جامعه پزشكی مدافعان حوزه سلامت كشور
سلامتی از مهمترین حقوق اولیه انسان به حساب می آید كه در این میان جایگاه پزشكان بعنوان مدافعان سلامت در حفاظت و مراقبت از آن بسیار چشم گیر است. فعالیتهای تلاشگران این عرصه و نقشی كه در تأمین امنیت، آرامش و سلامت جامعه ایفا می كنند از همت والای این قشر حكایت دارد.
بدون شک یکی از علوم پایه و بنیادین بشر، طب است چونکه انسان از در طول حیات خود در مقاطعی با درد و رنج همراه بوده و کوشیده تا برای تسکین آلام خویش، درمانی موثر بیابد و به موازات آن در فرهنگ و تمدن ایرانی هم که یکی از قدیمی ترین و مستحکم ترین فرهنگ های بشری به حساب می آید، علم طب همواره جایگاه ویژه و ارزشمند ای داشته است. مبحث طب، طبابت و تاریخ آن در ایران باستان از علومی به حساب می آید که اغلب مورخان به آن اشاره کرده اند.
همه جوامع انسانی از تاریخ باستان عقاید پزشکی منحصر به فردی در مورد شیوع و مبارزه با بیماری ها داشتند و اغلب به علت نداشتن دانش کافی، بیماری ها را ناشی از اراده الهی و مسائل ماوراء الطبیعی می پنداشتند. البته با ظهور پزشکی بر پایه علم و پیشرفت آن در سده های گذشته، تمامی این ادعاها و حتی روش های درمانی ضعیف و ضعیف تر شدند. فلسفه و هدف روز پزشک تجلیل از مقام پزشکان در جهت حفظ و نجات جان انسان ها است که بدون شک، بهترین هدیه روز پزشک نیز، قدرشناسی از زحمات آنان است.(۱)
هر رویداد و مناسبتی که در تقویم رسمی هر کشور مشخص می شود، بی گمان از یک اتفاق نشأت گرفته و هدف خاصی را دنبال می کند. روز پزشک در ایران مصادف با تولد پزشک و حکیم بزرگ، ابوعلی سینا است.
ابوعلی سینا از مشهورترین و تاثیرگذارترین فیلسوفان و دانشمندان جهان به حساب می آید که آثارش در زمینه فلسفه ارسطویی و پزشکی اهمیت بسیار دارد. او ۴۵۰ کتاب در زمینه های گوناگون نوشته که یکی از مشهورترین کتاب هایش کتاب شفا (دانشنامه علمی و فلسفی جامع) و کتاب قانون (یکی از کتاب های معروف جهان در زمینه علم پزشکی) است.
در ایران اولین روز از شهریور به پاس تألیفات و خدمات ابن سینا در علوم پزشکی و فعالیت وی در این رشته و به منظور تجلیل از پزشکان، روز پزشک نام گذاری شده است.
اخلاق پزشکی
اخلاق جزو لاینفک علم پزشکی، به شمار می آید؛ ازاین رو ابن سینا پزشک سرآمد و مؤلف کتاب قانون در طب با اخلاق پزشکی مأنوس بوده و در این حوزه، مبانی و اصول اخلاقی را مطرح کرده است. به منظور دستیابی به اطلاعات لازم در مورد مبانی اخلاق پزشکی در کتاب قانون در طب این موضوع، در سه محور عملکرد پزشکی ابن سینا، پژوهش ها و نگرش فلسفی وی به اسلام و اصول اخلاقی آن مورد بررسی قرار گرفته است. ابن سینا اولین شرط لازم برای طبابت را آگاهی و تسلط پزشک برعلم طب و بخش های مختلف آن همچون تشخیص، درمان، پیش آگاهی، پیشگیری و توان بخشی بیان کرده است تا از این طریق، صدمه و ضرری به بیمار نرسد. از نکات اخلاقی که در کتاب قانون مشهود است، استفاده از منابع علمی و اطلاعات موثق مختلف با ذکر منابع است. از طرفی، ابن سینا با اعتقاد قلبی به موازین اخلاقی و شرعی اسلام، در قبال حکیم مطلق و بندگان وی همچون بیماران، احساس تعهد و مسئولیت داشت. باوجود عدم اختصاص بخشی از کتاب قانون به اخلاق پزشکی، متن و محتوای آن، سرشار از سفارش های اخلاقی و مطالبی است که انسان را محور اصلی فعالیتهای پزشکی قرار داده است.(۲)
دستاوردهای بهداشتی و پزشکی
رشد پزشکان و متخصصان همچون مهمترین دستاوردها در حوزه پزشکی به حساب می آید، چنانچه قبل از انقلاب اسلامی در کشور، تنها ۵ هزار و ۸۹۰ متخصص وجود داشت که ۶۸ درصد آنان در شهرهای بزرگ همچون تهران به طبابت مشغول بودند اما الان بر پایه آمار نظام پزشکی در ۱۳۹۸، ۷۸ هزار پزشک عمومی، ۳۶ هزار پزشک متخصص و فوق تخصص، ۲۴ هزار دندانپزشک عمومی، ۲ هزار تن دندانپزشک متخصص و... داریم.
