برنامه جهاددانشگاهی برای حل علمی بحران آب دستاوردهای اصلاح نژاد دام
برتریها: به گزارش برتریها، معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی اظهار داشت: جهاد دانشگاهی درحال بازآرایی و بازآفرینی زنجیره پژوهش و فناوری برای ارائه راهکارهای عملی است.
به گزارش برتریها به نقل از مهر، جهاد دانشگاهی در چهل و پنج سالگی خود، دستاوردهای شایان توجهی در عرصه های علمی، پژوهشی و فناوری داشته است. این نهاد با تأسیس مراکز تحقیقاتی و آموزشی پیشرفته، نقش مؤثری در توسعه علوم پزشکی، مهندسی، کشاورزی و علوم انسانی ایفا کرده است.
از جمله دستاوردهای برجسته آن می توان به تولید محصولات دانش بنیان، ثبت اختراعات ملی و بین المللی و مشارکت در پروژه های کلان تحقیقاتی اشاره نمود. همچنین، جهاد دانشگاهی با تربیت نیروهای متخصص و خلاق، قدمهای بلندی در امتداد اشتغال زایی و کارآفرینی برداشته است. در چشم انداز آینده، این نهاد بدنبال تقویت همکاریهای بین المللی، توسعه تکنولوژی های جدید و افزایش نقش خود در حل چالش های ملی و جهانی است تا بازهم به عنوان یکی از ارکان اصلی پیشرفت علمی و فناوری کشور باقی بماند.
زهرا شیخی معاون پژوهش و فناوری جهادی دانشگاهی دستاوردهای پژوهشی این نهاد انقلابی را تشریح کرده است که به شرح زیر است:
جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد انقلابی در ۴۵ سال قبل چه نقشی در پیشرفت علمی و فناوری کشور داشته است؟
دستیابی به فناوری های راهبردی و پاسخگویی به نیازهای کشور، مستلزم روحیه جسورانه، ساختارشکنانه، پیشرو و با انگیزه بالاست. این روحیه را به وضوح می توان در جوانان، خصوصاً نسل امروز مشاهده کرد. اتکا بر قابلیتهای داخلی در عرصه علم و تکنولوژِی، همراه با بهره بردن از دانش روز، شرط اساسی حرکت رو به جلو در این حوزه است. تحولات علمی پی درپی در عرصه فناوری، تأثیر ملموسی در رفع نیازهای کشور داشته و خواهد داشت. چه بسا خیلی از این یافته ها به تدریج در دیگر کشورها نیز مورد استفاده قرار گیرد. درحقیقت جهاد دانشگاهی با بهره بردن از توان نخبگان جوان، انقلابی و جسور، حرکتی منحصربه فرد را دراین خصوص به وجود آورده است.
از با اهمیت ترین دستاوردهای جهاد دانشگاهی طی سالیان اخیر در عرصه پژوهشی چه بوده است؟
فعالیت های پژوهشی جهاد دانشگاهی عمدتا در قالب گروههای پژوهشی و مراکز خدمات تخصصی در چهار حوزه اصلی فنی و مهندسی-علوم پایه، علوم پزشکی و علوم انسانی-اجتماعی-هنر، کشاورزی و منابع طبیعی به انجام می رسد و این کارها شامل انجام پژوهش های فناورانه، تولید نیمه صنعتی و صنعتی محصولات، ارائه خدمات تخصصی فنی، چاپ و انتشار کتب و مقالات علمی و حضور فعال در مجامع علمی و… است.
در حال حاضر، از بالاتر از سه هزار عضو متخصص جهاد دانشگاهی، ۴۶۵ نفر عضو هیات علمی و ۱۵۰۶ نفر پژوهشگر هستند که در مراکز پژوهشی و خدمات تخصصی فعالیت می نمایند.
نتایج تلاش این محققان در قالب خدمات و محصولات به جامعه عرضه می شود که تعدادی از دستاوردهای برجسته جهاد دانشگاهی، تولید کیت تشخیص حساسیت به شیمی درمانی، طراحی و تولید کیت سنتز cDNA، ساخت سیستم رانش قطار مترو (قطار ملی)، طراحی سیستم کنترل دور موتور ۱۵ مگاوات که منجر به صرفه جویی ارزی و استقلال صنعتی شد، ساخت ابر خازن الکتروشیمیایی برای تولید انرژی، تدوین دانش فنی استحصال نیکل و کبالت از منابع معدنی و غیر معدنی و اجرای واحد پایلوت آن، دستیابی به دانش فنی مته حفاری که به رفع تحریم های صنعت نفت کمک کرده است.
در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی نیز تولید جنین منجمد برای اصلاح نژاد گاوهای شیری و گوشتی در امتداد تامین امنیت غذایی، تولید ترکیبات باارزش از ضایعات کشاورزی و صنایع تبدیلی، تولید آنزیم های پرکاربرد در عرصه دام، طیور و آبزیان برای پیشرفت کیفیت نهاده های دامی و فناوری تولید ۴ نوع بذر هیبرید سبزی و صیفی را می توان از دستاوردهای حوزه پژوهش جهاد دانشگاهی برشمرد.
