سونامی انرژی در انتظار ایران
به گزارش برتریها روزنامه ایران در گفتگو با کارشناسان نوشت: کارایی انرژی در سطح اقتصاد ملی مدام در حال کاهش است... اتفاقی که در جهت خلاف توسعه یافتگی و کارآمدی تعریف می شود و ادامه این مسیر ایران را از کشورهای توسعه یافته جهان در بحث کارایی انرژی دورتر می کند.
روزنامه ایران ۱۳ اردیبهشت در گفتگو با کارشناسان به بررسی آخرین وضعیت تراز انرژی های مصرفی کشور پرداخت و نوشت: ترازنامه انرژی کشور که آخرین آن متعلق به سال ۱۳۹۷ است؛ از یک روند صعودی در مصرف انرژی خبر می دهد. این سند نشان داده است که چگونه سرانه مصرف نهایی انرژی ایران در سالهای ۹۰ تا ۹۷ به ترتیب ۱۴، ۱۳.۹، ۱۴.۴، ۱۴.۵، ۱۴.۲، ۱۴.۸، ۱۴.۷ و ۱۵.۵ بشکه معادل نفت خام بوده و شاخص در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال قبل آن ۵.۱ درصد رشد داشته است. اما این تمام ماجرا نیست. از سال ۱۳۹۷ تابحال هم این روند صعودی ادامه داشته و باآنکه هنوز ترازنامه انرژی آن مستند نشده است اما در تمام بخش ها با رشد مداوم مصرف مواجه بوده ایم که نشان دهنده افزایش شدت انرژی است...
نکته دیگر آنکه، تولید در رقابت با مصرف است و با صرف میلیون ها دلار در توسعه، مدام در حال پوشش دادن افزایش تقاضاست و برخلاف اغلب کشورهای دارنده انرژی، این مصرف داخلی به کشور فرصتی برای حضور قدرتمند در بازارهای جهانی نمی دهد. کارشناسان براین باورند که ادامه این مسیر ایران را در یک موقعیت سخت از نظر تراز انرژی، حفاظت از خودکفایی و مهم تر از آن کاهش انتشار آلاینده ها همسو با برنامه های محیط زیستی قرار می دهد. از همین سال جاری هم زنگ خطر آن در بعضی از بخش ها به صدا درآمده و تراز تولید و مصرف منفی شده است. درحالی که با مدیریت ساختاری میتوان شدت انرژی را کاهش داد؛ که البته این مدیریت ساختاری تنها به مصرف کنندگان نهایی مربوط نمی گردد.
مقایسه ایران و جهان
آمارهای جدید از وضعیت شدت انرژی در دسترس نیست اما برپایه تازه ترین آمار که همان متعلق به سال ۱۳۹۷ است، در سال ۲۰۱۷، شاخص شدت عرضه انرژی اولیه جهان برپایه تولید ناخالص داخلی بر حسب نرخ ارز و برابری قدرت خرید به ترتیب ۰.۱۷ و ۰.۱۲ تن معادل نفت خام به ازای هزار دلار بوده است. این در حالیست که این رقم در ایران بیشتر از ۲.۷ و ۱.۴ برابر متوسط جهانی است. همینطور شاخص شدت مصرف نهایی انرژی جهان برپایه تولید ناخالص داخلی بر حسب نرخ ارز و برابری قدرت خرید به ترتیب ۰.۱۱ و ۰.۰۸ تن معادل نفت خام به ازای هزار دلار بوده است. در حالیکه این رقم در ایران بیشتر از ۲.۶ و ۱.۴ برابر مقدار جهانی است.
در همین حال، شدت انرژی ایران بر اساس عرضه انرژی اولیه و مصرف نهایی انرژی بر مبنای اطلاعات داخلی مندرج در ترازنامه در سال ۱۳۹۷، ۰.۲۹ و ۰.۱۹ بشکه معادل نفت خام بوده که نسبت به سال قبل از آن، به ترتیب ۹.۶ و ۱۲.۵ درصد افزایش پیدا کرده است.
