حفاظت از محیط زیست در گرو توسعه پایدار
برتریها: نتایج تحقیقات نشان میدهد که عدم توجه به مسایل محیط زیستی در امر تولید، می تواند سالانه خسارات زیادی به کشور وارد میکند در صورتیکه می توان با درنظر داشتن جوانب مختلف و توجه به منابع تجدید پذیر، از بسیاری خسارات جلوگیری نمود.
توجه به محیط زیست و استفاده از آن باتوجه به نیازهای بشری یکی از مهم ترین چالش های سالهای اخیر است. درواقع پس از انتشار نتایج تحقیقات دانشمندان در حوزه محیط زیست و استفاده غیر منطقی و بی رویه از آن مشخص شد که این نوع استفاده اثرات مخرب و غیرقابل جبرانی دارد که می تواند نسل های آینده را با بحران هایی نظیر خشکسالی، تغییرات آب و هوا و مشکلاتی از این دست روبرو نماید. این تغییرات به حدی است که اگر هرچه سریع تر نتوان برای بهبود آن چاره ای پیدا کرد، خیلی از مناطق مسکونی غیرقابل سکونت شده، تراکم جمعیت در نقطه ای بیش از حد بالا رفته و سبب بروز بحران های اجتماعی و سیاسی شود. ایران هم از این شرایط مستثنی نیست و متاسفانه به سبب بی توجهی برخی صنایع به مسایل محیط زیستی باعث شده تا در سالهای اخیر مشکلات مختلفی در این عرصه بروز نماید. این مساله نیز واکنش های مختلفی را به دنبال داشت تا جایی که «اسحاق جهانگیری» معاون اول رئیس جمهوری اخیراً در روز جهانی تالاب ها از لزوم صیانت از محیط زیست و توجه به مفاهیم توسعه پایدار صحبت کرده و تاکید بر آنرا یکی از مهم ترین توجهات دولت به آن عنوان کند. اما این که توسعه پایدار چیست و چه نقشی در محیط زیست دارد نکته ای است که توجه بدان خالی از لطف نیست.
توسعه پایدار چیست؟
توسعه پایدار مفهومی است که بواسطه نتایج منفی محیط زیستی و اجتماعی ناشی از رویکردهای توسعه یک جانبه اقتصادی بعد از انقلاب صنعتی و تغییر نگرش بشر به مفهوم رشد و پیشرفت پدید آمده است. این مفهوم تلاش دارد که با نگاهی نو به توسعه، اشتباهات گذشته بشری را تکرار نکرده و توسعه ای همه جانبه و متوازن را رقم بزند.
بنابراین می توان گفت توسعه پایدار فرآیندی است که آینده ای مطلوب را برای جوامع بشری متصور می شود که در آن شرایط زندگی و استفاده از منابع، بدون لطمه رساندن به یکپارچگی، زیبایی و ثبات محیط زیست، نیازهای انسان را برطرف می سازد. از این طریق چاره هایی هم برای الگوهای ساختاری، اجتماعی و اقتصادی توسعه ارائه می دهد تا از بروز مسائلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانه های زیستی، آلودگی، تغییرات آب و هوایی، افزایش بی رویه جمعیت، بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسان های حال و آینده جلوگیری کند. این مفهوم که از دهه ۱۹۹۰ بر آن تاکید شد جنبه ای از توسعه انسانی و در رابطه با محیط زیست و نسل های آینده بمنظور پرورش قابلیت های انسانی است. بر این اساس بهبود وضعیت و رفع کاستی های اجتماعی و فرهنگی جوامع پیشرفته فراهم شده و موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع و خصوصاً کشورهای در حال توسعه شمرده می شود. توسعه پایدار اهتمام دارد به پنج نیاز اساسی زیر پاسخ گوید: تلفیق حفاظت و توسعه، تامین نیازهای اولیه زیستی انسان، دست یابی به عدالت اجتماعی، خودمختاری و تنوع فرهنگی و حفاظت از یگانگی اکولوژیکی.
