وعده های تورم زا
روزنامه همدلی در گفت وگویی آورد: وقتی روابط ما با دنیا قطع است، وقتی مشکلات جدی در راه می باشد، تجارت جهانی ما قطع شده، این یعنی احتیاج به راهکارهای فنی و بسیار جدی در این حوزه ها داریم، این در شرایطی است که با وجود چنین مسایل بزرگی، دغدغه نامزدهای انتخاباتی پیش پا افتاده و ساده انگارانه است.
در ادامه گفت و گوی ۱۸ خرداد ۱۴۰۰ روزنامه همدلی با کامران ندری استاد دانشگاه آمده است: در حالی سه شنبه دومین بخش از مناظره های نامزدهای انتخاباتی از رسانه ملی پخش می شود که با گذشت چند روز از نخستین روز هفته، هنوز بازار انتقادها به نخستین دورهمی هفت کاندیدا داغ داغ است. انتقادهایی که به مهم ترین وعده هر یک از نامزدها در زمینه معضلاتی مانند تورم، نقدینگی، رشد تولید و غیره وارد شده و هنوز هم کارشناسان و افکار عمومی بر نگاه ساده انگارانه این افراد به مسائل اظهارنگرانی می کنند. در روزگاری که تورم از خیلی از کشورهای توسعه یافته رخت بربسته و نگاه ها به سمت و سوی اقتصاد از حالت سنتی فاصله بسیاری گرفته، بعضی از کاندیداها را میتوان دید که شعار افزایش یارانه می دهند، یارانه ای که حتی آن هایی که چیزی از اقتصاد نمی دانند هم به خوبی از بوی زهم تورم ناشی از آن باخبرند.
برخی از وعده افزایش وام ازدواج سخن می گویند و بعضی از نامزدها هم نگاهشان به اقتصاد فقط محدود شده به ساخت مسکن به صورت فله ای و بس. همه این وعده ها به نوع خود قشنگ هستند، اما از نگاه آگاهان اقتصادی به علت وابستگی به وام های بانکی کلان، خبرهایی از بزرگ تر شدن بحران تورم در بطن خود پنهان کرده اند؛ تورمی که دیگر یکی از دردهای مزمن اقتصادی شده و حساسیت ها به آن هر روز کم تر می شود، باآنکه بارمعیشت همچنان با همین سیاست های پوپولیستی و ساده انگارانه درحال سنگین تر شدن است. این را نه تنها با نگاهی به معیشت اقشار ضعیف یا حتی متوسط جامعه به خوبی میتوان درک کرد، که با صحبت های معروف ترین اقتصاددانان دنیا هم میتوان فهمید. به قول استیو هانکه، تورم بالا اصلی ترین دلیل بالا بودن شاخص فلاکت اقتصادی در ایران و کاهش ارزش ریال، مهم ترین عامل بالا بودن تورم است. گفته می شود از آغاز سال ۲۰۲۰ تابحال ارزش ریال مقابل دلار ۴۴ درصد کاهش یافته و نرخ تورم سالانه ایران هم هم اکنون ۴۰درصد است.
در چنین شرایطی هانکه بهترین راه پیش روی ایران برای آخر دادن به چرخه کاهش ارزش پول ملی و افزایش تورم را راه اندازی یک هیات ارزی می داند. در حالی نگاه اقتصاددانان دنیا هم به تورم ایران گره خورده که شعارها در زمینه افزایش یارانه همچنان مطرح است و به باور تحلیلگران، در صورت توجه به این مسئله میتوان انتظار تورم های سه یا چهار رقمی را در کشور داشت. روز گذشته کامران ندری، یکی از اساتید با تجربه اقتصادی صحبت های قابل تاملی در زمینه رویکرد نامزدهای انتخاباتی با «همدلی» بیان کرد که پرداختن به این مسائل در مناظره های بعدی با عنایت به اهمیتی که هر یک از این بحران ها در اقتصاد دارند، خالی از لطف نیست.