در واقع این فعایت های پژوهشی در امتداد پاسخ به نیازهای حیاتی کشور بوده است، اولویت های آینده جهاد دانشگاهی در عرصه پژوهش چیست
؟
جهاد دانشگاهی با ساختار میان رشته ای و ماموریت محور خود، به عنوان حلقه واسط کارآمد بین نظام آموزش عالی، صنعت و دولت عمل می کند و نقش فعالی در پیشبرد حکمرانی علمی ایفا می کند. این نهاد با اولویت دهی به پژوهش های مسئله محور، توسعه فناوری های راهبردی و ارائه خدمات دانش بنیان، سهم قابل توجهی در تحقق اهداف اسناد بالادستی خصوصاً در عرصه سلامت و صنعت داشته است.
در حوزه علوم انسانی و اجتماعی نیز جهاد دانشگاهی در پیشبرد حکمرانی علمی و تحقق اهداف توسعه ای نقش آفرینی می کند. در عرصه کشاورزی و منابع طبیعی که دارای ظرفیتهای علمی منحصر به فردی است، باتوجه به چالش های کلانی مانند بحران آب و تغییرات اقلیمی، جهاد دانشگاهی درحال بازآرایی و بازآفرینی زنجیره پژوهش و فناوری برای ارائه راهکارهای عملی است. امیدواریم در تمامی حوزه ها شامل فنی و مهندسی، علوم پزشکی و سایر زمینه ها، جهاد دانشگاهی تلاش افزونی داشته باشیم تا قدمی مؤثرتر در امتداد خدمت به مردم ایران برداریم.
برای تحقق این اهداف، چه حمایت هایی از جانب دولت، مجلس و سایر نهادها نیاز است؟
هر حمایتی، ستودنی است. واقعیت بسیار مهم این است که بتوانیم با یک نگرش منسجم و یکپارچه، نه فقط برای جهاد دانشگاهی، بلکه برای کل کشور برنامه ریزی درست و کنترل عملکرد صحیح مدیریت علمی داشته باشیم. جهاد دانشگاهی امروز به عنوان یک نهاد معتبر شناخته می شود که تصمیم سازان و نهادهای حاکمیتی به آن استناد می کنند و نقش برجسته ی در پیشبرد اهداف علمی و فناوری کشور ایفا می کند. این جایگاه، حاصل سال ها تلاش بی وقفه و دلسوزانه دانشمندان و پژوهشگران این مجموعه است که بدون چشمداشت، برای پیشرفت کشور کوشیده اند و دستاوردهایشان همیشه مایه افتخار جامعه علمی کشور بوده است.
اگر در سطح کلان سیاست گذاری های کشور، نگاه منسجمی وجود داشته باشد و این ماموریت ها به دست افراد توانمند و آزموده سپرده شود، بطور قطع افتخارات بزرگی در کشور محقق می گردد و افتخارات بزرگی نصیب جوانان این مرز و بوم می شود؛ اما متاسفانه گاهی با موانع بوروکراتیک و تعارض منافع مواجه می شویم که دست و پای جامعه تخصصی را می بندد و این مسئله را باید جدی گرفت، برای اینکه تا آن زمان که چنین مشکلاتی در نظام حکمرانی ما وجود داشته باشد، انگیزه دانشمندان و نیروهای جوان و مستعد، کاهش می یابد و در نهایت، کل زنجیره علمی و فناوری کشور مبتلا به اختلال می شود.
ما بودجه چندانی نسبت به برخی وزارتخانه ها دریافت نمی نماییم، در صورتیکه کارهایی که پژوهشگران جهاد دانشگاهی انجام می دهند، بسیار بزرگ تر و اثرگذارتر است. درحقیقت حمایت به اندازه ای که باید باشد، نیست و دلیل آن هم شاید این باشد که منافع برخی افراد به خطر می افتد. تبعیض ها و تعارض منافع در اختصاص بودجه به طرح های فناورانه و نوآورانه (چه از طرف معاونت علمی، مجلس یا دولت) یک مشکل اساسی است. گاهی بودجه پژوهشی بموقع نمی رسد و همین موجب هدر رفت زمان و منابع می شود، تا جایی که ممکنست کل پروژه از چرخه علمی بیرون رود.
آیا جهاد دانشگاهی در حوزه تجاری سازی تحقیقات و ارتباط با صنعت با موانعی مواجه است؟
جهاد دانشگاهی به عنوان پل ارتباطی بین علم و صنعت عمل می کند، اما برای تحقق این پیوند، حمایت ویژه ای لازم است. بودجه های کلانی در کشور برای تحقیقات و تجاری سازی درنظر گرفته شده، اما اگر این منابع بموقع به دست پژوهشگران نرسد، کار خراب می شود. مثلاً، محصولی آماده است و خریدارش یک وزارتخانه است، اما در همان وزارتخانه ممکنست افرادی باشند که اگر این محصول داخلی خریداری شود منافعشان به خطر بیفتد. این یک چالش بزرگ در عرصه پژوهش و فناوری است.
