بایسته های حرکت آژانس در راه بی طرفی و حرفه ای گری
به گزارش برتریها مأموریت آژانس بین المللی انرژی اتمی در پیوند با فعالیتهای هسته ای ایران جنبه فنی و محرمانه دارد و بهره گیری سیاسی برخی قدرت های بزرگ از آن نه تنها با استقلال، بی طرفی و حرفه ای گری آژانس در تعارض است که وجهه آژانس را بعنوان نهادی راستی آزما در سطح جهان مخدوش خواهدکرد.
در آستانه نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی که روزهای ۱۳ تا ۱۷ سپتامبر (۲۲ تا ۲۶ شهریور) برگزار می شود، بار دیگر توجه ها به برجام و همکاری تهران- آژانس معطوف شده است. بخصوص اینکه گزارش ماه گذشته و جدید آژانس به گمانه زنی ها را در پیوند با موضوع هایی چون وضعیت همکاریهای تهران- آژانس، موانع موجود و هم چشم انداز آن شدت داده است.
«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در تازه ترین گزارش های خود که روز سه شنبه ۱۶ شهریور رسانه ای شد؛ درباره برنامه هسته ای تهران تصریح کرد که فعالیتهای آژانس در مقایسه با هر دوره دیگر از زمان حصول برجام در شش سال پیش به شکل جدی ضعیف شده است. وی ادامه داد که نگرانی فزاینده ای نسبت به موضوعات در رابطه با سایت های اعلام نشده ایران دارد و تهران باید این مسائل را سریعا حل کند.
گزارش ماه قبل آژانس هم به سانتریفیوژهای نسل جدید و ذخایر اورانیوم فلزی ارتباط می یافت و گروسی مدعی شده بود ایران یک آبشار جدید از سانتریفیوژ های پیشرفته برای غنی سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصدی راه اندازی کرده است؛ موضوعی که ابتدا از خبرگزاری «رویترز» منتشر شد. همینطور رویترز نوشت که حالا ایران به غیر از آبشار ۱۶۴ تایی از سانتریفیوژهای نوع «آی آر۶»، یک آبشار جدید ۱۵۳ تایی از سانتریفیوژهای نوع «آی آر۴» در نطنز راه اندازی کرده است.
افزون بر مسایل در رابطه با آبشارها، در آن گزارش مبحث دیگری هم به چشم می خورد و آن مسئله افزایش غنا و ذخایر اورانیوم فلزی است. بر این اساس در گزارش آژانس بین المللی آمده بود که ایران ۲۰۰ گرم اورانیوم فلزی با غنای ۲۰ درصد تولید کرده است.
روز سه شنبه همزمان با انتشار گزارش جدید آژانس، دستگاه وزارت امور خارجه کشورمان و «کاظم غریب آبادی» بعنوان نماینده ایران در آژانس و هم نماینده کشورمان نزد سازمان های بین المللی در وین به آن واکنش نشان داد و اظهار داشت: تمامی فعالیتهای هسته ای ایران، همچون غنی سازی در سطوح مختلف و تولید فلز اورانیوم، در قالب حقوق هسته ای ایران تحت معاهده عدم اشاعه صورت می گیرد و کاملاً هم راستا با تعهدات پادمانی ایران انجام می شود.
ایران از سال ۱۳۹۲ که مذاکرات هسته ای کلید خورد تا سال ۱۳۹۸ و یکساله شدن خروج آمریکا از برجام، همکاری نزدیکی با آژانس داشت. در پیوند با همکاری نزدیک ایران با آژانس، چندی قبل خبرگزاری «بلومبرگ» نوشت به نسخه ای ۱۱۳ صفحه ای از یک گزارش آژانس که برای دیپلمات ها فرستاده شده، دست یافته است؛ نسخه ای که اعلام می کند بازرسی های سرزده در این سال به صورت متوسط ماهانه سه بار صورت گرفته است. همینطور بر طبق این گزارش، آژانس تعداد بازرسان فعال در ایران را با ۶ درصد افزایش در آن سال به ۲۸۵ ناظر رساند.
بر پایه این گزارش، «این بازرسی ها بر مبنای خصوصیت هایی چون انتخاب تصادفی، غیرقابل پیشبینی بودن و دسترسی سریع، صورت می گیرد که تأثیر بازدارنده شان را در کشور های محل انجام بازرسی ها تقویت می کند.» چندی قبل گروسی در مصاحبه با نشریه «اشپیگل» آلمان گفته بود که نهاد متبوع وی در سال ۲۰۱۸ بیشتر از ۴۰۰ بازرسی در ایران انجام داده است.
