به بهانه ۲۲ اردیبهشت، روز جهانی پرستار؛
روز جهانی تقدیر از پرستاران
برتریها: مهاجرت شهروندان یک کشور بیشتر برای دستیابی به موقعیت های بهتر در جوامع مقصد است و پدیده «مهاجرت پرستاران» نیز در کوران کرونا بیشتر با همین رویکرد نگریسته می شود؛ پرسش این است که آیا ماجرا فقط دستیابی به دستمزد بیشتر است و یا با دلیلهای مختلفی تصمیم به مهاجرت می گیرند.
۱۲ ماه مه (۲۲ اردیبهشت) روز جهانی پرستار است. در ایران همه ساله پنجم جمادی الاول سالروز تولد حضرت زینب(س) به نام روز پرستار نام گذاری شده و از زحمات این قشر تقدیر می شود.
تا قبل از بروز همه گیری کرونا، فاصله میان استانداردهای پرستاری در کشور ما با سایر کشورهای توسعه یافته بیان کننده لزوم اقدام جدی نظام بهداشت و درمان بود و حالا وضعیت به شکلی است که کارشناسان و فعالان حوزه پرستاری می گویند نه فقط به اقدام جدی بلکه فوری نیاز داریم.
براساس آمار مربوط به سال ۲۰۱۷ و همچنان که دبیرکل خانه پرستار می گوید، نسبت پرستاران ایرانی ۱.۶ نفر به ازای هر هزار نفر برآورد شده و این در حالیست که وضعیت استاندارد، پنج تا ۶ نفر برای هر هزار نفر است و در بدترین حالت این تعداد از سه نفر نباید پایین تر بیاید.
علاوه بر این، شاخص دیگر، نسبت تعداد پرستار به تخت بیمارستانی است. بنابر اظهاراتِ چند ماه پیشِ معاون پرستاری وزارت بهداشت، تعداد پرستار در کشور ما ۰.۹ نفر به ازای هر تخت بیمارستانی است و اگر سالانه ۱۰ هزار نفر کارشناس پرستاری تربیت نماییم در کمتر از ۱۰ سال آینده به سقف استاندارد می رسیم.
نسبت پرستاران ایرانی ۱.۶ نفر به ازای هر هزار نفر برآورد شده بود و این در حالیست که وضعیت استاندارد، پنج تا ۶ نفر برای هر هزار نفر استدر این میان و باتوجه به نیاز مبرم کشور به تخصص پرستاران، پدیده ای به نام «مهاجرت پرستاران» اوضاع را پیچیده تر کرده است.
پیمایش ارزیابی مهاجرت پرستاران
«پیمایش میل و تصمیم به مهاجرت در بین پزشکان و پرستاران» که در سال ۱۴۰۰ برای اولین بار اجرا شد می گوید نزدیک به ۱۲ درصد پرستاران مایلند دست به مهاجرت بزنند.
در همین پیوند، اظهارات «محمد شریفی مقدم» دبیرکل خانه پرستار در اواسط بهمن ماه پارینه به گونه ای جدی تر نگاه ها را به مساله مهاجرت پرستاران دوخت. بگفته وی در صورتیکه کشور به جذب پرستار نیاز دارد در یک سال اخیر حدود ۲ هزار پرستار مبادرت به مهاجرت کرده اند.
۲ ماه قبل از این گفته ها، «آرمین زارعیان» رییس هیات مدیره نظام پرستاری تهران با برآورد رقم مهاجرت پنج تا هشت هزار پرستار در سال اول کرونا، گفته بود مجوز خروج از کشور پرستاران در تهران در سالهای پیش به طور متوسط ماهانه پنج نفر بود که این عدد در دوران کرونا در تهران به ماهی ۵۰۰ درخواست خروج از کشور رسید.
