آسیب شناسی موانع رشد شركت های دانش بنیان؛(بخش دوم و پایانی)
اما و اگرهای پیوند تولید با شرکت های دانش بنیان
به گزارش برتریها، تعدادی از کارشناسان می گویند: اگر با یک برنامه ریزی متمرکز مشکلات شرکت های دانش بنیان لطمه شناسی و پروسه اثربخشی آنها در یک برنامه ریزی دقیق و علمی نیازسنجی شود، تحقق شعار سال که پیوند میان تولید و شرکت های دانش بنیان است به شایستگی امکان پذیر خواهد بود.
در بخش نخست گزارش دفتر پژوهش ایرنا، مطالبی مانند لطمه شناسی علل و موانع رشد شرکت های دانش بنیان همچون تحریم ها، تغییر ذائقه فرهنگی مردم و نبود خدمات پشتیبانی، مشاوره های قوی بنگاه داری، صلاحیت حرفه ای کسب وکار و نیز نبود متولی برای تعریف، توسعه کسب وکار فناورانه عنوان شد. در این گزارش در گفت و گو با محمد تقی امانپور عنوان شد که ۱۰ درصد از شرکت های دانش بنیان، بازار تعریف شده دارند.
در گزارش دوم به ابعاد دیگری از موضوع پرداخته شده و به این پرسش اساسی پاسخ داده می شود که آیا شرکت های دانش بنیان، قابلیت تحققق شعار سال یعنی «تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین» را دارند؟ در این حوزه پژوهشگر ایرنا با «سهیل تقوی» تحلیلگر فناوری های علمی- فرهنگی و «محمد تقی امانپور» مدیر عامل کانون جهادگران جهاد سازندگی به گفت و گو نشست.
در ادامه مشروح گفت و گو را می خوانید:
ایرنا: چه نقدهایی به عملکرد شرکت های دانش بنیان وارد است؟
تقوی: یکی از نقدهایی که درمود شرکت های دانش بنیان وارد است، ضعف هدایتی و جهت دهی این شرکتها است. از این منظر که تعدادی از این شرکتها و یا گروههای دانشجویی، خود نیازی را در نظر می گرفتند و برمبنای آن نیاز، به تولید محصول می پرداختند و بعد به یک شرکت دانش بنیان تبدیل می شدند و از امکانات آن استفاده می کردند.
در واقع، این شرکتها با ضعف هدایتی رو به رو هستند و از جانب معاونت علمی، مرکز همکاریهای تحول و پیشرفت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم و یا نهادهایی که در این حوزه فعال می باشند، جهت دهی لازم را کسب نکرده و علاوه بر آن، تشویقی هم دریافت نمی کردند. این در شرایطی است که باتوجه به تصویب سند جامعه علمی از طرف شورای انقلاب فرهنگی، این اولویت گذاری ها باید صورت می گرفت و شرکتها به سمت نیازهای واقعی و مهم جامعه جهت دهی می شدند.
نتیجه هدایت و حمایت نشدن صحیح این شرکت ها، تامین نشدن نیازهای اساسی و مهم جامعه و فراهم کردن فقط تعدادی از نیازهای غیرضرور است. نتیجه هدایت وحمایت نشدن صحیح شرکت های دانش بنیان، تامین نشدن نیازهای اساسی و مهم جامعه و فراهم کردن فقط تعدادی از نیازهای غیرضرور است برای نمونه در چنین شرایطی ممکنست یک شرکت به این امر توجه کند که چه محصولی بیشتر به فروش می رود و یا به آسانی می تواند آنرا صادر کند، حال آنکه آن نیاز ممکنست از نیازهای اساسی و مهم جامعه نباشد. همین طور ممکنست تولید یک محصول نیاز به سرمایه گذاری طولانی مدت داشته باشد که شرکت های دانش بنیان باتوجه به شرایطی که حالا دارند، از پرداختن در مورد آن اجتناب کنند و به راه های ساده تری روی آورند.
شاید بتوان گفت ۷۰ تا ۸۰ درصد گردش مالی شرکت های دانش بنیان مخصوص همین شرکت های بزرگ است.، مخصوص همین شرکت های بزرگ است. این در شرایطی است که آن دسته از شرکت هایی که به تولید دانش می پردازند و درصدد رفع نیازهای اصلی و اساسی جامعه هستند، چندان از حمایت و جهت دهی معاونت علمی برخوردار نیستند و سرمایه گذاری چندانی هم در مورد آنها انجام نمی شود.