اختصاص جایگاه مطلوب به جامعه پزشکی از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد و برداشتن موانع و مشکلات آنها از مهمترین مسایلی به حساب می آید که باید بدان توجه کرد. کمبود یا عدم تخصص پزشک همچون این موانع به شمار می روند. البته با گسترش دانشکده های پزشکی و رشد کمی و کیفی پزشکی و نیروهای انسانی در حوزه های مختلف پزشکی و بهداشت تا مقدار زیادی از این نیازها برطرف شده است. ازاین رو، امروزه ایران به یکی از قطب های تحقیقات، فناوری، سلامت، آموزش بهداشت و پزشک در منطقه تبدیل گشته است و در خیلی از عرصه های پزشکی و بهداشتی در رده های بالای جهانی قرار دارد. صندوق کودکان سازمان ملل یا یونیسف هم در گزارشی سیستم مراقبت های اولیه ایران را ستوده و در مطلبی آورده است: «ایران در سه دهه گذشته سیاست هایی را به منظور مرتفع ساختن نیازهای مردم در سطح کشور به دنبال گرفته است؛ ایران از زمان انقلاب اسلامی تابحال شبکه بهداشتی را در تمام کشور و در هر شهر و روستا گسترده کرده است؛ ایران شاخصهای بهداشتی خوبی دارد؛ بیشتر از ۸۵ درصد از جمعیت روستایی و مناطق محروم ایران، به خدمات مراقبت های اولیه دسترسی دارند». (۳)
آمار پزشکان و متخصصان
ظرفیت جامعه و حوزه پزشکی کشور بسیار زیاد است. الان به پشتوانه انقلاب اسلامی در کشور همه ساله بیشتر از ۴ الی ۵ هزار پزشک در رشته های مختلف علوم پزشکی فارغ التحصیل و جذب سیستم بهداشت و درمان می شوند که این آمار در مقایسه با پیش از انقلاب، افزایشی ۱۵ برابری داشته است.
پیشرفت های علمی پزشکی
زیست فناوری بعنوان یکی از حوزه های مهم فناوری در یک دهه گذشته بسیار مورد توجه قرار گرفته است و با ورود آن به دانشگاه ها، پژوهشگران ایرانی با وجود جدید بودن آن، توانستند در مدت کوتاهی به دستاوردهای خوبی برسند. کسب رتبه نخست تولید واکسن و سرم در خاورمیانه از راه تولید بیشتر از ۳ میلیارد دُز واکسن انسانی و دامی در ۶۵ نوع مختلف، بخشی از دستاوردهای محققان در زیست فناوری است. پیشرفت های جمهوری اسلامی ایران در حوزه سلول های بنیادی و طب بازساختی با وجود نوظهور بودن این حوزه، نشان دهنده توانایی بالای پژوهشگران ایرانی در این حوزه می باشد که با عنایت به توانمندی دانش آموختگان رشته های زیست فناوری و پزشکی و به کارگیری این دانش، توانسته اند در زمینه فناوری و تحقیقات سلول های بنیادی در زمره ۱۰ کشور برتر جهان قرار گیرند. پژوهشگران ایرانی توانسته اند از سلول های بنیادی حتی در پیوندهای مغز و استخوان، پوست و ترمیم بافت صدمه دیده قلب استفاده کنند و همینطور شبیه سازی سلول های بنیادی را به انجام برسانند. استفاده از سلول های بنیادی در پیوند قرنیه چشم، تزریقPRP، تکثیر سلول های بنیادی بندناف به منظور درمان سرطان یا صدمات بافت قلب و عصب و سلول های استخوانی، ترمیم ضایعات نخاعی، شبیه سازی و تولید سلول های بنیادی جنین، همچون دستاوردهای بزرگ کشور در عرصه‌ی این فناوری ها است.
پژوهشگران دانش پزشکی موفقیت های بسیاری را در بخش های مختلف مانند جراحی های قلب، کلیه، چشم و روش های نوین به دست آورده اند که با استفاده از علوم میان رشته ای دیگر مانند مهندسی بافت، علوم پایه و دیگر حوزه های مؤثر در این بخش، توانسته اند به تولیداتی در علوم پزشکی نایل شوند که بعضی از آنها در دنیا انحصاری است. همینطور ایران در زمینه پیوند مغز استخوان، دومین کشور بعد از ایتالیا از نظر تعداد پیوند در جهان است.(۴)
درمان بیماران خارجی و افزایش امید به زندگی
ایران در عرضه خدمات پزشکی در وضعیت تحریم است اما با این وجود توانسته در عرصه های پزشکی به درمان بیماران خارج از کشور هم بپردازد. البته گفتنی است که نه تنها این تحریم ها صدمه جدی به حوزه پزشکی وارد نکرده، بلکه الان زمینه حضور بیماران خارجی برای درمان به خصوص جراحی های پیچیده در کشور فراهم گشته است. یکی از دستاوردهای مهم بهداشتی و پزشکی، افزایش امید به زندگی است. به قول کارشناسان حوزه سلامت و پزشکی، میزان امید به زندگی در ایران در سال های قبل از انقلاب، ۵۷ سال بوده است. در حالیکه پس از انقلاب اسلامی امید به زندگی با رشد ۱۰ تا۲۰ سال به بیشتر از ۷۰ سال افزایش یافته است.
