چرا دنیا درگیر بحران غذا و انرژی است؟
برخی کارشناسان می گویند: تنش های سیاسی- نظامی مسبب اصلی بروز مشکل در زمینه انرژی و حامل های آنست و دامنه وسیع آن مانند دومینویی به دیگر بخش ها رسیده و رشد هزینه های حمل و نقل در کنار عواملی دیگر مانند جنگ، خشکسالی و تغییرات آب و هوایی منجر به بروز بحران بزرگ تر مواد غذایی شده است.
کشورهای غربی و به ویژه ایالات متحده با تحریک رقبای جهانی خود یعنی روسیه و چین، اهتمام در ناآرام کردن اوضاع اقتصادی آنها دارند و در این راه از هیچ اقدامی دریغ نمی کنند؛ حتی اگر این مسیر به جنگ، خون ریزی و قحطی جهانی ختم شود. این کشورها برای رشد اقتصاد خود و افزایش نفوذ و قدرت در سطح جهان، با اعمال تحریم های گسترده بر چین و روسیه همچون تحریم های شدید بر حوزه انرژی روسیه، درحال ایجاد بحرانی عظیم هستند که بطور قطع دامن خودشان را نیز خواهد گرفت اما با تصمیمات غلط و عدم مسئولیت پذیری و بدون توجه به عواقب آن هر روز بیشتر غرق در گنداب آن می شوند.
بحران غذا که در پی بحران انرژی بروز می کند، شاید در ابتدا تاثیر چندانی بر روی کشورهای ثروتمند غربی نداشته باشد ولی با کاهش ذخایر راهبردی این کشورها، در نهایت، بحران آنها را نیز درمی نوردد و تنش های اقتصادی، سیاسی و امنیتی بسیاری را برایشان بوجود می آورد.
بحران غذا و انرژی
در آمریکا مالکان خودرو های بنزینی در ضمن هفته های گذشته به شدت با افزایش قیمت سوخت رو به رو شده اند. آنها تصور می کنند که این افزایش قیمتی ناشی از تورم در ایالات متحده است و هیچ ذهنیتی از بزرگی و شدت بحرانی که پیش رویشان است ندارند. قسمتی از این عدم آگاهی مردم از بحران غذا و انرژی نشات گرفته از اقتصاددانان و دیدگاه های آماری آن هاست.
بتازگی یکی از کارشناسان اقتصادی NPR، از پرمخاطب ترین رسانه های آمریکایی در نقل قولی آورده است: "تنها راه کنترل قیمت بنزین، کنترل تورم است." هر کسی که ذره ای آگاهی از شرایط فعلی جهان و نیز نحوه کارکرد فاکتورهای اقتصادی داشته باشد به آسانی متوجه نادرست بودن این گزاره می شود. قیمت حامل های انرژی رو به افزایش گذاشته است و علت اصلی آن عوامل فیزیکی و شرایط فعلی جهان است و این افزایش قیمت ها در نهایت خود منجر به رشد تورم می شود و در مرحله بعدی موجب رشد بهره های بانکی می شود.
اکنون عوامل فیزیکی و محیطی بسیاری در جریان هستند که همگی دست به دست هم داده اند و موجب بروز و تشدید بحران فعلی انرژی و غذا شده اند. عواملی که ظاهرا از چشم رهبران جهان و به ویژه کشورهای غربی و ایالات متحده پنهان مانده است. این رهبران بروز مشکلات را در آمار و ارقام جستجو می کنند و از قبول مسئولیت در قبال رفتار و تصمیمات خود که این بحران را بوجود آورده است شانه خالی می کنند. در ادامه به برخی از این عوامل و شرایط بوجود آمدن آنها اشاره و بررسی می نماییم.
افزایش قیمت های جهانی، چرا؟
جواب این سوال ساده است؛ کمبود حامل های انرژی. به علت شرایط محیطی که شامل پاندمی کرونا، جنگ و کاهش تولید می شود همگی موجب افزایش قیمت انرژی شده است.