پیمایش میل و تصمیم به مهاجرت در سال ۱۴۰۰ می گوید نزدیک به ۱۲ درصد پرستاران مایلند دست به مهاجرت بزنندزارعیان البته چند هفته بعد و در میانه دی ماه با اشاره به اینکه در دو سال نزدیک به ۴ تا ۵ هزار پرستار از کشور خارج شدند، بیان کرد: درخواست برای مهاجرت پرستاران کاهش پیدا کرده برای اینکه تسهیلات و فوق العاده ویژه هایی را برای پرستاران قایل شدند و با تاکید رهبر معظم انقلاب بر تعرفه گذاری خدمات پرستاری، امیدواری ها میان اعضای این صنف بالا رفته است.
جدا از فعالان صنفی پرستاری، آمارهایی هم از طرف مسئولان دولتی در ماه های اخیر درباره مهاجرت پرستاران اعلام شده است؛ همچون دکتر «عباس عبادی» معاون پرستاری وزارت بهداشت در گفت وگوی ویژه خبری نوزدهم آذرماه پارینه گفت: در سال ۹۹ حداقل ۱۲۵۰ نفر از سازمان نظام پرستاری درخواست برای مهاجرت (گوداستندینگ) کرده اند. البته تخمین زده می شود این عدد بیشتر باشد و اگر برآورد ۱.۵ تا ۲ برابری داشته باشیم و اگر میانه را ۱۵۰۰ نفر در نظر بگیریم، می توان اظهار داشت که معادل ۳۰ دانشکده پرستاری که نیروی انسانی را تربیت می کنند، مهاجرت داریم و این زنگ خطری برای سیستم سلامت است.
مهاجرت با وجود نیاز شدید داخلی
درباره آمار و ارقام پرستاران در کشور، معاون پرستاری وزارت بهداشت، آبان ماه پارینه به «ایسنا» گفته بود در مجموع حدود ۲۰۰ هزار نفر همکار پرستار در مجموعه کشور داریم که حدود ۱۴۲ هزار نفر زیر مجموعه وزارت بهداشت هستند و ۶۰ هزار نفر در سایر بخش ها ارائه خدمت می کنند.
معاون پرستاری وزارت بهداشت فروردین ماه ۱۴۰۱ در مصاحبه با «ایلنا» با یادآوری کمبود حداقل ۱۰۰ هزار نفر کادر پرستار در کشور، بیان داشت: امیدواریم بتوانیم با کمک معاونت توسعه و سازمان اداری و استخدامی، مجلس شورای اسلامی و سازمان نظام پرستاری امسال علاوه بر جذب پرستاران فعال در بحران کرونا، تعداد قابل توجهی نیروی پرستاری جذب و نسبت پرستار به تخت را به استاندارد نزدیک نماییم.
درخواست برای مهاجرت پرستاران کاهش پیدا کرده برای اینکه تسهیلات و فوق العاده ویژه هایی را برای پرستاران قائل شدند و با تاکید رهبر معظم انقلاب بر تعرفه گذاری خدمات پرستاری، امیدواری ها میان اعضای این صنف بالا رفته استبا توجه به این وعده ها می توان امیدوار بود مشکل امنیت شغلی پرستاران که هزاران نفر از آنان حتی در اوج کرونا گرفتار قراردادهای ۸۹ روزه بودند برطرف شود، اما فعالان صنفی پرستاری مسائلی دیگری را نیز بعنوان محرک های مهاجرت عنوان می کنند که پرداختن به آن ضروریست.
مواجهه پرستاران با شکاف های دستمزدی
«محمدرضا سقائیان فرد» فعال حقوق مدافعان سلامت در گفت وگویی با پژوهشگر ایرنا درباره وضعیت دستمزدی پرستاران در سالهای اخیر بیان می کند: تا جایی که اطلاع دارم تا قبل از تخصیص اعتبارات مورد نیاز دانشگاه های علوم پزشکی برای سال ۱۴۰۰، تعدادی از پرستاران با قرارداد ۸۹ روزه ماهی ۲ تا ۳ میلیون حقوق پایه بیشتر نداشتند و از همه بدتر وضعیت پرستاران ساعتی بود که برخی ساعتی ۲۵ هزار تومان دریافت می کردند.