هیچ صحبتی درباره راهکار کنترل تورم و نقدینگی مطرح نشد
به گفته ندری: «نامزدهای انتخاباتی در نخستین روز مناظره از برنامه های خود در زمینه کنترل معضلاتی مانند تورم، نقدینگی یا سایر مسائل صحبت نکردند. حقیقت این است که کنترل تورم در ایران ساده نیست، در صورتیکه بخواهیم مساله تورم را کالبدشکافی نماییم، ما طی چهار سال قبل خیلی از برنامه های اقتصادی و وعده های مطرح شده را با استفاده از سیاست چاپ پول تأمین مالی کرده ایم». کامران ندری در ادامه صحبت های خود با «همدلی» اضافه کرد: «طی چهار سال قبل نقدینگی رشد بسیار زیادی را در کشور تجربه کرده و این رشد نقدینگی در حالی مطرح بوده که رشد اقتصادی به وجود نیامده و در نتیجه تورم شدت گرفته است». این تحلیل گر مسائل اقتصادی در ادامه اضافه کرد: «هر جایی که وابسته به خلق پول بوده ایم، نقدینگی شدت گرفته است. فراموش نکنیم که هر کاندیدایی که وعده وام بانکی برای از بین بردن بحران هایی مانند کرونا، مشکل ازدواج جوانان یا وام مسکن را بدهد، تأمین مالی این منابع از راه چاپ پول انجام می گیرد». ندری در ادامه اظهار داشت: «تامین مالی وام مسکن یا ازدواج بی گمان با استفاده از خلق نقدینگی صورت می گیرد که این مورد در تشدید تورم نقش ایفا می کند. هم اکنون جاهایی که دولت برای پوشش هزینه وابسته به خلق پول باشد، خیلی زیاد است، معمولا بودجه عمومی که همواره کسری آن به بانک ها تحمیل می شود یکی از مهم ترین بخش های خلق نقدینگی است، اما حقیقت این است که تنها دولت نیست که در خلق این نقدینگی نقش دارد، بلکه بخش زیادی از این هزینه ها هم توسط مجلس به دولت تحمیل می شود، از تبصره های تکمیلی گرفته تا ناترازی بانک ها که کسری زیادی را تحمیل کرده و نقدینگی مورد نیاز برای تأمین آن باید با استفاده از پایه پول انجام شود».
نقدینگی با وعده هاست که خلق می شود
استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه به «همدلی» اظهار داشت: «در حال حاضر خیلی از شرکتهای بازرگانی با مشکلاتی مانند تأمین مالی اساسی مواجهند و هر جا که گرفتار کسری می شوند به سراغ منابع بانکی می روند که این مورد در خلق نقدینگی و ایجاد تورم نقش دارد. این ها همگی مسائلی هستند که احتیاج به یک کالبدشکافی جدی دارند». ندری در ادامه اظهار داشت: «در حال حاضر خیلی از برنامه ها و تعهدها هستند که از جانب دولت پذیرفته شده، اما منابع مالی برای این برنامه ها در نظر گرفته نشده، بخشی از این هزینه ها هم به دولت تحمیل شده که باید از راه وام های بانکی تأمین مالی این تعهدات انجام گیرد، پرداخت این تسهیلات بانکی به علت استفاده از خلق پول سبب رشد نقدینگی می شود. تأمین مالی این هزینه ها در چارچوب تسهیلات بانکی سبب شده تا تورم دو رقمی ایجاد شود و بحران تورم به صورت مزمن در اقتصاد شکل گیرد». این تحلیل گر مسائل اقتصادی اضافه کرد: «واقعیت این است که تورم معضلی نیست که مخصوص دوران دولت فعلی باشد، بلکه این بحران از سالهای پیش از انقلاب در کشور وجود داشته و حالا به مدت بیشتر از ۵۰ سال است که درگیر آن هستیم».
