در بانک مرکزی، بخش صنعت در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ از وضعیت بهتری نسبت به فصل اول سالجاری برخوردار بوده است. در بخش صنعت، شاخص تولید کارگاه های بزرگ صنعتی که حدود ۷۰ درصد ارزش افزوده بخش صنعت را پوشش می دهد، در سه ماهه اول، سه ماهه دوم و شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب ۱.۴، ۱۱.۹ و ۶.۸ درصد افزایش یافته اند. از مجموع ۲۴ رشته فعالیت عمده صنعتی در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ شاخص تولید ۲۱ رشته فعالیت با ضریب اهمیت ۹۸.۷ درصد، دارای رشد مثبت است. همینطور بیشترین سهم از افزایش شاخص تولید کارگاه های بزرگ صنعتی طی فصل دوم سال ۱۳۹۹ به ترتیب در ارتباط با رشته فعالیتهای صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی، صنایع تولید فلزات اساسی و صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر بوده است. به نحوی که این سه رشته فعالیت در مجموع ۷.۵ واحد درصد از رشد شاخص تولید کارگاه های بزرگ صنعتی ۱۱.۹ درصد را در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ به خود اختصاص داده اند.
انتظار بهبود بخش خدمات
قائدی همینطور خاطرنشان کرد: ارزش افزوده گروه خدمات به قیمت های ثابت ۱۳۹۰ در فصل اول و دوم سال ۱۳۹۹ به ترتیب دارای رشد ۱.۸- و ۱.۴ درصد بود. در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ اغلب رشته فعالیتهای گروه خدمات رشد مثبت داشتند. در واقع با بررسی سری زمانی ارقام حساب های ملی به این نتیجه می رسیم که بخش کالایی اقتصاد با بخش خدمات ارتباط و همبستگی مستقیم دارند. در هرصورت امیدواریم با بهبود وضعیت تولید بخش کالایی اقتصاد، وضعیت ارزش افزوده گروه خدمات که شامل مبادله کالاها، حمل و نقل، انبارداری، خدمات حرفه ای کسب و کار، خدمات مستغلات و سایر رشته فعالیتهای در رابطه با این گروه است بهبود یابند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد ۵ نشانه بهبود اقتصاد ایران