در مدیریت دانش ضعف جدی داریم و انتقال دانش به نسل بعدی با غفلت روبه رو شده است. برای پژوهش محور کردن نتایج علمی، باید چند قدم به عقب برگردیم و سیستم مدیریت دانش کشور را اصلاح نماییم. این مدیریت باید به شکلی باشد که هم سریع عمل کند، هم دقیق باشد و هم شرایط کل کشور را با ذهنی منسجم درنظر بگیرد. نباید محقق را درگیر چالش های تامین بودجه، تجاری سازی یا یافتن مشتری نماییم. وظیفه محقق این است که با روش علمی، چالش های کشور را حل کند، نه این که خودش دنبال بودجه و بازار بگردد.
یکی دیگر از چالش ها، وضعیت نامناسب پژوهش در دستگاه های اجرائی است. اختصاص منابع پژوهشی گاهی فقط برمبنای قانون بودجه به انجام می رسد، بدون توجه به اولویت های واقعی کشور. همچنین، شرایط اقتصادی ناشی از تحریم ها، ضعف بودجه ریزی و کم توجهی به حوزه پژوهش و فناوری، همه دست به دست هم داده اند تا این بخش با مشکل مواجه شود. از طرفی، رقابت ناسالم بین نهادهای پژوهشی و دانشگاه ها در پروژه یا بی و نیازسنجی هم وجود دارد. اگر مدیریت یکپارچه ای بر دانش و پژوهش حاکم باشد، این موازی کاری ها و مشکلات پیش نمی آید.
برای پیشرفت واقعی، نیازمند حمایت جامع دولت، مجلس و نهادهای مرتبط هستیم. باید موانع بوروکراتیک و تعارض منافع برطرف شود، بودجه ها بموقع اختصاص یابد، و مدیریت دانش بصورت یکپارچه و کارآمد پیاده سازی شود. تنها در این صورت است که می توانیم از ظرفیتهای علمی کشور به بهترین شکل استفاده نمائیم و به اهداف بزرگ ملی نائل شویم.
چشم انداز جهاد دانشگاهی برای دهه آینده در عرصه پژوهش چیست و چه طور می تواند به الگوی پیشرفت تبدیل شود؟
جهاد اصولا به مفهوم تلاش مومنانه است و وقتی این مفهوم در حوزه علم تحقق پیدا کند، جهاد دانشگاهی به عنوان نهادی پیشرو می تواند این آرمان را به بهترین شکل محقق کند. تحقق این روحیه جسورانه و متعهدانه در عرصه علم و فناوری فقط در سایه سه عنصر اساسی امید و ایمان، اتکا بر دانش روز و تلاش مستمر و بی وقفه ممکن خواهد بود.
هدف اصلی جهاد دانشگاهی پیشرو بودن و خط شکنی در این حوزه است که این مهم با تأکید بر نیروی انسانی متخصص و توانمند محقق می شود. این نیروها دارای خاصیت های منحصر به فردی هستند: ساعی و با پشتکار بالا، دلسوز و سرشار از انگیزه، و متکی بر روحیه خودباوری و تفکر علمی.
جهاد دانشگاهی برای تبدیل به الگوی پیشرفت، چند راهبرد کلیدی را دنبال می کند؛ اولاً بجای تقلید صرف از روندهای جهانی، بدنبال پاسخگویی به چالش های بومی و خاص کشور است. ثانیاً با دفاع از پژوهش های بلندمدت، پر ریسک و پیش گاما نه، حتی در مواردی که منافع اقتصادی کوتاه مدت وجود ندارد، به تقویت فرهنگ پژوهش های علمی می پردازد. ثالثاً با الگوسازی موفقیت های خود در تولید فناوری های بومی در عرصه های راهبردی، به غلبه بر تحریم ها و محدودیت ها با تأکید بر دانش داخلی کمک کرده و در نهایت، این نهاد می تواند به عنوان الهام بخش سایر مراکز علمی کشور عمل کند.
پیام شما به جوانان و پژوهشگران آینده ساز چیست؟
مهم ترین پیام من این است که از آن هدیه الهی که خداوند به جوانان عطا کرده است، یعنی جسارت، نیروی جوانی و نشاط نهایت استفاده را ببرید. اگر به این سه خاصیت ذاتی خود که همراه با خودباوری و ایمان است، تکیه کنید، بدون شک خداوند هم برکات روزافزونی را شامل حال شما خواهدنمود و موفقیت های بزرگی برای شما و کشور عزیزمان رقم خواهد زد.
به توانایی های خود ایمان داشته باشید. در جهاد دانشگاهی ثابت کرده ایم که با توکل به خدا، تلاش مستمر و به کارگیری تخصص متعهدانه می توان بر هر مانع و محدودیتی غلبه کرد. شما هم با همین روحیه می توانید قله های رفیع علم و فناوری را فتح کنید و نام ایران عزیز را در جهان بدرخشانید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد برنامه جهاددانشگاهی برای حل علمی بحران آب دستاوردهای اصلاح نژاد دام