ایرنا: نیروی انسانی در رشد و پیشرفت شرکت های دانش بنیان چه نقشی دارد؟
تقوی: یکی از چالش های اساسی شرکت های دانش بنیان، برخورداری از نیروی متخصص و ماهر است که حالا به یک مساله بسیار جدی برای خیلی از شرکتها تبدیل گشته است. بطور نمونه، تعدادی از نیروها به دلیلهای مختلف مانند شغل، درآمد و محیط زندگی بهتر به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند و در نتیجه فقدان تخصص و مهارت آنها، جامعه مبدا را با یک چالش بسیار بزرگ رو به رو می کند. تعدادی از نیروها به دلیلهای مختلف نظیر شغل، درآمد و محیط زندگی بهتر به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند و در نتیجه فقدان تخصص و مهارت آنها، جامعه مبدا را با یک چالش بسیار بزرگ رو به رو می کند در چنین شرایطی، بطور طبیعی هزینه نیروی انسانی به علت کمبود نیرو از یک سو و نبود تعادل در عرضه و تقاضا به شدت بالا می رود.
وی می افزاید: راهکارهایی که می توان برای این مساله ارائه داد، استفاده از تجارب کشورهای مختلف است. علاوه براین دانشگاه ها به عنوان یک منبع تولید نیروی انسانی و دانشی باید خودرا با شرایط امروز آموزشی، وفق دهند و از فضای سنتی آموزش محوری دور شوند و با شرایط کارآفرینی هماهنگ شوند. در کنار دانشگاه ها، موسسات آموزشی هم می توانند در مدت زمانی کوتاه نیروای حرفه ای و قوی را پرورش دهند.
ایرنا: راه حل ها برای بهبود وضعیت شرکت های دانش بنیان چه هستند؟
تقوی: باید نهادهای مسئول بتوانند از سرمایه گذاری خطرپذیر بیشتر حمایت کنند. از آن جا که ریسک و خطر تعدادی از این سرمایه گذاری ها بالا است و از سویی ممکنست تعدادی از آنها در طولانی مدت به نتیجه برسند، بدین جهت دولت باید بتواند آنها را ضمانت کند. بنابراین، پیشنهاد این است که دولت مستقیما وارد سرمایه گذاری نشود و بیشتر در سیاستگذاری ها و ارائه مشوق ها فعالیت کند.
تقوی ادامه می دهد: در بعضی از کشورهای پیشرفته بمنظور بهبود وضعیت شرکت های دانش بنیان از تمهیداتی مانند بورس استفاده می شود تا شرکت های دانش بنیان بتوانند سریعتر وارد چرخه فعالیت مالی شوند، در صورتیکه در جامعه ما بیشتر تمهیدات از نوع وام و تامین بانکی است. یکی دیگر از راه حل ها هم سرمایه گذاری دولت با بخش خصوصی است که هم اکنون نیز کارهایی انجام شده است.
در تعدادی از کشورهای پیشرفته بمنظور بهبود وضعیت شرکت های دانش بنیان از تمهیداتی مانند بورس استفاده می شود تا این شرکتها بتوانند سریعتر وارد چرخه فعالیت مالی شوندوی می گوید: اما یک راهکار ریشه ای این است که بتوان تولید و سرمایه گذاری برای آنرا در داخل کشور جذاب کرد و از جذابیت بخش های غیر مولد اقتصاد بوسیله ابزارهای مالیاتی و به اصطلاح «داغ کردن» آن بخش ها کاست.
ایرنا: آیا شرکت های دانش بنیان قابلیت تحقق شعار سال را دارند؟
تقوی: شعار سال یک امر نسبی است که باید تلاش شود تا هرچه بیشتر محقق شود. با عنایت به این که حدود ۱۵ سال است که شرکت های دانش بنیان در کشور آغاز به فعالیت نموده اند، فکر می کنم ظرفیت اولیه فراهم شده و حلقه های مختلف این زنجیره در اکوسیستم یا زیست بوم مانند تامین مالی، نیروی انسانی، صندوق ها و مواردی از این دست شکل گرفته اند. هر چند هر یک از این حلقه ها ممکنست با مسایل و چالش هایی هم رو به رو باشند، اما اگر بتوان آنها را با یک سیاستگذاری درست مورد پیگیری قرار داد، در طول یک سال و یا حتی در طول چند ماه آتی می توان تغییر و تحول خوبی را در این عرصه شاهد بود.
