درباره حجت الاسلام مرتضی انصاری قمی
برتریها: حجت الاسلام مرتضی انصاری قمی خطیب سترگ، محدث بزرگ و یکی از مبلغان نستوه دین به شمار می رفت که کوشش های خستگی ناپذیری در راه روشنگری و مبارزه با فرقه های انحرافی انجام داد و خدمات بهادار ای به دین اسلام کرد.
حجت الاسلام مرتضی انصاری قمی در ۱۲۸۴ خورشیدی در قم به دنیا آمد. نسبش به شیخ الطایفه سعد بن عبدالله بن ابی خلف اشعری قمی، صحابی امام حسن عسکری(ع) می رسد. پدرش شیخ محمدحسین واعظ قمی از معتمدین قم بود.
تحصیلات
مرتضی انصاری قمی در ۱۳۰۱ خورشیدی به تحصیل علوم دینی در قم پرداخت و مقدمات را نزد ادیب تهرانی و سطح را نزد میرزا محمد همدانی، آخوند ملاعلی همدانی، حاج شیخ محمدعلی حائری قمی و سید محمدتقی خوانساری فراگرفت و در ۱۳۰۷ خورشیدی در درس خارج حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی حاضر شد و بعنوان یکی از شاگردان برجسته وی در آمد.
سفرهای تبلیغی و مبارزه با فساد
شیخ مرتضی بعد از ملبس شدن به لباس روحانی با سفر به شهرهای مختلف به تبلیغ در ماه های رمضان و محرم پرداخت و به سفارش حائری یزدی، برای اقامه جماعت و تیلیغات دینی به مدت ۱۰ سال در گرگان زندگی کرد. او نقش مهمی در مبارزه با فساد و منکرات داشت و با سخنرانی های خود، مردم را به مبارزه با برنامه های ضد دینی رژیم پهلوی تشویق می کرد. همین طور بعنوان نماینده آیت الله بروجردی در منبرها به تبلیغ و روشنگری مقابل فرقه بهائیت می پرداخت.
وی در منبرهای خود همیشه از اوضاع نابسامان اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور و اقدامات و بی توجهی مردم به امور دینی و علاقه و دلبستگی عده ای به ثروت، مقام و شهرت و نقش مخرب تلویزیون در جامعه و ترویج بی حجابی انتقاد می کرد.
مبارزه با رژیم پهلوی
به دنبال اعلام تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی در ۱۶ مهر ۱۳۴۱ خورشیدی، انصاری قمی نیز به پیروی از امام خمینی(ره) در سخنرانی های خود در مجامع عمومی و حوزوی با صراحت به نقش فرقه بهائیت در تدوین آن، اشاره نمود و عبارت سوگند به «قرآن» بجای سوگند به «کتاب آسمانی» و حذف شرط «اسلام» از شرایط انتخاب شوندگان را توطئه ای از جانب رژیم پهلوی بمنظور دین زدایی از جامعه دانست. گرچه ساواک در پی ممنوع المنبر کردن وی برآمد اما او بنابر درخواست امام خمینی(ره) منبرهای خودرا ادامه داد.
انصاری قمی در دوم فرودین ۱۳۴۲ خورشیدی به مناسبت رحلت امام صادق(ع) در مدرسه فیضیه درباره زندگی امام صادق(ع) و کوشش های دامنه دار ایشان در آگاه ساختن مردم نسبت به حقانیت قرآن و مکتب تشیع و کارشکنی های شدید مخالفان در مقابل آن حضرت به سخنرانی پرداخت و از حوزه علمیه قم بعنوان «دانشگاه امام صادق(ع)» و «سربازخانه امام زمان(ع)» یاد کرد که با حمله کماندوهای رژیم به مدرسه، سخنرانی وی ناتمام ماند و مجلس سوگواری نیز برهم خورد. پس از آن حادثه، وی به مدت ۴۰ روز در تهران و کاشان بصورت مخفی زندگی کرد اما در طول این مدت به مبارزه با رژیم ادامه داد و وعاظ را تشویق می کرد که در منبرهای خود مقابل رژیم سخنرانی کنند و حتی عده ای به تحریک او به مجسمه محمدرضا پهلوی لطمه رساندند.
بعد از تبعید امام به ترکیه در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ خورشیدی، شیخ مرتضی در مسجد ارک تهران، سخنرانی هایی درباب نقش روحانیت در جلوگیری از نفوذ کمونیسم در ایران و تجزیه آذربایجان و نیز مخالفت با شراب فروشی و قمارخانه ها، ایراد کرد.
