با اسراف گاز در داخل چه باید كرد؟
معمای صادرات گاز ایران: بایدها و نبایدها
باوجودی که جمهوری اسلامی ایران دومین ذخایر بزرگ گازی جهان را در اختیار دارد اما به علل گوناگون، کشورمان حضور کمرنگی در بازار جهانی گاز دارد که مهم ترین دلیل آن قیمت پایین گاز و مصرف فراوان آن در داخل است که همه تولید گاز را می بلعد.
موضوع صادرات گاز ایران، قصه پر غصه ای طولانی است. سوال اساسی آن است که چرا ایران با وجود دارا بودن رتبه دوم بزرگترین ذخایر گاز در جهان تابحال نتوانسته در بازار بین المللی گاز - که از قضا فروشنده محور است- نقش ایفا کند؟ و این که عبور و رهایی از چنین ناکامی، مستلزم اتخاذ چه نوع تدابیر و سیاست هایی است؟
جمهوری اسلامی ایران در ۲۲ سال قبل با کشورهای مختلفی همچون هند، پاکستان، چین، امارات، عراق، ترکیه، عمان، کویت، بحرین، لهستان، گرجستان، ایتالیا، آذربایجان و اتحادیه اروپا مشغول گفتگو برای صادرات گاز بوده است که خیلی از آنها به قرارداد اجرایی یا یادداشت تفاهم منجر گردید اما به غیر از ترکیه، عراق، ارمنستان و آذربایجان در سایر موارد ناکام مانده؛ بگونه ای که سهم ایران در بازار جهانی گاز همچنان نزدیک به صفر است!
به طور قطع برای چنین ناکامی علل زیادی وجود دارد اما برخلاف تصوّر عمومی، تحریم یا اعمال آن دلیل موجهی برای این ناکامی بزرگ ارزیابی نمی گردد چونکه بیشتر مذاکرات با کشورهای مورد اشاره، قبل از تحریم ها شروع شد و اگر قراردادی هم در فروش گاز اجرایی شده، تحریم یا اعمال تحریم های ظالمانه آمریکا، آنها را متوقف نکرده است. تداوم صادرات ناچیز گاز ایران به ترکیه، عراق، ارمنستان و آذربایجان از آن جمله اند.
این ناکامی بزرگ دلایلی غیر از تحریم دارد. اگر بنا باشد این علتها را منصفانه و مطابق واقع برشماریم به ترتیب اهمیت عبارتند از «مصرف بیش از اندازه داخلی، جهت گیری سیاسی، نفوذ یا خرابکاری رقبای کشور در صادرات گاز و فقدان دانش و تجربه روزآمد مجریان.»
صادرات اندک گاز ایران
خسارت ناکامی در امر صادرات گاز به اندازه ای بالاست که انجام تحقیقات صدمه شناسانه، آنرا به ضرورتی فوری و اجتناب ناپذیر تبدیل کرده است چونکه اگر علل این ناکامی روشن و بر طرف نشود؛ فقط وقوع یک معجزه می تواند وضعیت کشور را در بازار صادرات گاز در حد بایسته تغییر دهد.
تشریح جزئیات همه علل ناکامی ایران در صادرات گاز در حوصله این گزارش نمی گنجد. بر همین مبنا میزان مصرف داخلی فراوان گاز (اسراف) بعنوان مهم ترین دلیل ناکامی ایران در صادرات گاز مورد بررسی قرار می گیرد.
بازار صادرات گاز از جذابیت های متنوعی برخوردار می باشد و برخی واردکنندگان، خود به صادرکنندگان مجدد آن تبدیل گشته اند. بازار صادرات گاز از جذابیت های متنوعی برخوردار می باشد و برخی واردکنندگان آن، خود به صادرکنندگان مجدد آن تبدیل گشته اند. عمان، امارات، هند، چین، ترکیه و... حتی آلمان کم و بیشتر از چنین موقعیتی بهره مند شده اند. این امر در حالی روی داده که بعضی از مجریان ایرانی سال ها پیش، نبود توجیه اقتصادی صادرات گاز را فریاد می زدند حال آنکه در خوش بینانه ترین حالت قطعا چنین نگاهی، کوته بینانه و از روی جهل بوده است.
امسال از قول رئیس شرکت ملی نفت دولت دوازدهم گزارش شد که صدور گاز با خط لوله بر صدور آن به شکل LNG (گاز مایع) ترجیح داده می شود چونکه منافع خریداران را بیشتر تأمین می کند یا این که خریداران، خط لوله را ترجیح می دهند!
