مهریه ماده و تبصره بردار نیست!
به گزارش برتریها روزنامه شهروند در گزارشی نوشت: بنده وکیلم؟ «بله» ای که ثبتش مقرر است خرج تراشی کند برای زوجین. تعداد سکه های مهریه هرقدر سنگین تر، خرج داماد برای ثبت ازدواج بیشتر. گویی تصمیم گیران مبنا را بر این ضرب المثل گذاشته اند؛ هر که بامش بیش، برفش بیش.
در ادامه گزارش روزنامه شهروند در ۲۳ بهمن می خوانیم: «مهریه» باردیگر دردسرساز شده. شاید هم تصمیم گرفته سرفصل جدیدی داشته باشد در ماجراهایش. روزگاری حرف مهریه که به میان می آمد یک شاخه نبات وساطتت می کرد تا وصلت سر بگیرد. بعد نوبت به خودنمایی سکه هایی رسید که گاهی تا سال تولد عروس خانم می رسید. سکه هایی که بازار «کی مهریه رو داده و کی گرفته» را کساد کرد. همه چیز تغییر کرده حالا هم مهریه را می دهند، هم می گیرند و هم برای ثبتش باید هزینه کرد.
هدیه ای پرماجرا
قول وقرارها بر این بود «مهریه» هدیه ای باشد از جانب آقاداماد. هدیه ای که هربار با دردسری جدید ماجرایی را به خود اختصاص داده. ماجراهایی که ثابت می کنند این بده بستان هم به همین راحتی ها نیست. چه جدال هایی که بر سر این هدیه شکل نگرفته اند.
نزاع هایی که همیشه هم آخر خوش در انتظارشان نبوده و منتهی به زندان و حتی چوبه دار هم شده اند. چه برنامه ها و نقشه هایی که پیاده نشدند برای نپرداختن «مهریه». البته گاهی اوقات این لج ولجبازی ها به پرونده های قتل منتهی شده اند.
بهتر است یک طرفه به قاضی نرویم و از آن روی سکه هم بگوییم. سکه هایی که سر سفره عقد پشت قباله نوشته می شوند گاهی وسوسه انگیزند برای از هم پاشیدن یک زندگی. گاهی هم بهانه ای می شوند برای شروع ماجرای طلاق و شروع یک زندگی جدید.
«مهریه» ای که آمار زندانیانش تا جایی بالا رفت که حرف از محدود یا کم کردن سکه ها به میان آمد. دردسرها و ماجراهای زندانیان مهریه تا جایی بود که برخی از نمایندگان مجلس از تدوین طرحی جدید گفتند. طرحی برای تعیین ۱۴سکه برای معیار محاسبه مهریه در محاکم قضایی. طرحی که مخالفان و موافقانی به خود دید. موافقان از مزایای آن سخن گفتند. از این که فشار مالی بر مردان کمتر می شود. مخالفان اما اعتراض داشتند. آنها بر این باور بودند که اجرای چنین طرح هایی پشتوانه حداقلی زنان پس از طلاق را هم از بین می برد.
ضمانتی بی تاثیر
قبل از به میان آمدن طرح ۱۴سکه ای، قانون گذار از ضمانت اجرای وصول مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه اطلاع داده بود. ضمانتی که به باور خیلی از صاحب نظران این حوزه هیچ تاثیری بر کاهش سکه های مهریه نداشت. مونیکا نادی، وکیل دادگستری هم بر این باور بود که این طرح قانون گذار تغییری در فرایند جامعه ایجاد نکرده است. نادی در همان برهه گفته بود مهریه و تعیین آن مسأله ای کاملا شخصی و خصوصی است. «قاعدتا دخالت قانون گذار در امور خصوصی افراد باید کاملا محدود باشد.» او معتقد بود دخالت قانوگذار در امور خصوصی نتیجه مطلوبی نخواهد داشت. «بی شک افراد به دنبال راه های دیگری برای دور زدن قانون می گردند و جامعه را گرفتار یک ناراستی می کنند.»
به نظر می رسد مشکل خود «مهریه» نیست و دلیل را باید در بسترهای اجتماع جست وجو کرد. شاید دلیل پافشاری زنان بر مهریه جبران نابرابری شغلی و اجتماعی است که با آن دست به گریبان اند. نابرابری که زمان ازدواج نمود بیشتری می یابد و «مهریه» می شود بهانه ای برای دست و پا کردن پشتوانه.