امانپور: نقش شرکت های دانش بنیان در توسعه کسب وکارهای فناورانه برای تحقق شعار سال پیش تر مورد توجه جدی نبوده است. خوشبختانه شعار امسال«تولید دانش بنیان اشتغال آفرین» است. برای آنکه در یک موضوع راهبردی مثل امنیت غذایی از قابلیت شرکت های دانش بنیان استفاده شود، باید رویکرد مدیریتی متفاوتی استفاده گردد. برای نمونه اگر در زمینه فناوری های زیستی که می تواند در امر امنیت غذایی نقش آفرین باشد، حدود ۱۲۰ فناوری وجود داشته باشند که نقش هر یک از آنها به درستی یک ساختار جامع برای تحقق در امنیت غذایی شامل تولید غذایی سالم، فراوان و قابل دسترس تعریف نشده و اگر هم تعریف شود امکانات و منابع مالی و ساختاری متولیان توان پشتیبانی از ۱۲۰ فناوری خلق و حمایت شده را بطور همزمان ندارد، متولی امر می تواند ضمن ارائه خدمات جاری و ادامه همکاری با همه آنها برای مثال ۳ یا ۵ و یا حداکثر ۷ مورد از فناوری ها که نقش تأثیرگذار عمده ای در امنیت غذایی دارند را انتخاب نماید و همه حمایت های لازم و جامع را انجام دهد تا به سطح افزایشی مورد انتظار رسید.
تحقق اثر بخشی هر یک از فناوری های انتخابی حمایت شده موکول به ایجاد هم افزایی و توانمندسازی دست اندرکاران و همراهی همه جانبه آنها متناوب با شعار همه با هم جهاد سازندگی است.
به دلیل این که نگاه و برخوردهای ما محدود و خرد است، بدین سبب تصور تأثیرگذاری کلان را نداریم. واقعیت این است که چنین فناوری هایی وجود دارند. برای نمونه کودهای ریز مغزی ۷ عنصری و یا ریز مغذی های ۱۳ عنصری توسط شرکت دانش بنیان شیمی کاران سبز طوبی تولیدشده که مرحله آزمودن در مزارع و باغات را طی می کند. هدف آنها کاهش هزینه کود دهی تا ۵۰ درصد و افزایش کمی و کیفی محصولات از ۳۰ درصد تا ۵۰ درصد می باشد.
دست اندرکاران باید روی حمایت همه جانبه از آنها برای تحقق شعار تولید و اشتغال دانش بنیان متمرکز شوند و رویه های سنتی و محدود حمایتی را تغییر بدهند درخواست های آنها دشوار نیست به تسهیلات برای افزایش تولید و پشتیبانی از ترویج مصرف این ریز مغذی ها که جایگزین کودهای شیمیایی می شوند و در مواردی مکمل آنها هستند نیاز است که مطالبه و درخواست دشواری نیست.
رویکرد صحیح باید این باشد که چه باید کرد تا به هدف افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی افزایش تولید هدف گذاری شده برسیمرویکرد صحیح باید این باشد که چه نماییم تا به هدف افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی افزایش تولید هدف گذاری شده برسیم، نه این که مقررات و رویه های موجود و کمبود منابع و امکانات برای حل مشکلات شرکت های دانش بنیان و یا پرهیز از حمایت خاص از برخی از فناوری های اولویت دار مانع از تمرکز و پشتیبانی از آنها شود. اگر بتوانیم رویه های جاری و رویکردها را باز مهندسی نماییم، تحقق شعار سال به شایستگی ممکن می شود.
پیشنهاد می کنم رهنمود مقام معظم رهبری در ارتباط با شعار سال ۱۴۰۱ جدی تر و متفاوت تر از سالهای قبل و با انتخاب و تمرکز روی چند محصول فناورانه در زمینه امنیت غذایی پیگیری شود. تحقق این امر نیازمند اراده ریسک پذیر دست اندرکاران است که در کنار امور جاری در تحقق یک هدف مشخص مثل امنیت غذایی نسبت به هم افزایی و توانمندسازی با رویکرد و مدیریت جهادی اقدام نمایند.
اقدامات نمایشی و شعاری، ادامه امور جاری و عدم کارآمدی در تحول وضعیت موجود اساسا مورد تائید نیست و امیدوار هستم ساختارهای نظارتی نیز عملکردها را بررسی نمایند و در مواردی که ناکارآمدی وجود دارد با روش های مناسب و استفاده از همه ابزارهای تشویقی و تنبیهی قانونی؛ کارآمدی مورد انتظار عملیاتی شود.
منبع: برتریها
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد اما و اگرهای پیوند تولید با شرکت های دانش بنیان