سیدحسن میرخانی استاد مسلم در عرصه خوش نویسی
برتریها: سید حسن میرخانی ملقب به سراج الکتاب از خوشنویسان و نستعلیق نویسان معاصر و از بنیانگذاران انجمن خوشنویسان ایران محسوب می شد. به شکلی که آموزش صحیح و نبوغ خاص او به مرحله ای رسید که می توان جایگاه خطی خاصی برایش در بین خوشنویسان قدیم و معاصر در نظر گرفت.
سیدحسن میرخانی معروف به سراج الکتّاب فرزند سیدمرتضی حسینی برغائی در ۱۲۹۱ خورشیدی در تهران به دنیا آمد، وی بعد از اختتام تحصیلات مقدماتی، هنر خطاطی را نزد پدر و استادان برجسته خطاطی ایران فرا گرفت. وی در مدتی بسیار کوتاه، در خوشنویسی به درجه استادی رسید و سپس به تدریس پرداخت.
سید مرتضی از پرورش یافتگان مستقیم مکتب میرزا محمدرضا کلهر بود به همین سبب هم فرزندش بواسطه وی از مکتب کلهر خوشنویسی را تعلیم دید. سیدحسن در اقلام مختلف به اجرای قطعات خوشنویسی پرداخت. آموزش صحیح و نبوغ خاص او به مرحله ای رسید که می توان جایگاه خطی خاصی برایش در بین خوشنویسان قدیم و معاصر در نظر گرفت.
حسن میرخانی در دانگ های مشقی و جلی صفحه قطعاتی دلنشین با اجرای استادانه و قدرتمند به یادگار گذاشته که زینت بخش مرقعات، موزه ها و خانه های عاشقان هنر خوشنویسی است. در دانگ کتابت، با نوشتن آثاری همچون کلیات سعدی، خمسه نظامی، مثنوی معنوی، دیوان حافظ و... علاوه بر خلق آثاری بدیع با پختگی و ظرافت مثال زدنی، از لحاظ ادبی هم آثاری بی غلط و نادر از خود بجای گذاشته است که همیشه مورد توجه خوشنویسان و اهل ادب بوده و هست.
تربیت شاگردان
او در جایگاه تدریس، معلمی دلسوز، با ذوق و آگاه به نحوه تربیت هنرجویان بود؛ بطوریکه بیش از آنکه خاطراتی از تعلیم خوشنویسی برای شاگردان باقی مانده باشد، خاطراتی از ارشاد، تربیت اخلاقی و سلوک به یاد دارند.
این هنرمند در جایگاه ارشاد، مرشدی خاص بود که پرورش هنرجویانی اهل سلوک و ادب نشان از لحظه های ناز و نیاز کلاس وی دارد. شاگردانی که هر کدام در هر جایگاه و محلی به ترویج آنچه از او آموخته اند، می پردازند. در جهت گسترش، آموزش و ترویج فرهنگ خوشنویسی در زمانی که آنرا به سبب مسایلی خاص اجتماعی (سال های ۱۳۲۰ به بعد) باید یکی از دوره های رکود و بی توجهی نسبت به هنر خوشنویسی دانست، میرخانی به همراه افرادی همچون ابراهیم بوذری، حسن زرین خط، علی اکبر کاوه و سید حسین میرخانی نخستین دوره کلاس های آزاد خوشنویسی را برپا کردند که در گذر زمان و با حضور مدیری همچون خسرو زعیمی پایه های تاسیس انجمن خوشنویسان ایران بنا نهاده شد.
این استاد شاگردان فراوانی داشته که خیلی از آنان اکنون از خوشنویسان بنام اند همچون استادانی چون فتحعلی واشقانی و جلیل رسولی با این وجود اغلب استادان معاصر بصورت مستقیم یا غیر مستقیم از روی آثار وی تعلیم گرفته اند از این میان می توان به این افراد اشاره کرد: مصطفی ذاکر شبیری، اویس وفسی، غلامحسین امیرخانی، علی اسماعیلی قوچانی، ناصر جواهرپور، سید محمد حسینی موحد، قاسم دماوندی، احمد عبدالرضایی، محمدرضا شجریان، یدالله کابلی، ابوالحسن محصص، غلامرضا مشعشعی، منوچهر نوح سرشت، محمدجواد جدی، امیراحمد فلسفی و مهدی کریمی.
