وحدت اسلامی از نگاه امام موسی صدر
برتریها: امام موسی صدر نقشی بی بدیل در رشد آگاهی شیعیان داشت و شعار وحدت امت اسلامی را معنا بخشید. او با سلوک سیاسی خویش، پیروان ادیان مختلف را به همزیستی مسالمت آمیز هدایت و نقش برجسته ای را در این راه ایفا کرد.
از میان اندیشه های متعالی امام موسی صدر، مسأله وحدت اسلامی و تلاش وی در این راستا اهمیت بیشتری دارد، به صورتی که میتوان این مقوله را نقطه عطف سایر اندیشه های وی به شمار آورد. اهمیت این مطلب زمانی بیشتر روشن می شود که اقدامات مؤثر و پرارزش وی چون «نامه به مفتی اهل سنت لبنان» یا راهکارش برای «وحدت فقهی» یا تلاشهای مختلف وی در عرصه داخلی لبنان که جهت مقابله با نزاع و کشمکش های داخلی و برقراری وحدت ملی بود، ارزیابی شود. امام صدر با مطرح ساختن گفتمان مسلمین و مسیحیان، در راه وحدت و تفاهم میان ادیان گام برداشت. نتیجه این اقدامات و تلاش ها، محبوبیتی روز افزون بود که او را نه تنها بعنوان رهبر مسلمین بلکه بعنوان رهبری برای تمام دین داران، بخصوص در لبنان، بدل ساخت. مسأله فلسطین و مقاومت در مقابل رژیم صهیونیستی از مسایلی بود که امام موسی صدر آنرا بعنوان هدفی مشترک و میهنی نه تنها برای مسلمانان بلکه برای تمامی دین داران مطرح ساخت و از این طریق هم زمینه ساز وحدت میان مسلمین و دین داران شد.(۱)
امام موسی صدر نماد وحدت اسلامی و مـلی
از جمله خصوصیت های رهبران بزرگ جهان «فراقومی و فرامذهبی» بودن آنهاست ؛ به این معنا که تعلق به یک قوم، قبیله یا تعصب بر عقاید یک مذهب ندارند. هرچند امکان دارد به یک قـوم و قـبیله یا مذهبی خاص منسوب باشند. طلایه داران تقریب و ممتازترین آنها، امام موسی صدر جزو این افراد هستند. فعالیت امام موسی صدر و منش و سیره او که بخصوص در کـوران حـوادث لبـنان به چشم می خورد، تأییدکننده این مطلب است کـه او نماد وحدت اسلامی است.
تلاش امام موسی صدر در جهت تـقریب مذاهب اسلامی و بخصوص در لبنان و جهان عرب این ایده را تقویت می کند. او نماد وحدت ملی هم به شمار می آمد. وقتی امام موسی صدر در ۱۳۳۸ میلادی وارد لبنان شد در همان سال و در اولین فـرصت شـالوده روابط دوستی با علمای اهل سنت را در شهر صور پی ریزی کرد. امام موسی صدر در جهت وحـدت ملی تـلاش های زیادی کرد که عمده این تلاش ها در جهت پیشگیری از بروز فتنه داخلی در کشور لبـنان در بین اقوام و مذاهب متعدد بود. (۲)
تلاش امام صدر در جهت تحقق آرمان وحدت اسلامی
یکی از آرزوها و آرمان های دیرین امـام مـوسی صدر، وحدت امت اسلامی در سراسر جهان بود. او از آغاز دوران جوانی که در حوزه علمیه قـم مـشغول تحصیل بود به این مهم مـی اندیشید و در محافل و حضور اساتید حـوزه، آنرا پیوسته دنبال می کرد. ظاهرا وی می خواست ابتدا از راه ایجاد وحدت اسلامی در لبنان، این آرزو را جامه عمل بپوشاند. در همین راسـتا خـط مشی اساسی امام موسی صدر و دورنـمایی از فـعالیت های وی در حوزه بـرقراری و تـثبیت«وحـدت اسلامی» بدین شرح بود: جانبداری از اصل هم زیستی صلح آمیز فرقه های مذهبی و طایفی چندگانه کشور لبنان و مبارزه با تلاش مذبوحانه در جهت تجزیه کشور، کوشش برای رفع هرگونه اخـتلاف و کـوشش به خاطر تحقق اصلاحات سیاسی، اجـتماعی و فـرهنگی، مردود شمردن هرگونه تعصبات فرقه ای، مذهبی و دوری از جنگ و ستیز فرقه گرایانه، آرمان بلند امام موسی صدر جهت وحـدت امت اسلامی در سراسر جهان بود که اگر تحقق کامل می یافت و تمامی مسلمانان بخصوص عالمان و متفکران اسلامی در جهت تحقق آن تلاش می کردند، امروزه نه تنها در لبنان، بلکه در سایر بلاد اسلامی شاهد شکل گیری این امت واحده بودیم.(۳)
تشکیل مجلس اعلی
از اقدامات دیگر امام موسی صدر باید به تشکیل مجلس اعلی برای شیعیان اشاره نمود که تشکیل آن نه تنها به نفع شـیعه بلکه به نفع کل کشور لبنان بود. او در جهت تأسیس مجلس اعلای شیعه که با مخالفت بزرگان اهل سنت روبرو شده بـود از چـنان منطق قوی بهره برد که توانست همه را راضی کرده و حتی رئیس مجلس اعلای اهل تسنن هم در مقابل منطق امام تسلیم شد.(۴)
امام موسی صـدر تـوانست دیگر بزرگان جهان عرب و اندیشمندان اهل سنت را با خـود همراه کند و با آنان ارتباطی تنگاتنگ برقرار سازد. در نتیجه چنین انـدیشه مـتعالی و در جهت چنین اقدامات ارزشمندی بود که امام صدر از تأسیس «مجمع تقریب مذاهب اسلامی» در قـاهره سـخن گـفته و کار این مجمع را در جهت شناساندن مسلمانان به یک دیگر از راه مجله رساله الاسلام و تـلاش آن بـرای یک پارچه سازی سنت و تحقیق در فقه تطبیقی، می ستاید.(۵)
اتحاد، مانع از هـم گسیختگی جـوامع
از جمله ویـژگی های امام موسی صدر در جهت ایجاد اتحاد و تفاهم در بین مردم و مسئولان یا طبقه عوام و طبقه خاص، رفع اختلاف در جامعه از طریق های مـختلف و همچون با بیان رمز و فلسفه و اختلاف میان مذاهب بـود. امام صدر با پی بردن به این حقیقت که اتحاد عاملی در جهت پیشگیری از گسیختگی جوامع و در نتیجه رشد و تکامل آنها است، تلاش در حل اختلافات داشت.