تراز ۳ بخش منفی است
اما به دنبال این افزایش شدت مصرف انرژی، در سبد انرژی مصرفی ایران یک شکنندگی در تأمین رخ داده که در صورت بی توجهی به آن، امکان دارد کشور به زودی نیازمند واردات انرژی شود و سوت آخر خودکفایی در تأمین انرژی برای یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر هیدروکربوری جهان به صدا درآید. در اینباره، رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران به «ایران» توضیح می دهد: «ناترازی در بعضی از بخش ها حتی از همین حالا در حال خودنمایی است.
بحران در یک قدمی ایران قرار دارد. اگر برای مدیریت مصرف بخش های مختلف بخصوص صنعت فکری نکنیم، به زودی یک کشور بحران زده در زمینه انرژی خواهیم شد.» او ادامه می دهد: «تراز سه بخش یعنی برق، ال ان جی (گاز طبیعی مایع) و ال پی جی (گاز مایع در سیلندرها) همین حالا هم برهم خورده و احتمالاً سال جاری در پیک تابستان سونامی خاموشی را مشاهده خواهیم کرد. در تأمین ال ان جی برای صنعت و صادرات و ال پی جی برای مصارف خانگی الان گرفتار مشکل هستیم که البته مسائلی مانند قاچاق هم در شکل گیری این بحران نقش داشته است. اما باید برای برق و گاز به صورت جدی برنامه ریزی نمود. تراز برق همین حالا منفی است و تراز گاز هم با ادامه این روند از ۱۴۰۴ منفی خواهد شد.» پدیدار با اشاره به اینکه بیشتر از مردم، مسؤلان باید برای اصلاح شرایط عزم خویش را جزم کنند، توضیح می دهد: «اگرچه همکاری مردم و توجه به مصرف صحیح انرژی اهمیت زیادی دارد؛ اما وزارت خانه هایی مانند نفت، نیرو، صمت، راه و شهرسازی باید به دنبال برنامه هایی بروند که مصرف را مدیریت می کند.»
او از پیشبینی های مصرف و نیازهای مدیریتی کشور تا سال ۲۰۳۰ اطلاع داد و اظهار داشت: «طی یک پژوهش در مؤسسه مطالعات انرژی باید با یک برنامه ۹ ساله دقیق، ایران به سمت حراست از انرژی در کنار افزایش تولید برود. برای مثال مصرف خودرو های داخلی را به حداکثر ۷ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر برساند؛ مصرف گاز کشور را در رقم میانگین ۷۵۰ میلیون مترمکعب حفظ کند و در تمام بخش ها این کاهش مصرف را با ارتقای بهره وری و راندمان، توسعه کالاهای جایگزین و همینطور آموزش به مصرف کنندگان رقم بزند.»
به گزارش «ایران»، هم اکنون ظرفیت تولید گاز کشور حدود یک میلیارد مترمکعب؛ ظرفیت تولید برق کمتر از ۶۰ هزار مگاوات؛ ظرفیت تولید نفت ۴ میلیون بشکه در روز و ظرفیت پالایشی کشور هم ۳.۲ میلیون بشکه در روز و ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر کمتر از ۹۰۰ مگاوات است. این ارقام در ۱۰ سال آینده تغییر می کند اما ادامه روند کنونی، مصرف را برنده مسابقه خواهد نمود.
کسری ۳۲۰۰ مگاواتی برق در تابستان سال جاری اولین بخشی که این ناترازی در آن نمود می کند، صنعت برق است. سال جاری با پیشبینی کسری ۳۲۰۰ مگاواتی در ظرفیت تولید، به استقبال اوج مصرف برق (پیک) تابستان می رویم و امکان دارد که این کمبود منجر به خاموشی های گسترده شود.