این سخنان جای سوال دارد؛ آیا باید منافع خریداران گاز تامین گردد یا ایران؟ چرا باید بازار ۳۶۰ میلیون تنی کنونی ال. ان. جی جهان را نادیده گرفت؟ آن هم بازاری که انتظار می رود در سال ۲۰۴۰ تا ۷۰۰ میلیون تن افزایش یابد. اگر ادعای مطرح شده در مورد ال. ان. جی درست است چرا بزرگترین صادرکنندگان گاز همچون آمریکا، روسیه، قطر و استرالیا بیشتر از ۶۰ درصد صادرات LNG جهان را در اختیار دارند؟
وی افزایش صادرات گاز کشور از ۹ میلیارد مترمکعب به ۱۸ میلیارد مترمکعب در دوران هشت ساله دولت روحانی را افتخارآمیز تلقی کرده اند! میزان تولید گاز در دوره هشت ساله دولت گذشته از ۱۵۷.۵ به ۲۵۰.۸ BCM افزایش پیدا کرده یعنی ۹۲.۵ BCM به تولید کشور اضافه شده است. با عنایت به این افزایش تولید و همینطور اهداف برنامه ششم توسعه کشور در صادرات گاز، چنین اطلاع رسانی هایی را جز گمراه کردن مخاطبان یا عوام فریبی، به سختی بتوان نام دیگری بر آن برگزید.
همین ساختار و مدیریت غیرتخصصی نفت و گاز کشور سهم قابل توجهی در عقب ماندگی ایران در بازار گاز ایفا کرده است. برای رفع چنین مانعی مناسب خواهد بود که شرکت ملی صادرات گاز ایران مانند خیلی از کشور های دیگر، از شرکت ملی نفت مستقل تا بحث صادرات گاز کشور به صورت تخصصی و متمرکز دنبال شود.
خالص صادرات گاز ایران پیش از سال ۲۰۱۸ عددی قابل ذکر محسوب نمی گردد آنهم برای کشوری که رتبه دوم ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد. ایران در سال ۲۰۲۰ به میزان ۱۶.۷ BCM گاز صادر کرد که برابر ۱۰۲ میلیون بشکه نفت در سال یا ۲۷۹ هزار بشکه نفت خام در روز است. این برنامه در حالی محقق شده که کشور در سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۷ حدودا به صورت میانگین افزون بر ۷۰ درصد صادرات گاز خویش را از ترکمنستان وارد می کرد که در سال ۲۰۱۹ این واردات به صفر نزدیک شد. بنابراین، خالص صادرات گاز ایران قبل از سال ۲۰۱۸ عددی قابل ذکر محسوب نمی گردد، آن هم برای کشوری که رتبه دوم ذخایر گاز جهان را دارد. ازاین رو ایران را باید بازیگری کاملا نوظهور و بسیار کوچک در بازار گاز جهان تلقی نمود.
نمودار شماره ۱ - صادرات و واردات گاز ایران
سهم ناچیز ایران در بازار جهانی گاز
صادرات گاز روسیه در سال ۲۰۲۱ حدودا ۲۰۰ BCM معادل ۱.۲۲۱ میلیارد بشکه نفت خام در سال و روزانه بیشتر از ۳ میلیون و ۳۴۵ هزار بشکه نفت بوده است. صادرات گاز این کشور به صورت عمده به اتحادیه اروپا بود که در آن سال برابر با ۱۷۰۰ تراوات ساعت معادل صدور یک میلیارد بشکه نفت و روزانه ۲ میلیارد و ۷۴۰ هزار بشکه نفت بوده است. به صورت خلاصه روسیه با ۱۹.۵ درصد ذخایر گاز جهان، به تنهایی ۲ برابر ایران که ۱۷.۳ درصد ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد، صادرات گاز داشته است.
از آنجایی که در سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۷ به طور متوسط بیشتر از ۷۰ درصد گاز صادراتی ایران از ترکمنستان وارد می شد، ازاین رو خالص گاز صادراتی ایران در آن سال ها، ۷۰ درصد کمتر از آمارهای عرضه شده در آن سال هاست. ایران قبل از سال ۲۰۱۷ به صورت خالص بین ۳ تا ۴ BCM گاز صادر کرده که به صورت عمده در فصل سرد با هدف تأمین نیاز داخلی قطع می شد؛ ازاین رو ناپایدار بود و برای خریداران قابل اتکا نبوده است. اگر آمارهای صادرات گاز ایران قبل از سال ۲۰۱۲ را در نظر بگیریم وضعیت حضور و سهم ایران در بازار جهانی گاز اسفبارتر خواهد بود.