آثار اقتصادی همه گیری کرونا که در پی آن کمبود نیروی کار، محدودیت های مختلف، تعطیلی واحدهای صنعتی و بسیاری موارد دیگر را در پی داشته است که نتیجه آن کاهش تقاضا و نیز کاهش تولید بوده است. با بهبود نسبی همه گیری کرونا، تقاضا بالا رفته است اما همچنان تولید به سطوح پیشین بازنگشته است که این مساله یکی از عوامل افزایش قیمت حامل های انرژی بوده است.
در کنار این عامل، جنگ اخیر روسیه و اوکراین و افزایش تنش های منطقه ای و جهانی که منجر به تحریم های گسترده صنایع روسیه و نیز کاهش تولیدات این کشور شده است، خود از مهم ترین عوامل افزایش قیمت های انرژی و بروز بحران فعلی در جهان شده است.
جنگ اخیر روسیه و اوکراین و افزایش تنش های منطقه ای و جهانی که منجر به تحریم های گسترده صنایع روسیه و نیز کاهش تولیدات این کشور شده از مهم ترین عوامل افزایش قیمت های انرژی و بروز بحران فعلی در جهان استبسیاری از کشورهای اروپایی بواسطه بروز این جنگ، واردات نفت و فرآورده های نفتی از روسیه را تحریم و متوقف کردند؛ در پی این اقدام میزان تولیدات نفت روسیه در روز بیش از یک میلیون بشکه کم شد و صادرات آن نیز بیش از ۴ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرد که در مقابل نیاز ۱۰۰ میلیون بشکه ای جهان عدد بسیار بالایی است.
این موضوع فقط مختص به نفت نیست و در دیگر منابع انرژی همچون گاز طبیعی نیز وجود دارد. بطور مثال با تحریم های اعمال شده بر گار روسیه، قیمت این حامل انرژی در سطح جهانی افزایش شایان توجهی داشت به نحوی که قیمت گاز طبیعی در ایالات متحده هم اکنون سه برابر قیمت متوسط آنست.
شرایط منابع انرژی جهان
انرژی عاملی حیاتی و جدایی ناپذیر از جهان امروز است و هر آن چه را که انجام می دهیم نیازمند وجود انرژی است. انرژی در اقتصاد جهانی در هم تنیده شده و در واقعیت می توان انرژی را معادل اقتصاد در نظر گرفت؛ بدین سبب هر زمان که بحران انرژی بوجود آید به سرعت به بحران های دیگری نیز ختم می شود.
ارتباط میان انرژی و اقتصاد هم اکنون در واضح ترین حالت خود قرار دارد و کاملا ملموس است. این ارتباط را در سوخت های دیزلی می توان به سرعت احساس کرد. خیلی از وسایل لجستیکی همچون کامیون ها، قطارهای باری و تراکتورها از این سوخت استفاده می نمایند، در نتیجه وقتی سوخت های دیزلی نایاب می شوند و یا قیمت آنها افزایش می یابد، بلافاصله هزینه های حمل و نقل و به تبع آن قیمت مواد غذایی نیز افزایش می یابد.
هزینه های حمل و نقل و لجستیک از شروع سال جاری میلادی افزایشی بودند و شروع جنگ روسیه و اوکراین نیز به این امر کمک کرد. هم اکنون کمبود سوخت های دیزلی در کشورهای آفریقای جنوبی، سریلانکا و خیلی از مناطق اروپا وجود دارد. هزاران اتوبوس و کامیون تجاری در کامرون به علت نداشتن سوخت زمین گیر شده، قطارهای مسافربری در هند از حرکت باز ایستاده اند و در سریلانکا بحران سوخت و مواد غذایی، دولت مرکزی آن کشور را سرنگون کرد.
انرژی در اقتصاد جهانی در هم تنیده شده و در واقعیت می توان انرژی را معادل اقتصاد در نظر گرفتنشانه های بحران شدید انرژی و مواد غذایی در تمام نقاط جهان در حال افزایش می باشد. در نیجریه، پرجمعیت ترین کشور آفریقایی، خیلی از خطوط هوایی به علت نداشتن سوخت کافی برای ناوگان هوایی خود در شرف تعطیلی هستند. قیمت گازوئیل در ایالات متحده به بالاترین سطح تاریخی خود رسید و اروپایی ها نیز اعلام نموده اند که با کمبود شدید گاز طبیعی در زمستان پیش رو مواجه خواهند بود.
