پیروزی فناوری بر پاندمی
روزنامه ایران در گزارشی آورده است: حدود یک سال و اندی از انتشار بیماری فراگیر کووید۱۹ گذشته است. بیماری ای که بیشتر از ۲ میلیون نفر را در سطح جهان به کام مرگ فرستاده و همچنان در عرصه زندگی مردم یکه تازی می کند.
روزنامه ایران چهارشنبه ۱۳ اسفند با درج گزارشی نوشت: اما در این یک سال چه بر سر اقتصاد جهان آمده است، موضوعی است که قبل از این به آن پرداخته شده، اما چه درس هایی از آن میتوان آموخت کمتر کسی به آن پرداخته است. در این خصوص، یووال نوح هراری، تاریخ شناس مطرح جهان و نویسنده کتاب «انسان خردمند»، کتابی که در ایران بیشتر از ۱۰ بار تجدیدچاپ شده و هنوز بعد از سه سال از انتشار آن همچنان در لیست کتاب های پرفروش نیویورک تایمز قرار دارد، در مقاله ای در روزنامه فایننشال تایمز به بررسی «درس هایی از کووید۱۹ پرداخته است.»
به اعتقاد هراری، بیماری کرونا نشان داده که بشریت دیگر بی یار و یاور نیست. بیماریهای فراگیر دیگر جزو نیروهای غیرقابل کنترل طبیعت نیست. علم، آنها را به یک چالش قابل مدیریت تبدیل نموده است. در این صورت پس چرا اینقدر مرگ و میر بالا رفته و رنج بشریت افزون شده؟ پاسخ هراری این است: «تصمیم های نادرست سیاسی.»
هراری در این مقاله نوشته است که در دوره های پیشین، زمانی که بشر با بلایایی از قبیل مرگ سیاه (طاعون قرن چهاردهم میلادی)، مواجه می شد، ایده ای از اینکه چه چیزی عامل آن شده یا اینکه چگونه میتوان آنرا متوقف کرد، وجود نداشت. زمانی که آنفلوانزا ۱۹۱۸ بروز یافت، بهترین دانشمندان جهان نتوانستند ویروس مرگ آور را تشخیص دهند و خیلی از اقدامات پیشگیرانه ای که اتخاذ شد، بی فایده بود و تلاش ها هم برای تهیه واکسن ها بی نتیجه.
این تاریخدان در ادامه می نویسد: اما این دفعه برخورد با کووید۱۹ بسیار متفاوت بود. نخستین زنگ خطری که درباره یک بیماری فراگیر بالقوه جدید به صدا درآمد در اواخر دسامبر ۲۰۱۹ بود. تا ۱۰ ژانویه ۲۰۲۰، دانشمندان نه تنها ویروس را ایزوله کرده بودند، بلکه ژنوم آنرا هم درآورده و اطلاعات آنلاین را منتشر نمودند. طی چند ماه بعد معلوم شد که چه اقداماتی را باید اتخاذ و زنجیره عفونت را متوقف کرد. در کمتر از یک سال چندین واکسن مؤثر به تولید انبوه رسید. در جنگ بین بشریت و عوامل بیماری زا، بشر هیچگاه اینقدر پرقدرت نبوده است.
در کنار این موفقیت های غیرمترقبه بیوتکنولوژی، باید بر قدرت فناوری اطلاعات در سال کووید هم تاکید کرد. در دوره های پیشین، بشریت به ندرت می توانست بیماریهای فراگیر را متوقف نماید، چونکه انسان ها نمی توانستند زنجیره عفونت را در زمان واقعی رصد کنند و هم هزینه اقتصادی تعطیلی های الزامی طولانی مدت هم اجتناب ناپذیر بود. در سال ۱۹۱۸ شما می توانستید افرادی را قرنطینه کنید که گرفتار بیماری آنفلوانزای مخوف شده بودند اما نمی توانستید حرکت قبل از بیماری یا حاملان ویروس را ردیابی کنید. و اگر شما دستور می دادید که کل جمعیت یک کشور برای چند هفته در خانه بمانند، نتیجه اش ویرانی اقتصاد، شکست اجتماع و قحطی عمومی بود.
اما در قرن حاضر چه اتفاقی افتاد؟ این تاریخدان می نویسد: در مقابل، در سال ۲۰۲۰، نظارت دیجیتال، رصد بردارهای نقطه ای بیماری را خیلی آسان تر کرد، به این معنا که قرنطینه را میتوان هم مؤثرتر و هم انتخابی تر انجام داد. حتی مهم تر، اتوماسیون و اینترنت تعطیلی ناشی از بیماری را حداقل در کشورهای توسعه یافته امکانپذیر ساخت. در صورتیکه در بعضی بخش های دنیای در حال توسعه تجربه بشری هنوز طاعون گذشته را به یاد داشت در خیلی از دنیای توسعه یافته انقلاب دیجیتال همه چیز را تغییر داده بود.
