استادان درگذشته از كرونا؛ احمد گل محمدی (۲)
پلی میان سیاست و تاریخ
برتریها: علاقه دکتر احمد گل محمدی به فعالیت در میدان میان رشتگی تاریخ و سیاست نه از سر تفنن که از سر دغدغه، ضرورت و انگیزه مندی پدید آمده بود.
اداره کل پژوهش و بررسی های خبری ایرنا در تلاش است تا در سلسله مطالبی یاد و اثر استادان و پژوهشگران ایران اسلامی را که بر اثر بیماری کرونا از دنیا رفتند، زنده کند. در همین ارتباط در گزارشی پژوهشی با عنوان «مترجمی که در علم سیاست معلم هم بود» به بررسی حیات علمی و آثار دکتر «احمد گل محمدی» پرداخته شد.
* دکتر «علیرضا ملائی توانی» عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مطلب ذیل را در مورد ایشان تحریر کرده است؛
مرحوم احمد گل محمدی در زمینه مسائل مهم و بحث انگیز علوم انسانی همچون هویت، فرهنگ، دولت، جهانی شدن و روش شناسی و فلسفه تاریخ تفکر و تحقیق می کرد. او اساسا شخصیتی میان رشته ای بود و در خیلی از حوزه های در رابطه با رشته دانشگاهی اش سررشته داشت. برجسته ترین قلمرو فعالیت میان رشته ای او دانش تاریخ و دانش سیاست بود که در این نوشتار به کوتاهی از آن یاد می شود.
علاقه او به فعالیت در میدان میان رشتگی تاریخ و سیاست نه از سر تفنن که از سر دغدغه، ضرورت و انگیزه مندی پدید آمده بود. چنان که از همان زمان تحصیل در دوره های کارشناسی ارشد و دکتری علوم سیاسی به میدان سندپژوهی کشانده شد. او سال ها در مرکز اسناد ریاست جمهوری (نخست وزیری سابق) و سپس در مرکز اسناد انقلاب اسلامی به فعالیت در زمینه اسناد پرداخت. به تدریج از چنان ورزیدگی و مهارتی برخوردار شد که به راستی می توان وی را یک سندشناس، سندخوان و سندپژوه متبحر دانست. به جرات می توان گفت، چنین تخصصی در چنان سطحی که او آموخته بود تنها اندکی از استادان علوم انسانی ایران از آن بهره داشتند. ثمره تلاش وی در این راه هم انتشار چند مجموعه از اسناد تدوین شده درباره ی تعدادی از شخصیت ها و جریان های سیاسی معاصر و نیز ارائه سخنرانی های تخصصی و بیان تجربه های علمی وی در این میدان است. افزون براین قسمتی از خدمات او در قالب لیست نویسی اسناد در مراکز آرشیوی یاد شده برجای مانده است که اکنون مورد استفاده پژوهشگران قرار می گیرند.
علیرضا ملائی توانی استاد پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
سطح دیگری از علاقه و پیوند دکتر گل محمدی با دانش تاریخ به ترجمه کتاب بسیار مشهور «ایران بین دو انقلاب» اثر یرواند آبراهامیان باز می گردد. کتابی که بیش از همه موجبات شهرت او و همکارش محمدابراهیم فتاحی را فراهم آورد. هم ترجمه روان، دقیق و وفادار به متن کتاب و هم ناشر معتبر و خوشنامش و هم شمارگان بالا، تجدید چاپ های مکرر و نیز توزیع خوب این کتاب موجب شد خیلی از ایرانیان از این رهگذر با تاریخ معاصر کشورشان آشنا گردند. این کتاب یکی از پرخواننده ترین متن هایی است که دانش آموختگان تاریخ با آن سروکار دارند و این بی گمان یکی دیگر از خدمات شایسته دکتر گل محمدی به هموطنانش است. دقت و وسواس او و همکارش در این ترجمه ستودنی است. کاش فرصتی می یافت و خاطرات و تجربه های خودرا در این زمینه باز می گفت. چند خاطره کوتاهی که برای نگارنده این نوشته تعریف کرد نشان می داد که نوعی پژوهش نیز چاشنی این ترجمه بوده است.
از دیگر فعالیت های تاریخی او تدریس تاریخ معاصر در بعضی از گروه های تاریخ همچون گروه تاریخ دانشگاه الزهرا و نیز ایراد سخنرانی های مختلف برای اهالی تاریخ در سمینارها و نشست های تخصصی بود. همراهی و همکاری این استاد وارسته با تاریخدانان و تاریخ خوانان افزون بر بهره مندی دانشجویان از توان و تخصص وی، سبب یک رشته بحث های نظری خصوصاً درباره ی مفهوم «تاریخ سیاسی» شد. از این جهت او پیشگام و گشایشگر راهی تازه بود. برای اینکه به موضوعی اندیشید و از آن آشنایی زدایی کرد که بسیاری تصور می کردند مفهومی بدیهی است. اما ایشان با همان وسواس و دقت خاص خود هم پیچیدگی ها، ظرافت ها و ابعاد این مفهوم را نشان داد و سبب ادامه این بحث ها در سایر مجامع علمی همچون پژوهشگاه علوم انسانی شد. چنانکه دکتر عبدالرحمان حسنی فر این بحث ها را در شکل، قالب و محتوایی دیگر ادامه داد و در قالب کتابی مستقل منتشر نمود.
در این میان، شاید مهم ترین خدمت دکتر گل محمدی به دانش آموختگان تاریخ ورود قدرتمندان هاش به قلمرو مباحث نظری و روش شناختی تاریخ باشد که هم در قالب سخنرانی، گفتگو و نشست تخصصی و هم در قالب ترجمه کتاب های باارزش نتایج خودرا بروز داد و خیلی از تشنگان این مباحث را سیراب کرد. وی در عرصه فلسفه علم تاریخ و روش شناسی تاریخی آثار مهمی از مایکل استنفورد، سی. بی مکالا و استوارت هال را به فارسی برگرداند. این ترجمه های گویا و روان از متن های سخت، بخش دیگر از توانمندی و مهارت او را نشان می دهد و دقیقا مبتنی بر شناخت نیازهای علمی نسل حاضر است و در نتیجه، تاثیرگذاری عمیقش را بر پروسه گسترش مباحث معرفت شناسی تاریخی در ایران بازتاب داده است.
بنابراین دکتر گل محمدی هر گاه در زمینه مسائل تاریخی سخن می گفت، با مخاطره ها و حساسیت های اظهارنظر علمی در این رشته آشنا بود. در نتیجه، چنان سنجیده، هوشمندانه و دقیق اظهار نظر می کرد که تاریخدانان سخنان او را جدی، اثر گذار و سودمند می شمردند.
روانش شاد، یاد و خاطره اش گرامی باد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد پلی میان سیاست و تاریخ