ترویج كتابخوانی ابزاری موثر در ارتقای توسعه فرهنگی
برتریها: كتاب، یكی از ابزارهای تفكر، رشد و پیشرفت انسانی محسوب می شود. این زبان گویای تمدن بشری با بازگو كردن راز و رمز پیشرفت جوامع انسانی در دوره های مختلف، نقش بی بدیلی را در ارتقای توسعه فرهنگی هر كشوری می تواند ایفا كند.
کتاب وسیله ای است که دانش بشری به کمک آن از تباه شدن مصون می ماند. در واقع وقتی جهل و بی خبری، جامعه ای را از پای درآورد یا شبهه ها ذهن جوانان را فلج کند، بدون شک یکی از مهم ترین راهکارهایی که می تواند آفت جهل را بزداید، مطالعه است و آنچه می تواند شبهه های ذهنی را دفع کند و ایمان و اطمینان را به قلب ها باز آورد، کتاب خوانی است. گرفتاران در چنبره پرسش ها و محاصره شدگان در بین انبوه شبهه ها، می توانند برای استمداد فکری به کتابخانه مراجعه کنند و از آن جا نیرو گیرند و به جنگ شبهه ها بروند و پاسخی در مقابل القائات و شبهه افکنی های دیگران بیابند. (۱)
۲۴ آبان هر سال در تقویم ایران بعنوان روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار نام گذاری شده است. علت نام گذاری این روز در تقویم به خاطر ارزش والای کتابخوانی و رشد فرهنگ کتابخوانی در جامعه است.
اهمیت و مزایا مطالعه
موضوع کتاب و نویسندگی در رشد حیات اجتماعی تأثیر به سزایی دارد. روح یک جامعه در پرتو این مهم بارور می شود و بنا بر این میراث فرهنگی و تمدن اسلامی همیشه مملو از کتاب های بزرگانی است که افتخار جامعه بشری بوده و همه همت اولیای دین اسلام بر این بوده است که بندگان خدا را به طرف روشنایی کتاب رهنمون شوند. چنانکه کلام الهی باتوجه به قلم آغاز شده(علم بالقلم) و در جایی دیگر می فرماید: (ن والقلم و ما یسطرون). در قرآن کریم ۳۲۲ بار کتابت در ۳۷ صیغه مختلف به کار رفته است. بدین سبب کتاب، دربردارنده اندیشه ها و تفکرات اندیشه وران و نخبگان ملت ها و امانتدار عقلانیت و خردورزی است. کتاب از دیرباز، حافظ و احیاکننده تفکر و اندیشه های والا و منبع عظیمی بوده است که طالبان علم، اندیشه و حقیقت را سیراب کرده است. در واقع مطالعه، انسان را از هویت خود با خبر می کند و راه درست زیستن را به او می آموزد.(۲) کتاب همیشه در تمامی دوره ها و زمان ها کمک حال بشر بوده است تا آدمی با اندیشه های سالم در راه درست زندگی گام بر دارد. اگر خوب دقت نماییم می توان اندیشه های درست را از درون یک کتاب بیرون کشید و آنرا بعنوان یک الگوی درست در زندگی، قرار داد.
کتاب خوانی دایره واژگان را توسعه می دهد، موجب بهبود و ارتقای مهارت های ارتباطی می شود و مهارت های گفتاری را تقویت می کند و روان شناسی را توسعه می دهد و ما را قادر می سازد تا افکار و اندیشه هایمان را بهتر بیان نماییم، همین طور کتاب ها پر از اطلاعات مفیدی هستند که به ما کمک می کنند تا دقیق تر، واضح تر، ماهرانه تر و بیشتر به ایده های جدید بپردازیم. با کتاب خوانی، سلامت مغز و فعال بودنش حفظ می شود. پژوهشگران معتقدند که آدمی هرچه بیشتر بخواند، بیشتر ذهن خودرا تحریک می کند، تحریک ذهنی خون را به مغز منتقل می کند و از بیماری هایی مانند زوال عقل و آلزایمر جلوگیری می کند. با خواندن، عملکرد شناختی و حافظه ما بهبود می یابد. با مغز سالم و فعال آدمی بیشتر قادر به تمرکز و توسعه مهارت های تحلیلی خود می شود. بدین سبب از آنجایی که کتابخوانی یکی از مهمترین راه های افزایش علم و پیشرفت است. باید در مراکز آموزشی به افراد کتابخوان اهمیت بیشتری داده شود و برای افزایش انگیزه مطالعه، راهکارهای جدیدی به کار برد.