در این باره مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق به «ایران» توضیح می دهد: «سال گذشته پیک تابستان ۵۸ هزار و ۲۵۴ مگاوات بود. پیشبینی می کردیم که با حفظ رشد یک درصدی مصرف -مشابه تجربه رشد ۲ سال گذشته- اوج تقاضای سال جاری کمتر از ۵۹ هزار مگاوات باشد. اما مسأله اینجاست که سال جاری امکان دارد رشد مصرف بالاتر رود و از طرفی در نتیجه کاهش بارش ها با یک کسری ۳ هزار و ۲۰۰ مگاواتی در ظرفیت تولید برق مواجه هستیم. بدین سان توان تولید ۶۰ هزار مگاوات برق را هم نداریم.»
رجبی مشهدی با اشاره به اینکه کاهش مصرف به صورت اصولی همکاری وزارت نفت، وزارت صمت و وزارت راه و ساختمان را می طلبد؛ توضیح می دهد: «باید بهره وری انرژی در صنایع و خانه ها بالا برود و از طرفی وزارت نیرو هم برنامه افزایش راندمان نیروگاه ها را دنبال کند. در خلال ۱۰ سال گذشته با این هدف، تلاش شده که تمام نیروگاه های جدیدالورود به صنعت برق راندمان بالا داشته باشند. حالا هدفگذاری میانگین ۴۰ درصد راندمان نیروگاهی را تا آخر سال دنبال می نماییم اما در کنار آن ۳ هزار مگاوات نیروگاه اسقاطی را هم در دستور جایگزینی داریم. برای جایگزینی کولرهای فرسوده هم طی یک ماه آینده مصوبه شورای اقتصاد را احتمالاً دریافت خواهیم کرد و طی این برنامه، کولر فرسوده را با کولرهای راندمان بالا که کمتر از نصف مصرف دارند، جایگزین می نماییم.»
سوخت صرفه جویی شده هزینه کاهش شدت انرژی را می دهد
اما هزینه بهینه سازی مصرف انرژی چقدر است و مردم باید آنرا بپردازند یا حاکمیت؟
مرتضی بهروزی فر کارشناس انرژی و عضو مؤسسه مطالعات انرژی به «ایران» می گوید: «در دنیا شرکت هایی برای کاهش مصرف و ارتقای راندمان و بهره وری فعالیت می نمایند که هزینه این طرح را از محل سوخت صرفه جویی شده دریافت می کنند. در ایران هم امکان این کار وجود دارد و اگر مسؤلان اراده لازم را داشته باشند، شرکت هایی هستند که حاضر به اجرای چنین طرح هایی باشند. این اتفاق علاوه بر کاهش شدت انرژی، بهبود محیط زیست و ایجاد ظرفیت صادرات انرژی یک دستاورد مهم دیگر هم خواهد داشت و آن هم اشتغالزایی است. به نظر می آید که حدود ۲ میلیون شغل را بتوان تنها از راه کسب و کارهای بهینه سازی مصرف ایجاد کرد.»
او ادامه می دهد: «متأسفانه برنامه های زیادی روی کاغذ داریم؛ اما مهم اجراست. ما باید واحد انرژی مصرفی برای تولید یک کالا یا خدمت را کاهش دهیم تا بتوانیم در سطح جهانی حرفی برای گفتن داشته باشیم. همین حالا این نسبت ۳ برابر کشور همسایه یعنی ترکیه است. برای فرسودگی و راندمان پایین تجهیزات و دستگاههای انرژی بر صنعتی، راندمان پایین نیروگاه ها و موتورخانه ها، خودرو های پرمصرف، نبود سیستم حمل و نقل عمومی گسترده در سطح کشور و اجرای ناقص مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان و مواردی از این دست راهکارهایی وجود دارد که حتی در شرایط تحریم هم می توانستیم آنها را اجرا نماییم. تنها باید عزم آن شکل گیرد. در غیر این صورت ترازوی انرژی کشور میان مصرف و تولید به سمت تقاضا سنگینی خواهد نمود و روند صعودی مصرف همچنان ادامه خواهد داشت.»
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد سونامی انرژی در انتظار ایران