اجرای تعهدات برجامی از جانب تهران یک طرف قضیه است و لزوم پایبندی طرف های مقابل به تعهدات خود طرف دیگر آن. باوجود اجرای پروتکل الحاقی آن هم به صورت داوطلبانه از جانب ایران اما آمریکا به صورت یکجانبه از برجام خارج شد و اعضای اروپایی توافق هم گامی ملموس و عینی برای نجات برجام برنداشتند و تنها به حمایت های کلامی بسنده کردند.
از این رو جمهوری اسلامی ایران بر مبنای مصوبات شورایعالی امنیت ملی چاره ای جز کاهش تعهدات خود نیافت و با استناد به بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام از تعهدات خود در پنج گام کاست. بر پایه بندهای مذکور، در صورت پایبند نبودن طرف مقابل به تعهداتش، ایران حق دارد اجرای تعهدات خویش را به شکل کلی یا جزیی متوقف نماید.
در مورد همکاریهای ایران و آژانس، ایران پس از تصویب طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها و صیانت از حقوق ملت ایران» در مجلس، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرد اما در قالب پادمانی همچنان با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری می کند.
تهران و آژانس اواخر سال قبل با یکدیگر به توافق دست یافتند؛ توافقی که عمر آن سه ماه تعیین شد و پس آخر یابی بی نتیجه آن و لغو نشدن تحریم های ضدایرانی، برای یکماه دیگر تمدید گردید ولی از آنجائیکه باز تغییری در تحریم ها به وجود نیامد، تهران تیرماه سال جاری از تمدید آن برای بار سوم اجتناب کرد.
صاحبنظران سیاسی معتقدند برخلاف دوره «یوکیا آمانو» مدیر کل قبلی و فقید آژانس، در دوره جدید این نهاد تحت تأثیر و نفوذ قدرت های غربی قرار دارد که ضمن نادیده گرفتن ۱۷ گزارش مثبت آمانو درباره همکاری سازنده تهران و تعهدگریزی طرف های غربی درصدد بزرگنمایی از فعالیتهای هسته ای ایران است.
آژانس در حالی فعالیتهای هسته ای ایران را تهدید برای جهان ارزیابی می نماید که تهران همچنان درحال همکاری با این نهاد در قالب فعالیتهای پادمانی است. آژانس اما در ارتباط با برخی دارندگان سلاح های هسته ای همچون رژیم صهیونیستی سکوت کرده است؛ رژیمی که ضمن برخورداری از بیشتر از ۲۰۰ کلاهک هسته ای، عضو ان. پی. تی نیست و حتی اجازه بازرسی هم به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی نمی دهد.
از نگاه ناظران، سیاسی کاری آژانس و پافشاری آمریکا بر تداوم تحریم به کاهش روزافزون همکاریهای تهران و این سازمان منجر می شود. هر چه که این اختلافات تعمیق یابد، بازگشت پذیری آن هم دشوارتر خواهد بود. ازاین رو انتظار می رود آمریکا از مهره آژانس برای پیشبرد سیاست های خود بهره نگیرد و آژانس هم با حفظ استقلال به مأموریت خود ادامه دهد تا صدمه بیشتری متوجه برجام و هم جایگاه این نهاد راستی آزما نباشد.
اینک در آستانه برگزاری نشست شورای حکام، گروسی باید به این نکته توجه داشته باشد که تعهدپذیری تهران و همکاری چندین ساله ایران با این نهاد به منزله تن دادن به مطالبات غیرمعقول و یک طرفه نیست. انتظار می رود آژانس به مأموریت و رسالت خود به درستی عمل کرده و در ارزیابی هایش گرفتار بازی سیاسی قدرت های بزرگ نشود.
در همین پیوند روز دوشنبه پانزدهم شهریورماه یعنی یک روز پیش از انتشار گزارش جدید آژانس، «سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در نشست خبری با خبرنگاران درباره برگزاری نشست آتی شورای حکام اخطار داد: اجلاس پیش روی شورای حکام، یک نشست عادی است. تاکید می کنم هیچ طرفی اشتباه محاسباتی نکند و به سمتی نرود که مذاکرات وین تحت تأثیر قرار بگیرد. همه باید توجه نمایند استفاده سیاسی از بستر فنی آژانس، پاسخ متفاوتی را از تهران به دنبال خواهد داشت.
.
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد بایسته های حرکت آژانس در راه بی طرفی و حرفه ای گری