روسیه با ۱۹.۵ درصد ذخایر گاز جهان، به تنهایی ۱۲ برابر ایران که ۱۷.۳ درصد ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد، صادرات گاز داشته است. قطر در سال ۲۰۲۱ برابر با ۱۲۹.۵ میلیارد مترمکعب گاز صادر کرد که ۱۰۸.۷ میلیارد مترمکعب به صورت ال. ان. جی (۷۷.۸۳ میلیون تن) و ۲۰.۸ میلیارد مترمکعب آن از راه خط لوله دولفین به امارات و عمان بوده است.
مجموع صادرات گاز قطر در این سال برابر با روزانه ۲ میلیون ۸۷ هزار و ۲۵۶ بشکه نفت خام بود که این آمار ۷.۷ برابر صادرات گاز ایران در این زمان است. این امر در حالی روی داده که فقط ۷۰ درصد تولید گاز ایران از میدان پارس جنوبی است اما نزدیک به همه گاز تولیدی قطر از این میدان تأمین می شود.
در این سال، تولید گاز قطر ۱۷۵ و مصرف داخلی آن ۳۵ میلیارد مترمکعب بوده است. بنابر این صادرات واقعی گاز قطر باید عددی نزدیک به ۱۴۰ میلیارد مترمکعب، معادل صدور سالیانه ۸۲۳ میلیون ۶۲۰ هزار بشکه و روزانه معادل ۲ میلیون و ۲۵۶ هزار و ۴۹۳ بشکه نفت خام باشد. شکاف بین میزان تولید گاز قطر با مجموع مصرف داخلی و صادرات این کشور نسبت به دیگر کشورها بسیار بالاست که نشان دهنده درستی ارزیابی دوم از صادرات گاز قطر است.
نمودار شماره ۲ - صادرات گاز بعضی از کشورها در سال ۲۰۲۰بخش قابل توجهی از صادرات ال. ان. جی قطر فروش اسپات(Spot - تحویل فوری) است و احیانا شامل این آمار نمی گردد که البته نسبت به ارزش فروش گاز مبتنی بر قرارداد، قیمتی چند برابر دارد. بر این اساس اگر آمار دوم را صحیح بدانیم این کشور ۸.۰۷ برابر ایران گاز صادر می کند؛ برخلاف برخی گزارش ها، اگر قطر بیشتر از ایران از حوزه پارس جنوبی استخراج نداشته باشد، حداقل برابر با ایران استخراج می کند.
برخلاف برخی گزارش ها اگر قطر بیشتر از ایران از حوزه پارس جنوبی استخراج نداشته باشد، حداقل برابر با ایران استخراج می کند. اما، میان نتیجه عملکرد قطر در حوزه گاز (کسب نفوذ خارجی، امنیت، منافع سرشار اقتصادی و...) با نتیجه عملکرد ایران در آن حوزه تفاوت های معنادار بسیار بالایی وجود دارد که قابل چشم پوشی نیست و بررسی آن در حوصله این گزارش نمی گنجد.
به هر حال با عنایت به شرایط جاری میان روسیه و غرب و امکان موفقیت مذاکرات احیای برجام، انتظار می رود ایران بتواند در بازه زمانی کوتاهی به جایگاهی مناسب در بازار صادرات گاز برسد.
نمودار شماره ۳ - مصرف سالیانه گاز برخی کشورها در سال ۲۰۲۰
نمودار زیر (شماره ۴) مبین تولید به نسبت برابر گاز توسط ایران و قطر در سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ است. نکته جالب این نمودار، عدم افزایش و ثبات نسبی تولید گاز قطر از سال ۲۰۱۴ به بعد است. این امر به احتمال زیاد مبین آن است که تولید گاز در حوزه پارس جنوبی به بالاترین سطح خود نزدیک شده است. اگر این ارزیابی درست باشد، ایران در آینده نزدیک بدلیل عدم برخورداری از فناوری مناسب در تولید گاز، در این عرصه از قطر عقب خواهد افتاد.
نمودار شماره ۴ - تولید گاز ایران و قطر در سال های۲۰۱۰-۲۰۲۱
اسراف داخلی گاز عامل ضعف ایران در بازار جهانی
در ادامه، مصرف گرایی داخلی بعنوان مهم ترین دلیل ناکامی ایران در بازار صادرات گاز جهان پرداخته می شود و پیشنهادهایی برای برون رفت از وضعیت غیرقابل دفاع جاری مطرح خواهد شد.
