شگفتی ها و زمینه های قدرت طالبان
روزنامه اعتماد در یادداشتی نوشت: سرعت و قدرت پیشروی های طالبان در افغانستان حتی با روایت های دولتی شگفت آوراست.
روزنامه اعتماد شنبه ۲۶ تیر در یادداشتی به قلم جعفر گلابی آورده است: این گروه که ۲۰ سال زیر شدیدترین فشارهای نظامی و بمباران های امریکا و ناتو قرار داشته است چگونه به جذب این همه نیرو پرداخته تا آنجا که گفته می شود ۱۷۰ شهرستان را به تصرف خود درآورده و پایتخت این کشور را مورد تهدید قرار داده است. تعدادی از شهرها بدون مقاومت به تصرف درآمده اند و از همین رو غنایم جنگی قابل توجهی به دست این گروه افتاده است. ظاهرا ارتش افغانستان انگیزه کامل و توان لازم برای جنگ تمام عیار با طالبان را ندارد و مردم هم که با خروج ناگهانی و خیانت گونه نظامیان امریکا روبرو شده اند کاملا غافلگیر شده و سازمان لازم برای قیام مسلحانه مقابل طالبان را به دست نیاورده اند.
با این مقدمات این سوال بسیار مهمی است که قدرت و انگیزه اصلی طالبان از کجا نشات می گیرد و چرا دولت افغانستان با آن همه کمک های بین المللی و۲۰ سال انواع حمایت ها در مقابل یک گروه خشن و عقب مانده که باید منفور باشد کم می آورد؟ یک دولت برای استواری و پایداری نیازمند مشروعیت مردمی است و مشروعیت مردمی وقتی پدید می آید که حکومت توان پاسخگویی به نیازهای اقتصادی و اجتماعی و خصوصا فرهنگی شهروندان خودرا داشته باشد. بنظر می رسد دولت در افغانستان نه فقط از نظر اقتصادی موفقیت های قابل توجهی کسب نکرده و سطح رفاه جامعه را بالا نبرده است بلکه عقبه تئوریکی ندارد تا از نظر فرهنگی در ایجاد یک همبستگی ملی توانا باشد. دولت های این کشور بعد از سقوط طالبان با حضور نیروهای خارجی به یک دوپینگ امنیتی و نسبی اکتفا کرده و از ریشه دار کردن پایه های اقتدار خویش حتی توسط نیروهای نظامی غفلت کرده اند و فسادهای اقتصادی هم مزید بر علت شده، از شکل یافتن ساختار اداری مستحکم جلوگیری به عمل آورده اند.
اکنون مردم جز وحشت از حاکمیت خشونت بار طالبان انگیزه ای برای دفاع از شهرها و خانه های خود ندارند و در بعضی از مناطق همین وحشت هم وجود ندارد و گاهی قرابت فرهنگی موجب استقبال از طالبان می شود! عده ای به کوه ها فرار کرده اند و عده ای سلاح برگرفته به مقابله با طالبان پرداخته اند و این همه وضع مغشوش وفاجعه باری را رقم زده است. دریک جامعه سنتی که دین و مذهب می توانست سبب قوام جامعه باشد با حضور نظامی بیگانگان همه چیز به هم خورد و ناگهان نه فقط یک خلأ مرجعیت به وجود آمد بلکه طالبان خودرا نماینده دین معرفی می کند. اگر در افغانستان هم یک شخصیت دینی مثل آیت الله سیستانی و آگاه به ضروریات زمان (چه شیعه و چه سنی) ظهور می کرد امکان انزوای اجتماعی طلبان به شدت بالا می رفت.
از سوی دیگر کاملا پیدا است که طی ۲۰ سال قبل طبقه ضعیف روشنفکر و نخبه افغان نه توان تقویت ریشه های دموکراسی را داشته اند و نه حتی روی همبستگی ملی و میهنی کاری صورت داده اند تا جامعه ای با ریشه های مستحکم تشکیل گردد فعلا نه فقط در افغانستان بلکه در خیلی از کشورهای خاورمیانه مردم مستمع نظریه ها و آموزه های جان استوارت میل، برتاند راسل، پوپر، فوکویاما وهانتینگتون نیستند و روشنفکران هم در بین مردم حضور ندارند (آنها اغلب مثل تعدادی از دانشمندان خودمان به غرب تشریف می برند) تا دموکراسی و حقوق بشر و آزادی و روش رسیدن به آنها را ترجمه کنند.
نظامیان غربی از هواپیماهای شان کتاب پرتاب نمی کنند و بمب های شان اگر همیشه طالبان را هدف قرار دهد گاهی بر سر عزا و عروسی مردم نیز فرود می آید! ماهواره های شان رقص و آواز تحویل می دهند و تن مومنان را می لرزانند. در این سوی جهان دعوای سنت و مدرنیزم همچنان برپاست و همچنان سرگردانی می آفریند و قربانی می گیرد. روشنفکران مان خودرا بدهکار مردم نمی دانند و مبارزان و دلسوزان از فقر تئوریک رنج می برند.
خاورمیانه در بین شعله های سرخوردگی ها و ابهام ها و حیرت ها می سوزد و داعش و طالبان چون گوی های آتشین از میان این تنور بیرون می جهند و جهنم می سازند. ما به رغم هزاران حادثه و تحول و پیشرفت و عقبگرد هنوز تکلیف دنیا و عقبای خویش را مشخص نکرده ایم. گاهی هر دو را می خواهیم، گاهی شیدای دین می شویم و گاهی غرق در دنیا! ظهور طالبان و داعش در افغانستان و عراق و سوریه و سومالی و.. نشان دهنده وجود زمینه فراخ برای آنهاست و اگر این زمینه نبود هیچ توطئه گری با هر میزان از پول نمی توانست آنها را علم کند. طالبان در بین جهل مردم همه جا هست و وقتی مجموع شرایط سیاسی و توازن قوای منطقه ای و بین المللی ایجاب کند به اشکال مختلف سر بر می آورد و اتفاقا اول سراغ زنان و کودکان می رود! روحانیون نتوانسته اند میان توسعه و دین پیوند راهگشا ایجاد کنند و روشنفکران نفوذی ندارند تا راه پیشرفت را در اذهان عمومی جا بیندازند.
مصیبت بزرگ پیشروی طالبان نیست، جذب نیرو از طرف این گروه است. داعش اگر همه دنیا را مقابل خود بسیج نکرده بود همچنان زنده می ماند و از زمینه های موجود استفاده می کرد و چه بسا بزرگ تر هم می شد. طالبان یاد گرفته است که به خشونت تظاهر نکند تا همه را مقابل خود نشوراند ولی هیچ وقت به حقوق بانوان و کودکان و مردان و دیگراندیشان کوچک ترین اعترافی ندارد. بعید نیست همین فردا از یک سو شیعه کشی راه بیندازند و از طرف دیگر به همه اشکال توسعه حمله کنند. آنها برای همین آمده اند و برای همین مورد حمایت های مشکوک قرار می گیرند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد شگفتی ها و زمینه های قدرت طالبان