سقائیان فرد می افزاید: پرستار در کشورهای اروپایی ماهانه حقوق چهار تا پنج هزار دلاری دریافت می کند و حتی روزانه ۲۰۰ دلار به پرستارانی که از بیماران کرونائی مراقبت می کنند پرداخت می شود، یعنی دستمزد یک روز کار در بیمارستان های اروپایی برابر با یک ماه حقوق پرستار ایرانی است.
این فعال حقوق مدافعان سلامت می گوید: مساله دیگر که در این روند تاثیر زیادی دارد این است که پرستاران رسمی و پیمانی بخش دولتی برمبنای رتبه بندی شغلی در جایگاه بالینی و کارشناسی قرار می گیرند و بر این اساس است که امتیازاتشان را دریافت می کنند در صورتیکه در بعضی از شرکت ها، پرستاران در ردیف شغلی یک کارگر تعریف می شوند؛ یعنی از قانون تامین اجتماعی و نه قانون خدمات کشوری پیروی می کنند. همین مساله سبب می شود خیلی از امتیازهایی که پرستاران در سیستم دولتی دریافت می کنند از شرکتی ها سلب شود همچون تفاوتی که از نظر حقوق پایه و مزایا نسبت به دیگران دارند.
به گفته برخی فعالان حقوق کادر درمان، دستمزد یک روز کار در بیمارستان های اروپایی برابر با یک ماه حقوق پرستار ایرانی استقانون راندمان در مورد پرستاران اجرا می شود؟
بگفته فعالان صنفی حقوق پرستاران، یکی از دلیلهای تمایل پرستاران به مهاجرت، فشار کاری است که روی آنها به ویژه در پیک های کرونائی تشدید می شود. این در حالیست که اجرای کامل «قانون ارتقاء راندمان کارکنان بالینی نظام سلامت» می توانست از این فشارها بکاهد.
سقائیان فرد دراین زمینه می گوید: در قانون راندمان، مصوب شده یک پرستار در ماه بیش از ۸۰ ساعت نباید اضافه کاری داشته باشد اما وقتی واقعیت را نگاه می نماییم، متوجه می شویم که از یک سو تعداد افراد مبتلا که باید از سیستم مرخصی بگیرند رو به افزایش است و از جانب دیگر، شیفت کاری بقیه پرستاران بیشتر می شود. افزایش ساعات کاری همین طور به مدلول استراحت کمتر برای آنها نیز هست. همین طور اضافه کاری نیز افزایش می یابد؛ یعنی فرد بجای ۸۰ ساعت اضافه کاری به سبب نبود نیرو حدود ۱۲۰ یا ۱۳۰ ساعت افزایش حضور می یابد.
در همین ارتباط، «محسن عباسی» معاون اجرائی هیات مدیره نظام پرستاری تهران به پژوهشگر ایرنا می گوید: در زمینه فعالیت ما دو قانون ارتقای راندمان و تعرفه گذاری وجود دارد که متاسفانه حدود ۱۳ یا ۱۴ سال اجرائی نمی شد و زمستان گذشته قرار شد اجرائی شود.
در قانون راندمان بیان شده به تناسب سنوات خدمت، باید ساعت کار کم شود؛ یعنی از سقف ۱۷۵ ساعت به ۱۲۰ ساعت در ماه کم شود. همین طور در این قانون، سقف اضافه کار با توافق خود پرستار حدود ۸۰ ساعت تعیین شده است یعنی اگر پرستار نخواهد، تنها می تواند موظفی خودرا بگذراند، در صورتیکه در بیمارستان ها اغلب خلاف آن اتفاق می افتد و آنها مجبور به کار در ساعات اضافه هستند.
بار اضافی بر دوش پرستاران
بگفته تعدادی از فعالان صنفی حوزه سلامت، پرستاران در بسیاری موارد وظایفی فراتر از مسئولیت های پرستاری را متحمل می شوند.
بگفته سقائیان فرد، «پرستاران بیشتر موارد به ازای خدمتی که به بیمار ارائه می دهند و در رابطه با تخصص خودشان است، دستمزد دریافت می کنند در صورتیکه خیلی از وظایفی که در عمل انجام می دهند خارج از تکلیف و وظیفه آنهاست.»
