چهار زره مقابل شوك
به گزارش برتریها كشورها چطور می توانند تاب آوری اقتصاد خویش را افزایش دهند؟ كشورهای توسعه یافته غربی بیشترین تاب آوری را دارند؛ به این معنا كه حتی اگر شوك های بیرونی به اقتصاد این كشورها نفوذ كند، این كشورها می توانند رشد اقتصادی و ثبات خویش را حفظ كنند و اقتصاد را از گزند این شوك بیرونی مصون دارند.
روزنامه دنیای اقتصاد در قسمتی از این گزارش آورده است: كشورها در مواجهه با شوك های اقتصادی به ۴ گروه تقسیم می شوند. كشورهای گروه اول صدمه پذیری پایین و تاب آوری بالا دارند؛ یعنی ضمن اینكه شوك های بیرونی را پس می زنند، در صورت بروز شوك های اجتناب ناپذیر به سرعت احیا می شوند؛ مانند زرهی كه مقابل تیر مقاوم باشد و اگر تیری از آن عبور كرد، به سرعت خویش را احیا می كند. كشورهای توسعه یافته غربی از این گروه هستند. گروه دوم، صدمه پذیری بالا و تاب آوری بالایی دارند؛ این كشورها در مقابل شوك های بیرونی زره ندارند و شوك ها به سرعت وارد اقتصاد آنها می شوند. اما در مقابل شوك های وارده، خویش را به خوبی احیا می كنند. كشورهای تك محصولی با سیاست های اقتصاد كلان منسجم جزو این گروه هستند. گروه سوم، ضمن صدمه پذیری پایین، تاب آوری پایینی هم دارند؛ این گروه از كشورها در مقابل ورود شوك های بیرونی به اقتصاد زره محكمی دارند؛ اما اگر شوكی وارد شود به سرعت نمی توانند خویش را احیا كنند. كشورهای نوظهور مانند تركیه و چین در این گروه جای داده می شوند. گروه چهارم كشورهایی هستند كه در مقابل شوك های بیرونی زره می پوشند؛ اما این زره نه تنها اقتصاد را از گزند شوك های بیرونی مصون نگاه نمی دارد، بلكه خود برخی اوقات منجر به تشدید شوك های وارده هم می شود. كشورهای نفت خیز بدون اقتصاد رقابتی ذیل این گروه قرار می گیرند.
كشورها چطور می توانند تاب آوری اقتصاد خویش را افزایش دهند؟ كشورهای توسعه یافته غربی بیشترین تاب آوری را دارند؛ به این معنا كه حتی اگر شوك های بیرونی به اقتصاد این كشورها نفوذ كند، این كشورها می توانند رشد اقتصادی و ثبات خویش را حفظ كنند و اقتصاد را از گزند این شوك بیرونی مصون دارند. بررسی ها نشان می دهند این كشورها ۳ خصوصیت عمده دارند. اول اینكه بخش خصوصی در این كشورها نقش مسلط داشته و دولت مداخله حداقلی دارد. دوم اینكه ساختار اقتصاد بخصوص ساختار تجارت آزاد است. سوم اینكه ساختار اقتصاد كلان این كشورها بخصوص سیاست های مالی، پولی و ارزی به درستی تعریف شده است. یكی از زمینه های اقتصادی كه پس از بحران مالی ۲۰۰۸ مورد توجه كشورها قرار گرفت، رفتار اقتصادهای مختلف در مواجهه با شوك های اقتصادی می باشد. در مواجهه با شوك های اقتصادی، كشورها دو مرحله متعاقب زمانی را پشت سر می گذارند؛ یك مرحله پیش از شوك و مرحله دیگر پس از شوك است. مرحله نخست این است كه كشور موردنظر تا چه حد در معرض شوك های بیرونی قرار می گیرد؟ بعنوان مثال اگر در یك منطقه خاص؛ مانند آمریكای لاتین، یك شوك بیرونی به كشورها وارد شود، امكان دارد این شوك به اقتصاد برخی كشورها نفوذ كرده و بعضی از كشورها از ورود این شوك به اقتصادشان جلوگیری نمایند. طبیعی است كه گروه اول در نخستین مواجهه با شوك اقتصادی بیرونی عملكرد بهتری داشتند. این مواجهه اولیه را در اقتصاد «آسیب پذیری یا Vulnerability» می نامند. صدمه پذیری به این سؤال پاسخ می دهد كه كشورها زمانی كه در معرض شوك های بیرونی قرار می گیرند تا چه حد می توانند از ورود این شوك بیرونی ممانعت كنند. مرحله زمانی دوم این است كه رفتار كشورها پس از ورود شوك به اقتصاد چگونه است؟ كشورها چقدر شوك پذیرند؟ شوك های بیرونی تا چه حد قادرند اقتصاد را از ریل معمول خارج كنند؟ این مفهوم در علم اقتصاد به «تاب آوری یا Resilience» مشهور است. تاب آوری به صورت دقیق به این سؤال پاسخ می دهد كه پس از ورود شوك به اقتصاد، جریان سیاست گذاری و بخش خصوصی تا چه حد از اقتصاد محافظت می كنند؟ آیا رشد اقتصادی و ثبات بدون تغییر می مانند؟ یا نه، این شوك بیرونی اقتصاد را در معرض دگرگونی های بزرگ حوزه رشد و ثبات قرار می دهد؟ هر چه پس از ورود شوك، رشد اقتصادی و ثبات در كشوری بیشتر در معرض تغییر قرار گیرند، آن كشور به لحاظ تاب آوری وضعیت بدتری دارد. در مقابل، هرچه كشوری پس از نفوذ شوك به اقتصاد، كمتر متاثر از شوك شود و رشد اقتصادی و ثبات گرفتار تغییر نشوند، آن كشور تاب آوری بالاتری خواهد داشت.
دسته بندی ۴ ضلعی
كشورها بر مبنای تركیب هایی از صدمه پذیری و تاب آوری به ۴ گروه مختلف تقسیم می شوند. نخستین گروه كشورهایی هستند كه در بدترین تركیب ممكن قرار دارند؛ یعنی بیشترین صدمه پذیری و كمترین تاب آوری را دارند. در این كشورها شوك های بیرونی نه تنها به سرعت در اقتصاد نفوذ می كنند بلكه این شوك متغیرهای مهم اقتصاد كلان این كشورها یعنی «رشد اقتصادی» و «ثبات اقتصادی» را از پای درمی آورد. كشورهایی كه در این گروه قرار می گیرند معمولا دو خصیصه برجسته دارند. نخستین خصیصه این است كه با دنیای بیرون ارتباط دارند اما این ارتباط به میزان قابل توجهی متنوع نیست. عمده كشورهای تك محصولی كوچك در این دسته قرار می گیرند. دومین خصیصه برجسته این است كه از سیاست هالی مالی، پولی و ارزی مستحكم و مدرنی برخوردار نیستند. به عبارت دیگر این سیاست های ۳گانه به حدی طراحی نشده اند كه اقتصاد را از گزند شوك های بیرونی مصون بگذارند. معمولا در این گروه از كشورها، یك شوك بیرونی به اقتصاد نفوذ می كند، رشد اقتصادی را منفی كرده و اقتصاد را از فاز ثبات خارج می كند و در نهایت تمام می شود و البته در مقطعی دیگر این سیكل تكرار خواهد شد. مطالعات مهمی درمورد دسته بندی كشورها صورت گرفته است؛ عمده این مطالعات (۱) ۳ كشور «ایران»، «نیجریه» و «ونزوئلا» را در زمره گروه كشورهای با بیشترین صدمه پذیری و كمترین تاب آوری قرار داده است. این كشورها ضمن اینكه صادركننده تك محصول نفت اند، در دهه های گذشته نوسانات اقتصادی قابل توجهی را تجربه كرده اند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد چهار زره مقابل شوك