کشاورزی را در نظر بگیرید. برای هزاران سال تولید مواد غذایی به نیروی کار انسانی وابسته بود و نزدیک به ۹۰ درصد مردم کشاورز بودند. امروزه در کشورهای توسعه یافته این دیگر مثل حالت قبل نیست. در ایالات متحده، فقط ۱.۵ درصد مردم روی زمین های کشاورزی کار می کنند و این نه تنها برای تغذیه مردم کشور خودشان کفایت می کند، بلکه ایالات متحده را به یکی از صادرکنندگان پیشتاز مواد غذایی مبدل کرده است. تقریباً تمامی کار کشاورزی با ماشین آلات که در مقابل بیماری ایمن هستند انجام می شود. بدین سبب تعطیلی الزامی فقط تاثیر کمی روی کشاورزی داشته است.
یک مزرعه گندم را در اوج مرگ سیاه (قرن چهاردهم) در نظر بگیرید. اگر به کشاورز می گفتید در روزهای برداشت در خانه بمان، بدون شک گرسنه می ماندید. اگر به کشاورز می گفتید که بیا و برداشت کن، به احتمال آنها همدیگر را آلوده می کردند. چه باید کرد؟
حالا همان مزرعه گندم را در سال ۲۰۲۰ در نظر بگیرید. یک جی پی اس تنها می تواند کمباین را در کل مزرعه با بازدهی بسیار بالا هدایت کند و شانس آلودگی هم به صفر می رسد. در صورتیکه در سال ۱۳۴۹ یک کشاورز نزدیک به ۵ بوشل گندم در روز برداشت می کرد، در سال ۲۰۱۴ یک کمباین می توانست ۳۰ هزار بوشل در روز برداشت کند. به همین خاطر کووید ۱۹ هیچ اثر تأثیرگذاری روی تولید جهانی محصولات کشاورزی از قبیل گندم، ذرت و برنج نگذاشت.
به نوشته هراری، برای تغذیه مردم فقط برداشت محصولات کشاورزی کافی نیست. شما به حمل آن هم نیاز دارید که باید گاهی اوقات هزاران کیلومتر طی شود. در طول تاریخ، تجارت یکی از شرّهای اصلی تاریخ بیماری فراگیر بوده است. بیماریهای مرگ آور در کل جهان روی کشتی های تجار و کاروان هایی که مسافت طولانی را طی می کردند حرکت می کردند. برای مثال مرگ سیاه، از شرق آسیا و در طول جاده ابریشم به خاورمیانه رسید و این کشتی های بازرگانان جنوایی بود که آنرا به اروپا آورد. تجارت چنین خطر مرگ آوری بود چونکه هر واگن نیازمند یک مراقب بود و ده ها ملوان موظف بودند که هر کشتی را اداره کنند. این کشتی های مملو از آدم ها و اتاقک ها، بستر گرم بیماریها بودند.
اما در سال ۲۰۲۰، تجارت جهانی کم و بیش آرام تر است چونکه تعداد افراد کمی در آن دخیل هستند. یک کشتی کانتینربر امروزی می تواند ده ها تن بیشتر از ناوگان تجاری کل ایام اوایل پادشاهی مدرن حمل کند.
در سال ۱۵۸۲، ناوگان تجاری انگلیس در کل ظرفیت ۶۸ هزار تن و نزدیک به ۱۶ هزار ملوان در اختیار داشت. اما امروزه کشتی کانتینربر «او او سی ال»هنگ کنگ در سال ۲۰۱۷، می توانست ۲۰۰ هزار تن کالا حمل کند در صورتیکه خدمه آن فقط ۲۲ نفر بود. در ادامه این مقاله آمده است که اتوماسیون و دیجیتال کردن تاثیر بسیار عمیقی روی خدمات گذاشته است. در سال ۱۹۱۸، نمی شد تصور کرد که دفاتر، مدارس، دادگاه ها یا کلیساها بتوانند در روزهای تعطیلی الزامی کار خویش را انجام دهند. اگر دانش آموزان و معلمان در خانه های خود می ماندند، چگونه می توانستند درس را ادامه دهند؟ امروزه ما جواب آنرا می دانیم.
نویسنده در آخر نتیجه گرفته است که اگر با همه این احوال کووید۱۹ در سال ۲۰۲۱ ادامه یابد و میلیون ها نفر را بکشد یا اگر در سال ۲۰۳۰ یک بیماری فراگیر مرگ آورتری به بشریت لطمه بزند، آن دیگر نه فاجعه غیرقابل کنترل طبیعی است و نه مجازات خداوند. این دیگر قصور بشری است و دقیق تر بگویم، شکست سیاست است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد پیروزی فناوری بر پاندمی