چه کار باید کرد؟
ندری در ادامه ضمن اشاره به راه کار خود برای حل این معضل به دولت بعدی اظهار داشت: «اولین کاری که دولت باید انجام دهد این است که منابع بانکی برای تأمین مالی یا پوشش هزینه ها استفاده نکنیم، وقتی که شما وام ترجیحی برای بنگاه های تولیدی در نظر می گیرید یا حتی سیاست های نادرست در زمینه سود بانکی، به شکلی در خلق نقدینگی نقش دارید. باید اظهار داشت که تا به امروز خیلی از وعده ها و تعهدهای دولت ها یا حتی کسری بودجه با استفاده از منابع بانکی انجام گرفته که استفاده از این منابع بانکی در خلق نقدینگی نقش ایفا کرده». ندری اضافه کرد: «اگرچه سایر منابع همچون درآمدهای نفتی، درآمدهای مالیاتی یا درآمدهای ناشی از فروش سهام دولتی هم در این میان نقش داشته، اما این درآمدها هم کفاف بلندپروازی های دولت ها و مجلس در طول سالیان گذشته را نداده است. ازاین رو برای تأمین این هزینه ها همواره به منابع بانکی فشار وارد شده است». این استاد دانشگاه در ادامه اظهار داشت: «اولین کار برای حل معضل تورم این است که ارتباط بین برنامه ها و منابع بانکی یا تسهیلات قطع شود، باید همه مسیرهایی را که در طول زمان از راه تبصره های تکلیفی قانون بودجه به سیستم بانکی تحمیل شده را مسدود کرد. باید بانک مرکزی هم به استقلال کامل برسد و از سیطره بانک ها و دولت رها شود.
از سوی دیگر باید اصلاحات ساختاری درونی در خود بانک مرکزی ایجاد شود. حتی باید سیاست گذاری های پولی ما هم اصلاح گردد، سیاست های کارشناسی شده در بانک مرکزی بیشتر به اجرا گذاشته شود و حتی از تجربیات دیگر کشورها هم در حوزه مهار تورم بهره گرفته شود». ندری اضافه کرد: «باید الزامی که به بانک مرکزی در زمینه خرید ارز داده شده، برداشته شود و ازاین رو بانک مرکزی هم نباید ارز دولتی را خریداری کند. حتی باید حساب تن خواه دولت نزد بانک مرکزی ساماندهی گردد. این ها همگی معضلاتی هستند که در صحبت های هیچ کدام از کاندیداها به آنها پرداخت نشده». ندری افزود: «اصلاحات بانک ها هم از مهم ترین مواردی است که باید به آنها پرداخته شود، برخی بانک ها یا حتی موسسات مالی نمی توانند بین دارایی و بدهی خود توازن ایجاد کنند که حل معضلات این بانک ها و موسسات مالی نیازمند بودجه سنگینی است».
بحران هایی که از قلم افتاد
به گفته این تحلیل گر: «مشکلات بانک ها، بحران صندوق های بازنشستگی یا تأمین اجتماعی جزء موارد بسیار مهمی هستند که در مناظره ها به آنها نپرداخته اند.» وی تاکید کرد: «ما هم اکنون شرکت هایی داریم که درآمد آنها کمتر از هزینه آنها است و این شرکت ها برای ادامه حیات خود ناچار هستند تا قیمت ها را بالا برند، اما حقیقت این است که این افزایش قیمت ها به صورت محدود می تواند به این شرکت ها حیات ببخشد. این ها همگی چند مثال کوچک از مسائل اقتصادی هستند که باید به آنها پرداخته شود. بهره وری نیروی کار و پایین بودن دستمزد هم یکی دیگر از معضلات اقتصادی کنونی است که مورد بی توجهی قرار گرفته. هم اکنون مهم ترین دغدغه نیروی کار تأمین معیشت است که این سبب رواج چند شغلی در کشور شده و در نتیجه بهره وری نیروی کار را کاهش داده است. از طرفی پایین بودن حقوق و دستمزد سبب ایجاد فساد در دستگاههای اداری می شود، این ها موارد جدی است که باید در نظر گرفته شود، اما نه در سوال مناظره ها به آنها پرداخت شده و نه نامزدهای انتخاباتی به این موارد اشاره کرده اند. پایین بودن بهره وری نیروی کار، پایین بودن حقوق و دستمزد، مشکل تأمین هزینه ها به منظور زندگی، تجارت خارجی با وجود تحریم ها یا حتی اف ای تی اف، همچون سوالات مهمی هستند که در مناظره های انتخاباتی به آنها پرداخته نمی شود».