مصرف گاز ایران معادل ۴۲.۲ درصد کل مصرف قاره اروپا با جمعیت ۷۴۸ میلیون نفر و ارزش GDP معادل ۲۱.۵۲ تریلیون دلار یا معادل ۴۸.۴ درصد مصرف گاز چین با جمعیت ۱.۴ میلیارد نفری می شود که ارزش GDP آن ۱۷.۷ تریلیون دلاری است.آمار و ارقام ظاهری دال بر آن است که ایران در مصرف گاز پس از روسیه، آمریکا و چین، چهارمین مصرف کننده گاز جهان است. اما اگر ترکیب عواملی چون جمعیت، آب وهوا و بخصوص تولید ناخالص داخلی(GDP) کشورها را لحاظ نماییم با اطمینان میتوان ادعا کرد که ایران اولین مصرف کننده گاز جهان است.
اگر سهم ایران از GDP جهان که ۸۴.۷ تریلیون دلار ارزیابی شده است، زیر نیم درصد باشد، پس چرا باید اجازه دهیم که ایران ۶.۲ درصد گاز جهان را مصرف کند؟
میانگین مصرف سرانه گاز ایران بیشتر از ۲۵۱۰ متر مکعب و میانگین مصرف سرانه قاره اروپا و چین به ترتیب ۷۰۱ و ۱۷۱ متر مکعب است. (نمودارهای ۵، ۶ و ۷)
نمودار شماره ۵ - تولید و مصرف گاز ایران ۲۰۲۰-۲۰۱۰
نمودار ۵ مبین تولید و مصرف داخلی گاز ایران در سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ است که در آنها ایران حدودا تولید مازاد بر مصرف داخلی نداشته تا بخواهد آن را صادر کند. ایران در سالهای ۲۰۱۰، ۲۰۱۱ و ۲۰۱۴ نه تنها صادرکننده گاز نبود، بلکه گاز وارد می کرد. ایران از سال ۲۰۱۶ به بعد شیب ملایم تولید مازاد بر مصرف داخلی گاز داشت و همین وضعیت ما را مجاب کرده که واردات را از ترکمنستان قطع نماییم یا بتوانیم توقف آن را تحمل نماییم یا به فراخور توانِ هر چند ناچیز خود به صادرات گاز بپردازیم.
مهمترین عامل برای عدم حضور موثر و شایسته ایران در بازار گاز نه تحریم بلکه مصرف بیش از اندازه گاز در داخل کشور است. مهم ترین عامل برای عدم حضور موثر و شایسته ایران در بازار گاز، نه تحریم بلکه مصرف بیش از اندازه گاز در داخل کشور است. اگر چنین است این همه رفت وآمد برای مذاکره و مجاب کردن دیگران به خرید گاز از ایران چه توجیهی دارد؟ یا موقعی که گازی برای فروش یا اختصاص به صادرات وجود ندارد چگونه واردکنندگان گاز امیدوار شوند که می توانند از ایران گاز خریداری کنند؟
نمودار شماره ۶- درصد مصرف جهانی گاز ایران و برخی کشورها
نمودار شماره ۷ - ارزش GDP ایران و برخی کشورها
مصرف داخلی، همه تولید گاز ایران را می بلعد
بر این اساس تا وقتی که در زمینه کنترل یا بخصوص کاهش مصرف مسرفانه داخلی گاز چاره ای نیاندیشیم، امکان صدور آن وجود نخواهد داشت. «سوشیل کمار تریپاتی» قائم مقام وزیر نفت و گاز طبیعی هند در سال ۱۳۸۷ در پاسخ به پرسش نگارنده، دلیل عدم پیشرفت و نتیجه ندادن مذاکرات طولانی ایران و هند پیرامون فروش گاز را فقدان مازاد تولید بر مصرف داخلی ایران ارزیابی کرد و اظهار داشت: تا وقتی که قیمت گاز در ایران پایین باشد بازار داخلی ایران هرگونه تولید اضافی را خواهد بلعید، ازاین رو ایران در عملا گازی برای فروش نخواهد داشت.