جای خالی شروط ضمن عقد هم در بالا رفتن تعداد سکه ها تأثیر گذاشته. شروطی که تضمین خوبی هستند برای احقاق قانونی حقوق بانوان. شروط ضمن عقد یعنی ورود به زندگی مشترک با شرایط برابر. بی گمان آگاهی زنان از این شروط زندانیان مهریه را به حداقل خواهد رساند.
از ۴۰۰هزار تا ۲میلیون تومان!
۱۵۹هزار و ۳۳۹ ازدواج تنها در ۶ماهه نخست سال. هرچند آمارهای سازمان ثبت احوال از ثبت ۱۳۵هزار و ۴۹۰ ازدواج در مدت مشابه سال قبل اطلاع داده بودند. اعداد و ارقامی که از رشد ۱۵درصدی ثبت ازدواج خبر می دهند. شاید همین رشد ۱۵درصدی انگیزه ای بوده برای تدوین نظام نامه جدید تعرفه ها.
از ۴۰۰هزار تا ۲میلیون تومان؛ تعرفه جدید برای ثبت ازدواج. خبری که معاون رئیس قوه قضاییه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از آن گفته بود. حسن بابایی گفته بود ملاک تعرفه ثبت ازدواج میزان مهریه می شود. «مهریه های بالاتر باید تعرفه بیشتری برای ثبت ازدواج پرداخت کنند.»
نظام نامه ای که هنوز ابلاغ نشده، اما به نظر می آید در مسئولیتی که به عهده گرفته سربلند نخواهد بود؛ مسئولیت کاهش مهریه! بابایی گفته بود به دنبال هدفی بودند با بالا رفتن مهریه، تعرفه ثبت ازدواج هم افزایش یابد. به باور او این مسأله انگیزه ای شود برای مهریه کمتر!
به نظر می رسد یکی از انگیزه ها برای ملاک مهریه برای ثبت ازدواج؛ هزینه بالای دفاتر ازدواج و طلاق باشد. بابایی گفته بود حالا تعرفه ثبت ازدواج در دفاتر در ارتباط با چند سال قبل است. به قول او هزینه دفاتر ازدواج و طلاق بخصوص برای اجاره و هزینه کارکنان متناسب با تعرفه ها نیست. «درباره مفاد این نظام نامه درحال رایزنی هستیم. پس از آن، این نظام نامه باید از جانب رئیس قوه قضاییه ابلاغ شود.»
کاهش مهریه با تعرفه؟ شدنی نیست
به واقع مهریه تضمین کننده ازدواج است؟ سوالی که هیچ پژوهش معتبری پاسخی برای آن نداشته. درواقع نمی توان گفت مهریه پایین یا بالا تضمین کننده بقای یک زندگی اند. به باور مجتبی دلیر هر مهریه ای می تواند منتهی به طلاق شود.
به باور این روان شناس اجتماعی تعیین تعرفه ثبت ازدواج در برابر میزان مهریه به مثابه وضع مالیات برای افراد پردرآمد است. بخشی از جامعه که به علت مالیات بالا دست از درآمدشان نمی کشند. «مهریه ضامن مناسبی برای حفظ ازدواج نیست. در بحث ازدواج و آمار بالای طلاق باید سراغ اهرم فشار معیشت و شغل رفت.»
به اعتقاد این مدرس دانشگاه مهریه از مسیر اصلی اش منحرف شده است. به باور او مهریه را میتوان از دو بُعد تحلیل کرد. یکی به لحاظ روان شناسی که مهریه سوال و پاسخ ناهوشیاری است میان آقا و خانم. در این بُعد مهریه سنجش تأمین مالی زندگی مشترک توسط مرد است. چون حمایت مالی یک ازدواج به عهده مرد گذاشته شده است. شاید در این مورد تعیین مهریه محکی است برای برآورد توان مرد در اداره زندگی مشترک.
بُعد دیگر مهریه که می تواند مورد تحلیل قرار بگیرد، مهر و محبت و هدیه ای است که آقا به خانم می دهد. «نمی توان زندگی مشترک یا چیزی تحت عنوان مهریه را با قانون، ماده و تبصره حفظ کرد. چنین مسأله ای شدنی نیست.»
قوانینی با نتیجه عکس!