بر اساس قانون راندمان، سقف اضافه کار با توافق خود پرستار حدود ۸۰ ساعت تعیین شده در صورتیکه گفته می شود پرستاران مجبورند ساعات بیشتری را در شیفت های کاری بگذرانندوی می افزاید: خیلی از خدمات در سیستم بهداشت و درمان وجود دارد که وظیفه پزشک است تا آن کار را انجام بدهد و هزینه اش به پزشک می رسد و در نهایت آن کار هم به نام پزشک تمام می شود اما این پرستار است که در عمل آن وظیفه را انجام داده و همه این موارد، همان افزایش باری می شوند که متوجه پرستار در شیفت کاری می شود.
عباسی نیز دراین زمینه به پراکندگی وظایف پرستاری اشاره می کند: در دوره کرونا شاهد بودیم برای نمونه، پرستاری را که در اورژانس روزانه ۲۰۰۰ تلفن جواب می داد، راهنمایی می کرد و آمبولانس به جاهای مختلف می فرستاد، به اجبار به بیمارستانی می فرستادند تا شیفت های سخت را پرکند. چند روز پس از او خواستند کار واکسیناسیون انجام دهد؛ یعنی ۴۰ پایگاه اورژانس را تعطیل کردند تا او و کسانی مانند او کار واکسیناسیون انجام دهند. در صورتیکه واکسیناسیون برعهده شبکه های بهداشت و وظیفه اصلی اورژانس نجات جان بیماران است.
همچنان که اشاره شد، موضوع دستمزد تنها عامل موثر بر مهاجرت پرستاران نیست.
«نسرین رجائیان» کارشناس ارشد پرستاری و فارغ التحصیل یکی از دانشگاه های دولتی به پژوهشگر ایرنا دراین زمینه می گوید: انگیزه اصلی برای مهاجرت، کم شدن میزان سختی کار و دستیابی به تسهیلات پرستاران در کشورهای توسعه یافته است. در این کشورها اغلب پرستارها از مالیات معافند و انواع خدمات اجتماعی را به سبب سختی شغلشان دریافت می کنند.
موضوع دستمزد تنها عامل موثر بر مهاجرت پرستاران نیست. برخی روی فشارهای محیطی و شغلی و گروهی هم بر نبود امنیت شغلی در صنف پرستاری تاکید دارندجمع بندی
پرستاران خصوصاً آن هایی که در بیمارستان ها و مراکز بهداشتی قرارداد کاری محکمی ندارند، آن چنان که انتظار دارند از تحت پوشش ارائه تسهیلات و حمایت های مورد نیازشان قرار نمی گیرند.
بگفته سقائیان فرد، در طول سالهای اخیر خیلی از پرستاران به بیماری کووید گرفتار و در مراکز درمانی بستری شدند. آنها در طول این مدت فقط از حمایت بیمه شان برخوردار بودند و هزینه ای یکسان با مردم عادی پرداخت می کردند و این در حالی بود که در محیط کار مبتلا شده بودند.
این در حالی است که هزینه های سنگینی برای تربیت پرستاران کشور پرداخت شده که بگفته عباسی معاون اجرائی هیات مدیره نظام پرستاری تهران، برای هر پرستار بیش از یک میلیارد تومان هزینه می شود اما به به سبب ضعف در مدیریت نیروی انسانی تعدادی از آنان راهی کشورهای دیگر می شوند.
در مجموع باید گفت همه گیری کرونا سبب شد تا پدیده هایی مانند مهاجرت پرستاران و معضلاتی همچون کمبود پرستار در کشور ملموس شود و بیشتر به چشم بیاید و بنا بر این لزوم متوقف ساختن روند مهاجرت پرستاران و جذب آنان در نظام بهداشت و درمانی اهمیتی بیش از پیش یافته است. اقدامی که با تاکید رهبر معظم انقلاب در آذرماه سال قبل برای تحقق مطالبات به حق این قشر، از طرف دولت کلید خورده و انتظار می رود، با نهایی شدن آنها، گام بلندی برای آسایش فکری و جسمی و مادی جامعه پرستاری کشور برداشته شود.
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد روز جهانی تقدیر از پرستاران