نوآوری ها و اختراعات پزشکی
پژوهشکده رویان در ۱۳۸۰ خورشیدی با تلاشهای سعید کاظمی آشتیانی و همکارانش به عرصه تحقیقات سلول های بنیادی وارد شد که این تحقیقات در ۱۳۸۲خورشیدی به نتیجه رسید و پژوهشکده رویان با تولید رده سول های بنیادی جنینی، نام ایران را در بین ۱۰ کشور برتر دنیا که به این فناوری دست یافته اند، قرار داد. ایران پس از کشورهای آمریکا، استرالیا، سوئد، انگلیس، هندوستان، کره جنوبی، ژاپن و سنگاپور، موفق به تولید این سلول ها شده است.
پروژه تزریق سلول های شوآن برای ترمیم صدمه های نخاعی بعنوان یک درمان بی خطر، برای اولین بار در جهان از جانب پژوهشگران ایرانی اعلام گردید و نتایج بالینی این تحقیق بعد از ۱۰ سال به اطلاع عموم رسید. به جهت اینکه درمان با تزریق سلول های شوآن به بیماران صدمه نخاعی موفقیت آمیز باشد، بیمار صدمه نخاعی نباید بالای ۵۰ سال باشد، ضایعه نخاعی گرفتار عفونت خاصی نباشد و علایم نورولوژیک محدودی در ناحیه ضایعه وجود داشته باشد.
روش تزریق سلول های شوآن به بیماران صدمه نخاعی، یک روش ابتکاری و نوین است که برای اولین بار از سوی دانشمندان ایرانی با موفقیت انجام گرفته است. در ۲ کشور روسیه و چین از سلول های بنیادی برای درمان صدمه نخاعی استفاده شده است اما روش ایران در تزریق سلول های شوآن به بیماران صدمه نخاعی تابحال بر روی چند بیمار داوطلب انجام شده و موفقیت آمیز بوده است. در مورد تزریق سلول های شوآن، پروژه با موفقیت نسبی انجام شده است و چون پروژه به صورت تحقیقاتی در حال انجام می باشد، به صورت قطعی نمی توان موفقیت آنرا اعلام نمود.
تولید دستگاه شتاب دهنده خطی، تولید داروی زخم بیماران دیابتی، تولید داروی گیاهی درمان ایدز و نانوکریستال های مؤثر در ترمیم بافت های صدمه دیده داخل بدن همچون دستاوردهای حوزه پزشکی در کشور به حساب می آید.
کرونا و مسئولیت خطیر جامعه پزشکی
در چند ماه گذشته و با ورود ویروس ناشناخته کرونا به کشور، پزشکان و کادر درمانی سخت ترین ماه های زندگی خویش را تجربه کرده اند. در این میان از دست دادن شمار خیلی از پزشکان متخصص بر اثر مبتلا شدن به ویروس کرونا بسیار دردناک بود. شهدای سلامت که هنگام خدمت به بیماران کرونایی به این بیماری مبتلا شده و جان خویش را از دست داده اند؛ سفید پوشانی هستند که همچنان در صف نخست مقابله با این ویروس منحوس هستند و در این راه به مبارزه خود ادامه می دهند. به قول حسین کرمانپور مدیر اورژانس بیمارستان سینا تا کنون جامعه پزشکی و پرستاری کشور در اپیدمی کرونا بیشتر از ۱۶۶ شهید خدمت تقدیم کرده است که از این تعداد، ۲۰ درصد پرستار، ۳۰ درصد پزشک عمومی و ۳۰ درصد پزشک متخصص هستند و متخصصان داخلی، زنان و متخصصان عفونی، طب اورژانس و بیهوشی بیشترین سهم را در بین گروه های متخصص جانباخته دارند. ازاین رو همدلی با مدافعان سلامت، عمل به پروتکل های بهداشتی و رعایت فاصله گذاری های اجتماعی یک لزوم برای مهار و کنترل این بیماری است.
پی نوشت:
۱. کتاب موزه ملی تاریخ علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران
۲. سالاری، حسن، کتاب۱۰۱ پرسش و پاسخ درباره پزشکان و داروشناسان بزرگ
۳. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی سیدعلی خامنه ای (مدظله العالی).
۴. پایگاه تحلیل ایران، کد خبر a/۴۵۹۲۰ ؛ تاریخ ۱۶/۱۱/۱۳۹۴
۵. پایگاه خبری فرهنگ انقلاب اسلامی، کد خبر: ۶۳۵۳۳، تاریخ ۲۱/۱۱/۱۳۹۱
منبع: برتریها
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد جامعه پزشكی مدافعان حوزه سلامت كشور