امام موسی صدر ضمن اشاره به نظر برخی صاحب نظران که علت عقب ماندگی مسلمانان را در سه عامل «کسالت و تنبلی، دروغ گویی و استعمارزدگی» می دانند، سرمنشأ این سه محور را درعدم وجود یک جامعه و تشکیلات منسجم جهت هدایت و تربیت صحیح آنها می دانست.(۶)
وی میان شیعه و دیگر فرقه های مسلمان، کم ترین اختلافات اساسی که مانع تفاهم و گـفت وگو مـیان آنها شود، نمی دید. ازاین رو اختلاف میان مذاهب را تا آن جا منطقی می دانست که سبب رشد و تکامل اسلام شود وگرنه اگر سبب دور شدن مسلمین و جوامع آنها از یک دیگر شده و عاملی برای بـروز اخـتلافات، نزاع ها و کینه توزی ها و... شود، به هیچ وجه پذیرفته نیست.
او در عرصه داخلی لبنان هم از هیچ کوششی جهت خاموش کردن آتش فتنه و آشوب و رفع اختلافات دریغ نمی ورزید. او در مقابل فتنه های صورت گـرفته در لبنان که همواره در جهت اختلاف افکنی مـیان فـرق، مـذاهب، احزاب و گروه ها بود، ایستادگی می کرد و ضمن حفظ اصالت اسلامی خود و وفاداری به امت اسلامی به هیچ وجه ضد مصالح غیرمسلمانان قدمی بر نداشت.
فلسطین، نماد وحدت مسلمین
امام موسی صدر در مورد سرنوشت فلسطین دغدغه داشت. وی سرآغاز بهبود اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... تمام مسلمانان و پی ریزی تمدن اسلامی آینده را در حل مسأله فلسطین می دانست و در هر محفل و مجلسی که فرصت به دست می آورد از فلسطین یاد می کرد. او مبحث اشغال فلسطین را تنها یک مسأله اسلامی نمی شمرد و تلاش می کرد آنرا بیشتر از دیدگاه فطری و انسانی ارزیـابی و بـررسی نماید تا در محافل وجدان های غیر مسلمانان هم برای خود جا باز کند. وی می اظهار داشت: کوشش برای آزادی فلسطین، کوشش برای آزادی مقدسات اسلامی و مسیحی و کوشش برای آزادی انسان است.
اقدامات و تلاشهای مختلف و طاقت فرسای امام موسی صدر در جهت بـرقراری اتحاد میان مسلمانان و حتی میان ادیان، ناشی از فکر و روح متعالی این مرد الهی بود. تفسیر و تـبیین منطقی او از وجود اختلافات در تمامی سطوح، از یک طرف و راهکار آرمانی اش بـا عنوان «وحدت فقهی» از سوی دیگر، نشانه ای از این روح و اندیشه متعالی و جولان گر بود. (۷)
منابع:
۱. اباذری، عـبد الرحـیم، «امـام موسی صدر، سروش وحدت»، مجمع جهانی تـقریب مـذاهب اسـلامی، تـهران، چـاپ اول، ۱۳۸۳
۳. حجتی کرمانی، علی، «لبنان به روایت امام موسی صدر و شهید چمران»، انتشارات قلم، تهران، چـاپ اول، ۴۶۳۱.
۴. صدر، امام موسی، «ادیان در خدمات انسانی (جستارهایی درباره دین و مسائل جهان معاصر)»، گروه مترجمان، مؤسسه فرهنگی-تحقیقاتی امام موسی صدر، تهران، چاپ اول، ۴۸۳۱.
۵. صدر، امام موسی، «نای و نی »، به اهتمام و تـرجمه عـلی حجتی کرمانی، مؤسسه فرهنگی - تحقیقاتی امام موسی صدر، تهران، چاپ اول، ۳۸۳۱.
۶. علمی اردبیلی، علی، «زندگی و مبارزات امام موسی صدر و سید محمد باقر صدر»، انتشارات امامت، مشهد، چاپ اول، ۸۵۳۱.
۷. کمالیان، محسن و رنـجبر کـرمانی، علی اکبر، «عزت شیعه»، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، ۷۷۳۱.
۸.«یاران امام به روایت اسناد ساواک»، کتاب هفدهم پیرامون امام موسی صـدر، سـه جلد، مرکز بررسی اسناد تـاریخی وزارتـ اطلاعات، تهران، چاپ اول، ۹۷۳۱.
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد وحدت اسلامی از نگاه امام موسی صدر