وزیر انرژی عربستان سعودی بتازگی در کنفرانس جهانی زیرساخت خطاب به رهبران جهان اظهار داشت: "دنیا باید از این خواب غفلت بیدار شود، ذخایر و ظرفیت منابع انرژی جهان رو به پایان است و این یک واقعیت محض هست."
بحران سوخت و مواد غذایی
همان طور که قبل تر اشاره شد با افزایش بهای سوخت های دیزلی، هزینه های حمل و نقل و در نتیجه قیمت مواد غذایی نیز بالا رفته است. اما این مورد تنها یکی از عوامل موثر بر بحران فعلی غذا در جهان است.
با شروع تنش های جدید و جنگ روسیه و اوکراین، قیمت کودهای نیتروژنی که از گاز طبیعی به دست می آیند بطور بی سابقه ای بالا رفته است و کشاورزان را در سراسر جهان با کمبود کود و افزایش هزینه های تولید مواجه کرده است. در کشورهای جنوب آفریقا، افزایش قیمت کودهای شیمیایی، کشاورزان را به ناچار مجبور به استفاده کمتر از این مواد در روند تولید محصولات خود کرده است که به تبع آن تولید برنج و ذرت در آفریقا به شدت کم شده است.
کاهش موجودی کودهای نیتروژنی و قیمت بالای آنها در کنار نبود جایگزین مناسبی برای این کودها، کشاورزی را با بحران مواجه می کند و سبب کاهش تولید محصولات راهبردی همچون گندم، ذرت، برنج و جو می شود.
روسیه و اوکراین به تنهایی مسئول تامین ۳۰ درصد گندم مصرفی جهان هستند و درگیری های اخیر بر تولید و حتی صادرات این محصول از طرف دو کشور تاثیر منفی گذاشته است روسیه و اوکراین به تنهایی مسئول تامین ۳۰ درصد گندم مصرفی جهان هستند و درگیری های اخیر به شدت بر تولید و حتی صادرات این محصول از طرف دو کشور تاثیر منفی گذاشته است. بنادر راهبردی اوکراین به علت جنگ و ناآرامی محدود شده است و صادرات از این بنادر متوقف و یا کاملا محدود شده است.
این دو کشور علاوه بر این ۱۰ درصد کالری مصرفی دنیا را صادر می کنند و در کنار آن نسبت بالایی از روغن های گیاهی جهان در روسیه و اوکراین تولید و صادر می شود که در پخت و پز و تهیه غذا مورد استفاده قرار می گیرند که در نتیجه درگیری های اخیر، حالا اروپا با کمبود شدید روغن روبه رو شده است و در بریتانیا نیز محدودیت خرید روغن برای شهروندان اعمال کرده اند.
کشورهای کم درآمد جهان که تا قبل از این به علت بحران همه گیری کرونا در تنگنای اقتصادی قرار داشتند با شوک قیمتی و بحران مواد غذایی، شرایط شان به شدت وخیم تر شده است. مصر پس از چهار دهه قیمت نان های دولتی را افزایش داد و به ناچار محدودیت هایی را بر گندم و آرد این کشور تحمیل کرد. با بروز جنگ میان روسیه و اوکراین، خیلی از کشورها همچون مجارستان، اندونزی، مولداوی و صربستان، محدودیت های شدیدی را بر صادرات مواد غذایی راهبردی خود همچون غلات، میوه و سبزیجات، روغن های پخت و پز و مغزهای خوراکی اعمال کردند که این محدودیت ها بر قیمت جهانی محصولات نامبرده تاثیر مستقیم گذاشت.