خدمات علمی
شیخ مرتضی سخنوری فصیح و بلیغ و واعظی دلسوز به حال جامعه بود. محبت و اخلاص وی به ائمّه اطهار(ع) به حد کمال بود و برای اشاعه روایات و احادیث آنان می کوشید. مردی روانشناس بود و بیشتر مطالب روز را با احادیث و روایات تطبیق می کرد و با شیرینی و ملاحتی که داشت، آنها را به جامعه تفهیم می کرد. تخصص وی بیشتر در نشر احادیث و اخبار بود و مطالب را با استناد به آیاتی از قرآن عنوان و تا آخر منبر بر پایه آن، ده ها حدیث و روایت را تفسیر می کرد و آنرا با اشعار، امثال و حکایت های دلنشین می آمیخت. به هر جا که شیخ مرتضی قدم می نهاد، منشأ خیر و برکت بسیاری می شد. چه بسیار اشخاص گنهکار در محضر او توبه کردند و از کارهای زشت یک دفعه دست کشیدند.
از وی ۱۱ دفتر دست نوشته باقی مانده است. بنابر وصیت او کتاب های کتابخانه اش در اختیار کتابخانه مدینه العلم قم قرار گرفت. او حافظ بیش از ۳۰ هزار حدیث بود و از این گنجینه گرانبها در منبرهایش به خوبی بهره برد.
شیخ مرتضی در کلام دیگران
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی در رابطه با جایگاه علمی وی می گوید: «در یک مجلس شمردم، تا هفتاد حدیث در یک موضوع خواند».
آیت الله مشکینی در خطبه های نماز جمعه قم گفتند: «زمانی که وارد قم شدیم، آقای انصاری بسیار مشهور بود. وی در هر منبرش بیش از یکصد حدیث می خواند، من از صدا و سیما می خواهم، نوارهای ایشان و امثال او را پیدا کنند و برای مردم پخش نمایند. اینها به گردن مردم حق دارند. اینها بودند که دین مردم را حفظ کردند...»
آیت الله سبحانی درباب این اندیشمند دینی اظهار می کند: «در یک شب اربعین، پای منبر او بودم. او چهل حدیث، با لفظ اربعین، خواند و همه را توضیح داد. منبرش به قدری مفید و با ارزش بود که همه از عالی و دانی و از فقیه و مجتهد تا آدم های عادی از منبرش استفاده می بردند و حضور در پای منبر او را بر همه چیز ترجیح می دادند».
علامه حجت الاسلام سید عبدالعزیز طباطبایی درباره این شخصیت علمی می گوید: «آقای انصاری در طول این مدت نهایت بهره و استفاده را از اوقات خویش برد. هم نسلی متدین تربیت کرد و هم با مطالعه دقیق بحارالانوار، آنرا از حفظ کرد و بر آن مسلط شد، او به اندازه ای در حدیث شناسی متبحر و چیره دست بود که هر حدیثی را از او می پرسیدند با ذکر دقیق منبع آن - که در چه جلد و چه بابی است- پاسخ می داد.»
درگذشت
سرانجام شیخ مرتضی بعد از پشت سرگذاشتن یک دوره بیماری در ۱۳۵۰ خورشیدی چشم از جهان فروبست. پیکرش با حضور گسترده مردم از مسجد رفعت قم به طرف حرم حضرت معصومه(س) تشییع و در قبرستان شیخان به خاک سپرده و مجالس یادبودی نیز برای وی در بیشتر شهرهای ایران و کربلا و نجف انجام شد.
منابع
- انصاری قمی، ناصرالدین. اختران قم، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۹؛
- انصاری قمی، ناصرالدین. علمای قم، جلد اول، قم: گنجینه جهانی مخطوطات اسلامی، ۱۳۸۳؛
- پایگاه های انقلاب اسلامی(مساجد) کتاب سوم «مسجد ارک» به روایت اسناد ساواک، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ۱۳۹۰؛
- جعفریان، رسول. میراث اسلامی ایران، جلد۹، قم: ناشر کتابخانه بزرگ آیت الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۳۷۷؛
- حسینیان، روح الله. انقلاب اسلامی(زمینه ها، چگونگی و چرایی)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۷؛ دوانی، علی. نهضت روحانیون ایران، جلد ۳ و ۴، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۷؛
- روحانی، سیدحمید. نهضت امام خمینی(دفتر اول)، چاپ شانزدهم، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، موسسه چاپ و نشر عروج، ۱۳۸۶.
- سیر مبارزاتی امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ج۱، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ۱۳۸۶؛
- شریف رازی، حاج شیخ محمد. گنجینه دانشمندان، جلد۲، تهران: کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲؛
- صابری همدانی، احمد. از فیضیه ۱۳۴۲ تا فیضیه ۱۳۵۷، قم: سازمان چاپ قم، بی تا؛
- کریمی جهرمی، علی. خورشید آسمان فقاهت و مرجعیت، قم: چاپخانه باختری، ۱۳۷۳؛
- قیام۱۵خرداد به روایت اسناد ساواک جلد اول: زمینه ها، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ۱۳۷۸؛
- قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک جلد دوم: فیضیه، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ۱۳۷۸؛
- مقدس زاده، سیدمحمد. رجال قم و بحثی در تاریخ آن، بی جا: چاپخانه مهر ایران، ۱۳۳۵؛
- هزار، علیرضا. دانشوران قم(گزیده ستارگان حرم)، قم: آستانه مقدس قم، ۱۳۸۴.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد درباره حجت الاسلام مرتضی انصاری قمی