کتابخوانی راهی برای دستیابی به دانایی و توانایی است که به آدمی در فهم و درک درست، یاری می رساند و کلید گذر از محدودیت ها و جهالت ها و ورود به دنیای گسترده است. بنا بر این مطالعه پنجره ای به طرف اندیشه ها، تجربه ها، آموخته ها و اندوخته ها است. مطالعه و خواندن همیشگی و مادام العمر اساس فرهنگ کتابخوانی است در حقیقت فرهنگ کتابخوانی حرکتی فراتر از یک مهارت عادی است و متضمن فرهنگی است که حاوی سوادی گسترده است و خواندن از کارهای روزانه و مداوم زندگی به شمار می آید. (۳)
با ترویج و گسترش کتاب و کتابخوانی می توان علاوه بر دستیابی به دستاوردهای نوین بشری در زمینه دانش و فرهنگ و پیشینه اندیشه ها، عقاید و تجلیات فکری و خلاق بزرگان فکر و اندیشه به سفارش ها و سفارش های دینی و اسلامی که در آنها کتاب و کتابخوانی جایگاه بالا دارد، عمل کرد. در واقع آراسته شدن به فضایل اخلاقی، مقابله با خرافات و انحرافات فکری و جلوگیری از خودباختگی در مقابل بیگانگان در سطح جامعه در گرو افزایش دانش و آگاهی یکایک افراد جامعه است و این مهم نیز با درک ارزش و جایگاه کتاب و اهتمام به مطالعه آن مرتبط می باشد، بدین سبب مطالعه و کتابخوانی ابزار اصلی افزایش سطح آگاهی و دانش همگان است. در سایه کتابخوانی پیشبرد اهداف فرهنگی و اجتماعی جامعه میسرتر می شود. (۴)
دلایل کاهش سطح کتابخوانی و راهکار برای حل آن
از مهم ترین دلیلهای کاهش سطح مطالعه می توان به این موارد اشاره کرد: عدم آگاهی از اهمیت مطالعه در پیشرفت روحی و اجتماعی افراد، ضعف فرهنگ اطلاع رسانی و عدم توجه به کتاب بعنوان یک کالای فرهنگی، نارسایی های سیستم آموزش در مهم جلوه دادن کتاب های درسی و جلوگیری از مطالعه متون غیر درسی و آزاد، عدم پشتیبانی از فرهنگیان و نویسندگان، انتشار کتاب های غریبه در حقیقت شمار زیادی از نویسندگان ما برای مخاطب عام کتاب نمی نویسند و عمده توجه شان این است که کتاب شان مورد توجه اهل فضل و اهل قلم واقع شود. این در حالیست که کمتر نویسنده ای به این نکته توجه می کند که بدنه جامعه چگونه اند، چقدر سواد دارند و به چه مطالبی علاقمند هستند؟ حتی باید تلاش کرد، مفاهیم عمیق را با بیان ساده ای که برای بیشتر مردم قابل فهم باشد، بیان کرد تا آنها نیز بتوانند به سهم خود از دانش و بینش بزرگان ما بهره ببرند. جای خالی کتاب: یکی از ایران شناسان بزرگ معاصر، پروفسور لویی زون که سفری به ایران داشته است به نکته ای اشاره می کند که برایش خیلی عجیب بوده است. او می گوید: «شما چه متروی زیبایی دارید، ولی چقدر عجیب است که هیچ کس در آن مطالعه نمی کند!» کتاب تصویر آشنایی برای ما نیست. کمتر پیش می آید که در یک فضای عمومی کتابی ببینیم. در صورتیکه در خیلی از کشورها که سرانه مطالعه در آنها بالاست، کتاب در مترو، اتوبوس و دیگر مکان های عمومی در دست تعداد زیادی از افراد دیده می شود، به ندرت پیش می آید که ما در چنین فضاهایی مردم را مشغول کتاب خواندن ببینیم.