قائم مقام وزیر نفت و گاز طبیعی هند: تا وقتی که قیمت گاز در ایران پایین باشد بازار داخلی ایران هرگونه تولید اضافی را خواهد بلعید، ازاین رو ایران در عملا گازی برای فروش نخواهد داشت. قیمت فوق العاده پایین گاز طبیعی در ایران سبب اسراف کمرشکن در مصرف داخلی گاز شده است. به جهت اینکه فاصله قیمت گاز خانگی در ایران با جهان مقایسه شود کافی است بدانیم قیمت «مصرف استاندارد» یک میلیون بی. تی. یو معادل ۲۸.۲۶ مترمکعب گاز در ایران، بین ۲ هزار و ۲۶۹ تا ۳ هزار و ۳۵۵ تومان است (مطابق دو دوره قبض گازبهای اخیر در مجتمع های مسکونی با جغرافیای واحد و مصرف استاندارد که خود مبین شاهکار محاسبه قیمت گاز در یک منطقه واحد جغرافیایی است که میانگین آنها ۲ هزار و ۹۹۳ تومان است!)
همین مقدار مصرف گاز خانگی در آمریکا ۱۲.۵۲، ژاپن ۸.۳، آلمان ۲.۷۵، سوئد ۵، استرالیا ۲۱، بنگلادش ۴.۱۷، روسیه ۲.۲۴ و هند ۲.۹ دلار آمریکاست. بنابر این قیمت گاز در این کشورها به ترتیب ۱۰۹، ۷۲، ۲۳، ۴۳، ۱۸۲، ۳۶، ۱۹ و ۲۵ برابر ایران است. یعنی به طور میانگین قیمت گاز طبیعی این کشورها، ۶۳ برابر متوسط قیمت گاز مصرف استاندارد ایران است.
نمودار ۵ پیرامون نقش مصرف مسرفانه در محروم کردن ایران از بازار گاز جهان، گویای همه چیز است. در ۱۱ سال حدودا هر آنچه که تولید گاز ایران افزایش پیدا کرده، مصرف بیش از اندازه داخلی آنرا بلعیده است؛ این امری غیرعقلانی، ضد توسعه، ظلم در حق نسل های آینده و... است که به شکاف بیشتر بین طبقات فقیر و غنی و بهره مندی اغنیا به ضرر و هزینه فقرای کشور منجر گردیده است.
بایدها و نبایدهای صنعت گاز
به همین دلیل لگام زدن بر مصرف داخلی گاز یک اولویت فوری و غیرقابل چشم پوشی است که در خدمت منافع متنوع و قطعی کشور است.
گاز نعمتی خداداد برای مردمان این سرزمین است. باید مردم کشور از این نعمت به اندازه کافی بهره مند شوند اما ضروریست روشی اندیشیده و طراحی شود که این اسراف ویرانگر را متوقف و از آن بازگردیم. پیشنهاد مشخص آن است که:
۱. با هدف کاهش مصرف داخلی گاز، ضرورتی فوری و مهم وجود دارد که در مورد بها و مقدار «مصرف استاندارد» بر اساس مناطق مختلف آب وهوایی کشور به فوریت «تجدید نظر» شود و «یارانه» انحصارا به «مصرف استاندارد» تجدید نظر شد» تعلق گیرد.
برای شهروندان و مشترکانی که آن سطح را رعایت می کنند تخفیف و تشویق در نظر گرفته و هرگونه مازاد بر مصرف استاندارد حداکثر در ۶ پله تصاعدی قیمت در نظر گرفته شود و در فرایندی سه ساله، محاسبه گاز بها به سه پله «استاندارد»، «غیر استاندارد» و «پُر مصرف» کاهش پیدا کند و به تناسب قیمتِ مصرف، محاسبه بگونه ای که در آخرین پله حداقل قیمت فوب خلیج فارس دریافت شود.
فرمول مربوطه باید طوری طراحی شود که در سه سال حداقل ۶۰ BCM سطح مصرف کنونی گاز کشور را کم کند. با تحقق چنین موردی، ایران بدون در نظر داشت افزایش تولید گاز، در سه سال می تواند ۶۰ BCM به میزان کنونی صادرات گاز خود بیفزاید.
تحقق چنین هدفی دور از دسترس نیست چونکه اگر هر ایرانی فقط روزانه یک مترمکعب گاز کمتری مصرف کند سالیانیه ۳۱ BCM مازاد بر مصرف داخلی ایجاد خواهد شد. اضافه بر آن از آنجائیکه با بکارگیری چنین مکانیسمی مصرف داخلی مهار می شود بنابراین هرگونه افزایش تولید گاز به تناسب به افزایش میزان صادرات کشور هم منتهی خواهد شد.