سوالات فراموش شده در مناظره ها
ندری اضافه کرد: «یکی از سوالات مهم از کاندیداها باید این باشد که در صورتیکه فرض نماییم تحریم ها برداشته نشده، شما چه برنامه ای برای حل مسائل اقتصادی و ایجاد ارتباط تجاری با کشورهای دنیا دارید؟ اینکه چطور مقرر است در شرایط تحریم، که تجارت جهانی ما تحت تأثیر زیادی گرفته، مقرر است هزینه های کشور تامین گردد، سوالی است که باید کاندیداها را درباره آن به چالش کشید. همه کاندیداها می گویند ظرفیت اقتصادی ما زیاد است، اما به راهکار خود در استفاده از این ظرفیت ها اشاره نمی کنند، حقیقت این است که ایزوله شدن نفعی به ما نمی رساند، وقتی روابط ما با دنیا قطع است، وقتی مشکلات جدی در راه می باشد، تجارت جهانی ما قطع شده، این یعنی احتیاج به راهکارهای فنی و بسیار جدی در این حوزه ها داریم، این در شرایطی است که با وجود چنین مسائل بزرگی، دغدغه نامزدهای انتخاباتی پیش پا افتاده و ساده انگارانه است».
این کارشناس اضافه کرد: «انتظار ما این است که مباحث در مناظره ها به صورت جدی مطرح شود، رویکرد کاندیداها هم مشخص شود، تا به اینجا که رویکرد نامزدهای انتخاباتی مساله یارانه است، مساله کاندیداها ازدواج جوانان و وام ازدواج است، این در شرایطی است که مشکلات ما بسیار زیربنایی است و باید راهکارها در زمینه مسائلی مانند حقوق مالکیت که در قانون اساسی بد تعریف شده مورد توجه قرار گیرد، مشکلات نظام مالیاتی و بانکی، معضلات خیلی از کسب و کارها و حتی خیلی از مسائل بنیادی حل شود، اما این معضلات در هیچ جای این صحبت ها و مناظره ها جایگاهی ندارد».
ندری اضافه کرد: «در مناظره ها حتی به این مورد اشاره نشده که مسائل کنونی اقتصاد چقدر با تحریم ها ارتباط دارد و در مجموع خیلی ساده انگارانه به مسائل نگاه شده. نگاه نامزدها این است که اگر به بخش معدن دقت کنیم، اگر چهار میلیون مسکن بسازیم، یا ۵۰۰ میلیون وام به جوانان پرداخت نماییم، مسائل ما حل می شود، اما حقیقت این است که معضلاتی که برای ما در کشور وجود دارد بسیار جدی تر از این نگاه ها است، این در شرایطی است که در کشورهای خارجی به علت اینکه تورمی وجود ندارد، با استفاده از وام بانکی با مدت زمان پرداخت طولانی و نرخ بهره پایین یک نوجوان می تواند در ۱۸ سالگی مهم ترین نیازهایش را برطرف کند. ازاین رو باید نامزدهای انتخاباتی نگاهشان به مسائل عوض شود، به جای نگاه جدی به این مسائل بعضی از کاندیداها، طوری صحبت می کنند که گویی مردم نیازمند یارانه اند. توجه به یارانه و افزایش آن از ۴۵ هزار تومان به ۴۵۰ هزار تومان یک فاجعه بسیار بزرگ است، اینکه باید حدود نصف جمعیت کشور از راه یارانه امرار معاش کنند فاجعه بسیار بزرگی است که بوی تورم از آن به مشام می رسد». ندری اضافه کرد: «سوالی که مطرح است این است که منابع این یارانه از کجا باید تامین گردد، در صورتیکه قرار باشد نزدیک به ۴۰ میلیون نفر در ماه ۴۵۰ هزار تومان دریافت نمایند، حدود یک سوم از بودجه باید به یارانه اختصاص پیدا کند. در مجموع این سطح از مناظره بسیار ضعیف بود و به هیج وجه کارشناسی شده نبود. چون که بیشتر راهکارهای عرضه شده نیازمند خلق نقدینگی و ایجاد تورم دارد».
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد وعده های تورم زا