آثار و تالیفات
از تالیفات میرخانی در خوشنویسی نستعلیق می توان کتاب های کلیات سعدی، مثنوی مولوی، خمسه نظامی، دیوان حافظ، دیوان بنده، گزیده دیوان شمس تبریزی، ترانه های باباطاهر، ترجیع بند هاتف اصفهانی، ترجمه نفس المهموم، داستان نلک جمشید، مجموعه هنر خط و نگارستان خط را برشمرد.
کتاب مثنوی مولوی که به خط میر حسن میر خانی نگارش یافته علاوه بر آنکه از نظر زیبایی خط مورد توجه است، خود او به تصحیح این کتاب پرداخت. همین طور قرآن حسین میرخانی اولین قرآن نستعلیق بوده که به چاپ رسیده است.
میرخانی درباره انگیزه اش برای تحریر قرآن به خط نستعلیق که تا پیش از او همیشه به خط نسخ نوشته می شد، چنین بیان می دارد: نگارنده این قرآن مجید و کلام رب حمید حسین میرخانی فرزند سید مرتضی خوشنویس معروف که آثار خطی آن مرحوم را همه دیده و می شناسد مدتی بود که در نظر داشت، خط زیبای نستعلیق را که از ابداعات مختص ایرانی است با نوشتن قرآن کریم و خطاب رب عظیم زینت بخشد و دریغ بود که این افتخار نصیب این خط ظریف نگردد. انجام این خیال با قلت بضاعت حقیر محال بود اما از آنجایی که انجام آنرا به یاد بود پدر بزرگوارم، فریضه خود می دانستم از باطن قرآن و روح آن مرحوم همت خواستم و با تمام مشکلاتی که این کار داشت چراغ توفیق فرا راه حقیر گذاشته شد و به یمن الطاف بیکران خداوندی وسایل امر فراهم آمد و قضا را شبی در خواب دیدم که با انگشت در آسمان کلمة الرحیم نام اعظم رب کریم را نوشتند که یک سر خط مشرق و دیگری مغرب را فرا گرفته است. این خواب که اشراق آسمانی است یک باره بر شوق و ذوقم افزود و دانستم که سعادت این کار نه به اراده بنده دلیل بلکه به عنایت رب جلیل است.
زحماتی که نویسنده در نوشتن این قرآن به خط نستعلیق تحمل کرده بر صاحبان قلم و نویسندگان مشهود است و احتیاج به تذکر نیست.
خدمات علمی و هنری
میرخانی در نوشتن تمام انواع خط از قبیل نسخ، ثلث، تعلیق و شکسته و خصوصاً خط نستعلیق، مهارتی بسیار داشت و در سرودن شعر نیز توانا بود. این استاد بزرگ خوشنویسی، بیش از۶۰ جلد کتاب با خط خوش نوشت که خوشنویسی کلیات سعدی و دیوان حافظ و نیز دیوان اشعارش از آن جمله است. او هم چنین در تأسیس انجمن خوشنویسی ایران نقش مهمی ایفا کرد.
میرخانی سهم مهمی در خوش نویسی معاصر ایران دارد. گیرایی نظام هندسی خط او تـا آن حد بود که در آن مقطع زمانی که می توان آنرا دوره رکود دانست، نستعلیق معاصر با میرخانی زنده شد؛ بطوریکه جاذبه و فراگیری قابل توجه آن شیوه موجب شد که نسل جوینده آنرا بعنوان الگویی یگانه و مشق پذیر به شمار آورنـد. میرخانی در شعر هم طبعی لطیف داشت، تخلص وی در شعر، «بنده» بود و «دیوان بنده» یادگاری دیگر از این هنرمند خطاط است.
درگذشت
سرانجام این استاد خوشنویس بعد از سال ها کوشش برای فرهنگ و هنر این مرز و بوم و پرورش شاگردان بسیار در این راه، در ۱۱ خرداد ۱۳۶۱ بعد از چند سال نابینایی، چشم از جهان فروبست و در قطعه ۱۰۳ ردیف ۱۴۰ شماره ۴ بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
منبع: برتریها
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد سیدحسن میرخانی استاد مسلم در عرصه خوش نویسی