برای پیشبرد چنین موردی مناسب می باشد قبل از اجرای طرح، شرکت گاز و وزارت نیرو در صدور قبض مصرفی مشترکان گاز و برق، میانگین قیمت بین المللی گاز یا حداقل قیمت فوب خلیج فارس مصرف هر مشترک را برای اطلاع، اعلام نماید. این امر در فهم مبحث توسط مردم و مجاب شدن خیلی از آنها برای صرفه جویی خودکار در مصرف گاز بسیار کارساز خواهد شد.
۲. در آمد حاصله از دریافت اضافه بهای مازاد بر مصرف استاندارد و همینطور «درآمدهای حاصل از صدور گاز از ناحیه کاهش مصرف داخلی» به تناسب به پنج دهک پایین درآمدی کشور بخصوص شهروندانی که از نعمت گاز شهری برخوردار نیستند و همینطور سرمایه گذاری در مناطق محروم کشور و توسعه آموزش کیفی اختصاص پیدا کند. از آنجائیکه سوخت برای تولید برق در ایران به صورت عمده مبتنی بر گاز است، باید فرمول مشابهی - البته قابل تحمل- برای مصرف برق هم در نظر گرفته شود.
۳. دولت، دستگاههای اجرایی و شرکتهای دولتی در کاهش مصرف گاز و برق خود باید پیش قدم و الگو باشند.
۴. در ساخت وساز واحدهای مسکونی و تجاری و نوسازی آنها و تولید محصولات گازسوز و برقی کم مصرف، تدابیر تشویقی و تنبیهی متناسب اتخاذ شود.
۵. برای پیشبرد این هدف، فرهنگ سازی مداوم انجام و منافع آن در سطوح مختلف بخصوص آموزشی تبیین شود.
تدابیر مناسب برای صادرات گاز
در اختصاص گاز به مشتریان خارجی به همسایگان اولویت داده شود. در همین راستا با عنایت به تمایل امارات نسبت به اجرای قرارداد کرسنت، حداقل از سوی ایران آمادگی لازم تمهید شود. شرایط این قرارداد در زمان خود، خوب و قابل دفاع بوده است. منافع قبیله ای، جهل و احیانا خرابکاری رقبای خارجی ایران، آنرا به چنین سرنوشتی گرفتار کرد. البته این امر نافی برخورد و پیگرد قانونی خاطیان احتمالی مربوطه نیست. از همان ابتدا باید بین برخورد با خاطیان و اجرای قرارداد تفکیک قایل می شدیم.
اینکه امروز بازار گاز، فروشنده محور است یا این که بازار فلان کشور در دسترس ما قرار دارد، لزوما امری پایدار نیست. امکان دارد رقبا، بازار در دسترس مورد نظر را از دست ما بربایند؛ مانند کاری که در مورد پاکستان توسط روسیه درحال شکل گیری است.
بنابراین برای دسترسی به بازار، زمان محدودی در اختیار فروشنده است. نمی توان ۲۰ سال بدون حصول به نتیجه مذاکره کرد و امیدوار بود خریدار در انتظار تصمیم ما باقی بماند. از سوی دیگر با عنایت به سرعت پیشرفت در بهره مندی از انرژی های تجدیدپذیر، مطلوبیت بالای آنها و پیشرفت تکنولوژی، و شراکت قطر در حوزه پارس جنوبی، آن جمله کلیشه ای در خصوص اینکه نفت یا گاز را برای نسل های آینده نگهداری نماییم، رنگ باخته است.
دولت هم باید در مورد جذب دانش و تکنولوژی تولید ال. ان. جی و وسایل حمل و نقل آن اهمیت داده و نسبت به جذب و اختصاص سرمایه گذاری مناسب از منابع داخلی و خارجی اقدام نماید.
تجربه جاری مبین عدم کارآیی ساختار کنونی در موفقیت و بهره مندی از مزایای منابع گاز کشور است. مناسب خواهد بود که شرکت ملی صادرات گاز مستقل و از یوغ شرکت ملی نفت بیرون برود تا انحصارا و تخصصی به امر صادرات گاز بپردازد.
از آنجایی که نفت و گاز بخش مهمی در اقتصاد کشور است، لزوم دارد به منظور بهره برداری از این منابع هر سه ماه یکبار حداقل یک کنفرانس یا سمینار قوی با حضور کارشناسان داخلی و خارجی برگزار تا به اتخاذ جهت گیری ها و برنامه ریزی درست و اقدامات موثر و پایدار کمک گردد.
* کارشناس ارشد روابط بین الملل
منبع: برتریها
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد معمای صادرات گاز ایران: بایدها و نبایدها