ابعاد گمشده معنا در نشانه شناسی روایی کلاسیک
به گزارش برتریها ابعاد گمشده معنا در نشانه شناسی روایی کلاسیک نوشته مرتضی بابک معین توسط انتشارات علمی و فرهنگی در ۲۶۶ صفحه به چاپ رسید. این اثر در ۲ فصل به مباحثی همچون نظام معنایی تطبیق یا رقص در تعامل و مسئله هویت و تعامل خود با دیگری می پردازد.
نشانه شناسی در دهه شصت تحولاتی را پشت سر می گذارد که آنرا از نشانه شناسی که به شدت ساختارگرا بود، جدا می کند. در این دهه نشانه شناسی شهرت چندان خوبی ندارد و به شکلی آنرا با ساختارگرایی «سفت و سخت» دهه شصت مقایسه می کنند، یعنی فرمالیسم علمی و تقلیل گرایی که تاریخ، جامعه و زندگی را در پرانتز می گذارد و به کلی از امر واقع و «زندگی» می برد. اما نباید این تصویر را چندان درست دانست. می دانیم که در پنجاه سال همه چیز تغییر کرده است و نشانه شناسی هم متحول شده است. در دوره ای که شعار اصلی گرماس بازتاب بسیار گسترده ای پیدا کرد: «خارج از متن رستگاری وجود ندارد»، به ندرت بین نشانه شناسان افرادی پیدا می شدند که خارج از متون ساده ای مانند قصه ها، داستان ها و ضرب المثل ها، به ماجراجویی های دیگری بپردازند. اما امروز نشانه شناسان به هزاران مسئله از این نوع می پردازند، تنها و تنها به این علت که «معنی می دهند» و باز می دانیم مبحث نشانه شناسی فقط و فقط «معناست». این بخشی از سخنان مرتضی بابک معین در مورد نشانه شناسی روایی کلاسیک است.
درباره مولف
مرتضی بابک معین در رشته زبان و ادبیات فرانسه تحصیلات خویش را به پایان برد. همچون فعالیتهای علمی پژوهشی وی میتوان به ارائه ۴۵مقاله علمی و تالیف چندین کتاب و ترجمه اشاره نمود همچون این آثار میتوان به زیبایی شناسی نفی در آثار مالارمه، پروست زیر ذره بینی دیگر، آرا اندیشه ها و روش شناسی و... اشاره نمود.
معرفی کتاب
مولف در کتاب حاضر به ۲ شکل تعاملی متفاوت می پردازد: نخست، نظام معنایی(عمل) یا کنش برنامه مدار بر روی چیزهایی که بر اصل نظم و قاعده مبتنی است و دوم نظام معنایی که سوژه ها بر مبنای اصل «نیت مندی» در ارتباط با یکدیگر قرار می دهد. برپایه این مقدمه کوتاه باید اظهار داشت که نویسنده کتاب را به دو فصل تقسیم می کند. فصل نخست با عنوان نظام معنایی تطبیق یا رقص در تعامل به مباحثی همچون چهار نظام معنایی، از برنامه مداریت تا مجاب سازی، راهبرد و استراتژی، چالش در نظام مجاب سازی، قاعده و نظم در بطن بی قاعدگی، دو گونه برنامه مداریت، دو گونه انگیزه، نظام معنایی تطبیق و دو شکل حساسیت، خطرهای احتمالی و خطرهای حتمی، نظام تصادف، دو شکل شانس و اقبال، خوانش مکالمه و گفتگو با نظام های معنایی، دو فرآیند معنا دادن به جهان، مسئله خطر و مفهوم استراتژی، گذر از نظم به آشوب، جامعه و مسئله فضا مندی نظام های معنایی و اشکال آموزشی، اشکال تعامل، مکان ورطه، نظام مکانی شبکه ای، مکان به مثابه بافتاری پیوستار، لغزش مهار شده و مسئله خلق زیبایی در شعر، از چیز به ابژه، به سمت درک تازه ای از مفهوم استراتژی می پردازد.
فصل دوم با عنوان «مساله هویت و تعامل خود با دیگری» است از مهم ترین مباحث این فصل میتوان به پذیرش هویتی، هنجار عینی و هنجار ارزشی، خاموشی نشانه ای، سر در گمی نشانه ای، چهارگونه جابجایی، رهگذر برنامه مدار، رهگذر مسئول و مسافر کنجکاو، طرد هویتی، مسئله تولید تفاوت، شکل گیری چهار سبک زندگی در تعامل با گروه مرکزی مرجع، سبک زندگی اسنوب، سبک زندگی داندی، سبک زندگی خرس، سبک زندگی آفتاب پرست، تفاوت دو نظام سلیقه در سبک های زندگی خرس و داندی، هنجار عینی و هنجار ارزشی، مسئله هنجارها و کاربرد صحیح، بیش تصحیحی نشانه ای، خاموشی نشانه ای، چهار سبک زندگی و پدیده های امنیت و عدم امنیت نشانه ای، چهارگونه جابه جایی، رهگذر برنامه مدار، نظام غیاب در مکان، مسافر کنجکاو و... اشاره نمود.
درون مایه و محتوای کتاب
نویسنده فصل نخست را بر چهار نظام معنایی برنامه مداریت، مجاب سازی، تصادف و تطبیق معرفی می کند. اساس بحث کتاب، تاکید بر نظام معنایی تطبیق است که اولین بار توسط اریک لاندوفسکی مطرح گردیده است. در نظام روایی کلاسیک، دو نظام برنامه مداریت و مجاب سازی توسط گرماس مطرح شده بود. هرچند وی در کتاب «در باب نقصان معنا» به دو نظام تطبیق و تصادف می پردازد، اما اریک لاندوفسکی که می توان او را یک نشانه شناس پسا گرماسی به حساب آورد، با تکیه بر ابعاد گمشده معنا، نظام معنایی تطبیق را به شکل موشکافانه تری مورد واکاوی قرار می دهد. کتاب حاضر ضمن معرفی نظام معنایی تطبیق، تلاش می کند این نظام معنایی را در حوزه ها و گفتمان های متفاوت مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. به تعبیر دیگر، کارآیی این نظام معنایی را در گفتمان های متفاوت دنبال می کند.
مولف در فصل دوم کتاب به ارائه بعضی از الگوهایی می پردازد که اریک لاندوفسکی در حوزه نشانه شناسی اجتماعی مطرح کرده است. پایه و اساس فصل دوم بر این مهم استوار است که اساسا هویت و این همانیت، همیشه با مفاهیم غیریت و دیگربودگی معنا پیدا می کند. همین اندیشه بنیادی سبب می شود تا اریک لاندوفسکی چهار استراتژی متفاوت برخورد (من) غالب مرجع را در ارتباط با (دیگری) مغلوب مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد و با تغییر زاویه دید از (من) غالب مرجع به (دیگری) مغلوب، چهار سبک زندگی اسنوب، داندی، خرس و آفتاب پرست را از یکدیگر تشخیص دهد. ابعاد گمشده معنا در ۲ فصل گسترده ضمن معرفی این الگوهای اجتماعی تلاش دارد تا ضمن تجزیه و تحلیل موشکافانه این الگوها، مثال هایی را هم ارائه دهد.
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد ابعاد گمشده معنا در نشانه شناسی روایی کلاسیک