گرانی و دغدغه معاش از دیگر عوامل، کاهش توجه به کتاب و کتابخوانی است. در واقع در کشورهای توسعه نیافته، مشغولیت های ذهنی و زندگی های خیلی مشکل سبب شده تا مردم این کشورها مدام در کوشش برای رسیدن به یک زندگی با متوسط امکانات باشند. اما واقعیت این است که با وجود تمام مشکلات اقتصادی، اگر برنامه ریزی درست داشته باشیم به آسانی می توانیم هم کتاب تهیه نماییم و هم وقت مطالعه آنرا ایجاد نماییم. بدین سبب کاهش این مشکلات و به وجودآوردن فرهنگ مطالعه در جامعه، مستلزم تدوین و اجرای برنامه هایی است که عادت به مطالعه را رونق می بخشد و برای رسیدن به شرایط مطلوب باید عادت به کتاب خوانی را از دوران کودکی در افراد ایجاد کرد، کتاب باید والاترین جایگاه را در گستره های فردی و اجتماعی دارا باشد. همین طور امروزه گسترش فضای مجازی و رسانه های دیجیتال فضای مساعدی برای نشر اطلاعات بشمار می رود و کاربران این فضای نوین باید با برخورداری از سواد اطلاعاتی با عمق نگری در محتوای آن در تسهیل انتشار و مطالعه کتب به صورت مجازی اقدام نموده و توسعه فرهنگی جامعه را پیش برند و فرصت بهره مندی از ظرفیت فضای مجازی نباید سبب کاهش میزان مطالعه کتاب شود، بلکه باید تسهیل دسترسی به متون را سبب شود.
دیدگاه ها درباره اهمیت کتاب و کتابخوانی
ثمان عمرو بن بحر مشهور به جاحِظ، یکی از ادیبان و دانشمندان مشهور جهان اسلام است. وی درباره کتاب، سخن جالبی دارد. وی در این زمینه می گوید: کتاب، درختی است که همیشه پربار و پرمیوه و ثمر است. کتاب، هم نشینی است که تو را خسته و ملول نمی سازد. دوستی است که تو را فریب نمی دهد. رفیقی است که به تو آزار نمی رساند. اگر مطالعه کتاب هیچ فایده ای نداشته باشد، جز همین که تو را از ایستادن بیهوده در منزل و نگاه کردن به عابران باز دارد، کفایت می کند.
جیمز مک واش می گوید: اگر یکی از مشتاقان کتاب هستید، بزرگترین خوشبختی جهان را دارید. وی همین طور بر این باور است که کتابی که می خوانی نباید بجای تو فکر کند، بلکه باید تو را به اندیشیدن وادارد. سر فرانسیس بیکن (از نقاش های نامی اکسپرسیونیست سده بیستم) از کتاب با عنوان بزرگترین اختراع بشر یاد می کند. (۵)
بدین ترتیب کتابخوانی در واقع معیاری برای شناخت فرهنگ عامه است. هر اندازه ملتی کتابخوان باشند، می توان نرخ سواد، رواج فرهنگ علم ورزی، اقتصاد دانش بنیان و رونق صنعت نشر و انتشارات آن جامعه را دریافت.
منابع
۱- اهمیت کتاب و کتابخوانی در رشد جوامع، ماهنامه علمی و تخصصی، سال یازدهم، شماره ۶۹، فروردین ۱۳۹۲، ص۱۷۹
۲- همان
۳- بررسی عوامل موثر بر ارتقای فرهنگ کتابخوانی در بین دانش آموزان، فرزانه یعقوبی راد، فصلنامه خانواده و پژوهش، شماره ۲۶، ص۸۸
۴- فاضلی، نعمت الله(.۱۳۸۰.)درآمدی جامعه شناختی به پدیده و گفتمان کتاب در ایران معاصر. کتاب مهر، (۲)، ۴-۴۸
۵- اهمیت کتاب و کتابخوانی در رشد جوامع، ماهنامه علمی و تخصصی، سال یازدهم، شماره ۶۹، فروردین ۱۳۹۲، ص۱۸۰
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد ترویج كتابخوانی ابزاری موثر در ارتقای توسعه فرهنگی