چرا توجه به توسعه پایدار مهم است؟
واقعیت این است که ایران، امروزه در مقطعی از تاریخ و در مرحله ای از توسعه و نیز در موقعیت جغرافیایی حساسی قرار دارد که تحت هر شرایطی پرداختن به مقوله توسعه پایدار و امنیت غذایی را باید بطور جدی مورد توجه قرار داد. تحقق این امر زمانی ممکنست که بتوان منابع طبیعی خودرا حفظ نموده و آنها را به نحو مطلوب بهره برداری نمود. مسلما بدون حفاظت از منابع آب، خاک، جنگل، مرتع و بهره برداری بهینه از آنها نمی توان به توسعه پایدار و تولید مطمئنی در کشاورزی دست یافت. هم اکنون منابع طبیعی تجدید شونده موجود در وضعیت نامطلوبی مورد بهره برداری قرار می گیرند. بهره گیری از معادن بدون توجه به نقش کوه ها در تعیین آب و هوا، بهره برداری از جنگل های هیرکانی بدون توجه به نقش اکوسیستم جنگل در تامین منابع آب و هوا و یا پروژه های انتقال آب از نقطه ای به نقطه دیگر که سبب تغییرات اقلیمی شدید می باشد، همچون مواردی است که مکرراً توسط کارشناسان هشدار داده شده است. ولی از آنجائیکه ایران متنعم از ذخایر نفت و گاز است متاسفانه توجه چندانی به منابع طبیعی نمی گردد.
مطابق برآورد «مرکز پژوهش های مجلس» بی توجهی به محیط زیست و بهره برداری مداوم از آن باعث شده تا سالانه رقمی نزدیک به ۸ میلیارد و ۴۳۰ میلیون دلار خسارت به کشور وارد شود. در این گزارش که با عنوان «بررسی تطبیقی اقتصاد محیط زیست از دیدگاه تقنینی و نظارتی» انتشار یافته با استناد به گزارش بانک جهانی آمده است: در سال ۲۰۰۲ میزان خسارت هایی که در حوزه آب به اقتصاد ایران وارد شده بیش از سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار، در حوزه زمین و جنگل بیش از دو میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار و در حوزه هوا حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار بوده است. مرکز تحقیقات احتمال می دهد به سبب بی توجهی به بخش محیط زیست میزان افزایش خسارت ها در سالهای اخیر «بسیار زیاد» باشد.
این نهاد پژوهشی برمبنای اطلاعات سال ۲۰۱۳ هم از خسارت نیم میلیون دلاری بابت خشکیدن دو تالاب «طشک» و «بختگان» در استان فارس اطلاع داده و اعلام داشته در همان سالی که اقتصاد ایران از بی توجهی به محیط زیست هشت و نیم میلیارد دلار خسارت دید، کشورهای اروپایی توانستند با اقدامات پیشگیرانه حدود ۳۰۰ میلیارد یورو در هزینه های ناشی از خسارت های زیست محیطی صرفه جویی کنند.
از ین جهت، تمرکز توسعه پایدار بسیار مهم و لازم است که این به مفهوم رفع نیازهای متنوع همه افراد در جوامع موجود و آینده، ارتقای رفاه شخصی، انسجام و شمول اجتماعی و ایجاد فرصت های برابر است. توسعه پایدار فرآیندی است برای بدست آوردن پایداری در هر فعالیتی که نیاز به منابع و جایگزینی سریع و یکپارچه آن وجود دارد که در کنار رشد اقتصادی و توسعه بشری در یک جامعه با یک اقتصاد توسعه یافته، اهتمام در تحصیل توسعه مستمر، ورای توسعه اقتصادی دارد.
باید در نظر داشت که نفت، چه بخواهیم و چه نخواهیم روزی تمام می شود و از الان باید منابع دیگری جایگزین آن نمود. در این مورد نیز نقش بهره گیری بیشتر از منابع طبیعی تجدید شونده تعیین کننده است. عرصه منابع طبیعی تجدید شونده می تواند با برنامه ریزی صحیح و اصولی وسیع ترین سطح تولید و اشتغال فعال و مولد را در کشور ایجاد نمایند.
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد حفاظت از محیط زیست در گرو توسعه پایدار