حق طلاق، حق حضانت، حق شغل، حق تحصیل، حق خروج از کشور، تقسیم اموال و … حقوق ضمن عقد. چند درصد مردان حاضرند این حقوق را به همسران شان بدهند؟ جواب روشن است، کمتر مردی است بخواهد از این امتیازات ویژه ای که قدمتی به طول تاریخ دارد، بگذرد.
شاید این مسأله ریشه در این باور اشتباه دارد که اعطای این حقوق به معنای سلب این حقوق از مرد است. هرچند زنان هم هنوز به این آگاهی نرسیده اند که شروط ضمن عقد ضمانت اجرایی بیشتری از مهریه دارد. خلأ قانونی و فرهنگ سازی در این حوزه هم خودنمایی می کند. حقیقت امر این است ما احتیاج به فرهنگ سازی داریم. هرچند در جامعه دست به گریبان با مشکلات معیشتی فرهنگ سازی کاری دشوار است. به اعتقاد دلیر در جامعه ای که مردان و زنان به دنبال همسران پولدارند کار کمی سخت تر است. البته چشم و هم چشمی هم به این مسأله و شدت آن دامن می زند. در چنین جامعه ای میزان مهریه به معنای زندگی بهتر داشتن است. گاهی اوقات هم میزانی برای سنجش ارزش بالای عروس خانم. شاید به همین علل است که مهریه به دغدغه بسیاری بدل شده و در ادامه گاها درگیر دادگاه و زندان شده اند. «با قوانین ساده لوحانه نمی توان مشکلاتی که ریشه روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی دارند، حل کرد.»
این روان شناس اجتماعی برای شفاف تر شدن مسأله عوارض خروج از کشور را مثال می زند. مگر افزایش عوارض خروج از کشور سبب شد تعداد سفرها کاهش بیابد؟ خیر. «بنابراین قوانینی از این دست نمی توانند موثر باشند. به اعتقاد من این قوانین نتیجه عکس خواهند داشت.»
سرخوردگی ها را تشدید نکنیم
فقر و حس فقیربودن مسأله ای اجتماعی–اقتصادی که ریشه در ناکامی های گوناگونی دارد. هرچند قوانین دستوری جدید هم می تواند به یکی از عامل های تشدیدکننده حس فقر در شهروندان دامن بزند. به باور سمیرا طاووسی تعیین مهریه پایین برای پرداخت پول ثبت کمتر می تواند یکی از آیتم هایی باشد که به حس فقیربودن کمک می نماید، اما نه لزوما. «قوانینی از این دست می تواند در تشدید حس سرخوردگی دهک های پایین جامعه تأثیر بگذارد.» به اعتقاد این روان شناس فردی که در تمامی مراحل ازدواج با حس فقر و تبعیض طبقاتی روبه رو است، با این مورد هم امکان دارد گرفتار سرخوردگی بیشتر شود.
تنبیه و جریمه، بی تاثیرند
ازدواج پیمان مقدسی است با ضمانت عشق، اعمال بند و قوانین حقوقی ازدواج را محکوم به شکست می کند. «به عنوان روان شناس معتقدم این زندگی محکوم به شکست است.» به باور دلیر نمی توان آزادی آدم ها را با قوانین دستوری و یک شبه محدود کرد. «چنین قوانینی بی گمان واکنش مخالف را به دنبال خواهد داشت.» به قول این روان شناس اجتماعی بخش دارای جامعه مهریه بیشتری تعیین می کنند و در پرداخت پول ثبتش هم مشکلی نخواهند داشت. «مانند جرایم رانندگی. مگر این جرایم مانعی برای کاهش جرایم خودرو های مدل بالا دارد؟ این مورد شاید بتواند تبدیل به مسأله ای جدید برای فخرفروشی بیشتر شود، همین.» به باور دلیر رفتارهای تنبیهی، رفتارهای اشتباهی در برخورد با آدم هاست. «ما باید به موارد تشویقی فکر نماییم اگر به واقع خواهان فرهنگ سازی هستیم.» در یکی از جوامع جریمه رانندگی از راننده خاطی دریافت و به راننده ای که جریمه ای برای او ثبت نشده، تعلق می گیرد. «جریمه ها به جیب دولت نمی رود و رفتاری که به نفع جامعه و شهروندان است، مورد تشویق قرار می گیرد.»
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد مهریه ماده و تبصره بردار نیست!