تغییرات آب و هوایی و تولید گندم
طبق گزارش های رسانه ای حالا و باتوجه به کاهش تولید و افزایش قیمت های مواد غذایی در سطح جهانی، تعداد افرادی که به غذای کافی در روز دسترسی نخواهند داشت با رشدی سرسام آور از ۴۴۰ میلیون نفر به ۱.۶ میلیارد نفر رسیده است که از این تعداد ۲۵۰ میلیون نفر در آستانه قحطی قرار دارند.
عامل دیگری که به تشدید بحران های غذایی در جهان دامن زده، تغییرات آب و هوایی گسترده است که بر تولید و میزان برداشت مواد غذایی و کشاورزی تاثیر سویی گذاشته است. چین بعنوان بزرگ ترین تولیدکننده گندم در جهان، به علت کاهش بارندگی در فصل کاشت گندم، به پایین ترین میزان برداشت در سالیان اخیر رسیده است و در سوی دیگر با رکوردشکنی دمای هوا و کاهش بارش باران در شبه قاره هند، دومین تولیدکننده بزرگ گندم، میزان تولید این محصول حیاتی به شدت کم شده است. در کشورهای شاخ آفریقا، بحران مواد غذایی به مرحله بسیار خطرناکی رسیده است و این کشورها درگیر شدیدترین میزان خشکسالی در ضمن چهار دهه اخیر هستند.
چرا دنیا درگیر این بحران ها شده است؟
طبق گزارش های رسانه ای این موارد نشان از بزرگ ترین بحران مواد غذایی از زمان جنگ جهانی دوم درجهان است.
این بحرانی است که تاثیرات زیادی را بر کشورهای فقیر و کم درآمد جهان خواهد گذاشت. کارشناسان می گویند این بحران و عدم امنیت غذایی احتمال دارد منجر به حوادثی مانند تنش های سیاسی، کودتا، آشوب های اجتماعی، جنگ های شهری، کشتار و سرکوب شود. حالا در کشورهای برزیل و مصر، کمبود موجودی و افزایش قیمت مواد غذایی موجب بروز ناآرامی های اجتماعی شده است.
غرب و روسیه هر یک دیگری را مقصر ایجاد وضعیت موجود می دانند.آن ها پوتین را مسئول بروز ناآرامی ها و عدم امنیت غذایی می خوانند و روسیه نیز ناتو و تنش آفرینی غرب در سطح منطقه و جهان را عامل بروز بحران می داندغرب و روسیه هر یک دیگری را مقصر ایجاد وضعیت موجود می دانند. آنها شخص پوتین را مسئول بروز ناآرامی ها و عدم امنیت غذایی می خوانند و روسیه نیز ناتو و تنش آفرینی غرب در سطح منطقه و جهان را عامل بروز بحران می داند و این اتفاقات بهانه ای شده است برای خالی کردن از زیر بار مسئولیت و در نهایت تشدید بحران.
غرب و به ویژه ایالات متحده می بایست بجای پیش گرفتن سنت تاریخی و گذشته خود که همان گرفتن ماهی از آب گل آلود تنش است، با قبول مسئولیت در قبال اقدامات خود، راه را برای بازگشت امنیت به جهان و حل بحران خطیر پیش روی هموار کند.
کشورهای غربی باید بجای اولویت قرار دادن رشد اقتصادی خود و نگاه فقط آماری به مساله فعلی، در پی همکاری و همراهی با دیگر قدرت های جهانی همچون روسیه و چین برای عبور از این بحران باشند.
بحران ها همیشه چالشی بزرگ برای سیاستمداران بوده و هست ولی انکار و یا برخورد سیاسی با چنین مسائلی، فقط منجر به تشدید شرایط می شود. تنها راهکار فعلی برای رهبران و سیاستمداران جهان برای عبور از بحران فعلی در پس دیدن واقعیت و عدم انکار آن نهفته است، حتی اگر این کار منجر به شکست در انتخابات یا کاهش تعداد فالوورهای توییترشان شود.
منابع:
https: //b2n.ir/n98068
https: //b2n.ir/n27531
https: //b2n.ir/p85678
https: //b2n.ir/y97783
https: //b2n.ir/r07647
https: //b2n.ir/g21344
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد چرا دنیا درگیر بحران غذا و انرژی است؟